مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز اول ماه جوزا:
اولین قیام مردمی علیه تشکیل حکومت خلق و پرچم /1357
اهالیدرهٔ ویگل نورستان با قیام علنی مخالفت شان را با حکومت جدید اظهار کردند. حکومت جدید بر اساس یک کودتاه بر علیه نظام سردار محمد داود به میان آمده بود و نورمحمد تره کی رهبر کوتاه چیان به قدرت رسبد.
اهداء نشان ستر جنرالی به عبدالرشید دوستم/1371
صبغت الله مجددی رئیس حکومت موقت افغانستان به ولایت مزار شریف رفته و در آنجا رتبه سترجنرالی را به عبدالرشید دوستم اهدا کرد. عبدالرشید دوستم از افسراان اردوی داکتر نجیب الله بود که بعد از جدایی او از آن حکومت در ماه حوت 1370، پایه های قدرت داکتر نجیب الله به سستی نهاد و سرانجام مجاهدین افغان در هشتم ثور 1371 به پیروزی رسیدند.
رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی (22 می):
• تعریف فرضیه شجاعت (1804 م)
تعریف تازه‌ای که «یوهان گوتلیب فیچته (فیکته) Johann Gottlieb Fichte» از فلاسفه ایده آلیسم آلمان بر شجاعت نوشته است 22 ماه می سال 1804 انتشار یافت. وی تلاش کرده بود كه این تز او در زادروزش ـ 19 ماه می منتشر شود که چاپخانه موفق به تکمیل چاپ آن نشده بود. وی 19 ماه می 1762 به دنیا آمده بود. فیکته كه 52 سال عمر كرد از افكار «كانت» تاثیر گرفت ولی «هگل» تحت تاثیر افكار او بود. یوهان كه پسرش امانوئل هرمان نیز فلسفه دان بود تعریف تازه‌ای بر شجاعت و ایستادگی نوشته است كه به فرضیه فیتچه (فیکته و تلفظ فرانسوی: فیشته) معروف شده است. یوهان ضمن این تعریف تازه، «شجاعت» پیشه كردن را توصیه می‌كند و می‌گوید كه در مبارزات زندگی، شجاعان پیروزند و افراد شجاع از خطر كردن و نهراسیدن ولو این كه نتیجه اش منفی باشد ارضاء و اقناع می‌شوند و احساس سربلندی، غرور و سرمستی می كنند. وی به دلیل همین باور، در سال 1806 هنگامی كه ناپلئون شهر برلین را در اشغال نظامی داشت، بدون ترس از او دست به تبلیغات ناسیونالیستی و ابراز عقاید خود در این زمینه زد و همه را شگفت زده ساخت.
• تولد “ژراژ دو نروال” شاعر معروف فرانسوی (1808 م)
ژرار دو نِروال، شاعر فرانسوی در 22 مه 1808میلادی در پاریس به دنیا آمد. وی در 16 سالگی اولین مجموعه از اشعار خود را منتشر كرد و سال بعد، فاوستاثر معروف یوهان گوته ادیب شهیر آلمانی را به زبان فرانسه ترجمه كرد. با این حال، نروال از بیماری عصبی رنج میبرد و این بیماری باعث بستری شدنش در آسایشگاه و متلاشی شدن خانوادهاش گردید. نروال پس از بهبودی، سفر بزرگ خود را به مشرق زمین آغاز كرد. وی در این سفر به یونان، مصر، سوریه، لبنان و قسطنطنیه رفت و سفرنامه زیبایى درباره آن نگاشت. نروال از زمانی كه به بحرانهای عصبی و اختلالهای روحی دچار شد، شخصیتی رمانتیك و تقریباً غیرواقعی یافت. متناوباً دچار حمله عصبی میشد و در آسایشگاههای مختلف به سر میبرد. آثار او در فواصل دورههای بیماری و بهبود از روح تبآلود و اضطرابهای درون او حكایت دارد. این آثار و اشعار، از زیباترین و در عین حال از مبهمترین اشعار زبان فرانسوی است كه جاذبه شعری و موسیقی كلام آن در ذهن خواننده نفوذی خاص بر جای میگذارد. نروال در طی سالهای بعد، آثار متعددی عرضه كرد و به شهرت و موفقیت زیادی دست یافت. وی در ادبیات به عنوان یكی از بنیانگذاران سبك سورئالیسم شناخته میشود. سور رئالیسم شیوهای ادبی است كه از سال 1920میلادی در فرانسه پیدا شد و مانند مكتبهای دیگر دامنه نفوذ خود را به هنرهای دیگر گسترش داد. این مكتب كوشش می‌كند تا جبر منطقی و قانون عليّت را ویران كند. شكستن سدها و گشودن بندها و به عبارت دیگر عصیان در برابر همه چیز، محرك باطنی سورئالیسم است. سور رئالیسم، خود، كاری ذهنی است كه میخواهد با زبان یا قلم یا وسیله دیگر، جریان واقعی عملِ تفكر را بیان كند. طرفداران این مكتب برای برانگیختن و بیرون كشیدن واقعیت كه در اعماق ضمیر پنهان آدمی مدفون شده است، چند وسیله عمل، پیشنهاد میكنند كه سادهترینِ آنها، نوشتن خود به خود است. منشاء این مكتب را بیش از هر جای دیگر باید در شعر جستوجو كرد زیرا سورئالیستها میكوشند تا از راه شعر بر اذهان تسلط پیدا كنند. اصول این مكتب عبارتست از: هزل، رؤیا و دیوانگی. آثار نروال او را شخصیتی مبهم و آمیخته از عناصر گوناگون نشان میدهد. در غالب آثارش، روشنایى و تاریكی درهم میآمیزد. از نروال آثار متعددی برجای مانده كه از میان آنها، سیلوی، اورلیا و اوهام، خوانندگان فراوان پیدا كردند. وی در آثار دیگر خود مانند سفر به شرق، ده سال تجربه و مطالعه را با تخیل درهم آمیخته و از منابع عظیم رؤیا و عدم ادراك و بیارادگی بهره گرفته است. ژرار دو نروال سرانجام در 26 ژانویه 1855میلادی در 47 سالگی به عمر خود پایان داد.
• درگذشت “ویكتور هوگو” شاعر و نویسنده مشهور فرانسوی (1885 م)
ویكتور هوگو، درخشانترین شخصیت ادبی فرانسه در قرن نوزدهم، در 26 فوریه 1802میلادی در شهر بزانسون فرانسه به دنیا آمد. وی در ابتدا وارد عرصه ادبیات گردید و پس از مطالعه آثار بزرگان، مقام ادبی مهمی به دست آورد. وی در 25 سالگی به عضویت آكادمی فرانسه پذیرفته شد و همزمان به عنوان نماینده به پارلمان فرانسه راه یافت. هوگو در زمان حكومت ناپلئون سوم، به دلیل مخالفت با سیاستهای مستبدانه وی از صحنه سیاست دور افتاد و نزدیك به 19 سال در تبعید به سر برد. در همین دوران بود كه ویكتور هوگو، رمانهای ماندگار خود را خلق كرد. هوگو را میتوان مروج و پیشاهنگ مكتب رمانتیسم در این دوره دانست چرا كه این مكتب به وسیله او به اوج شكوفایى و رشد رسید. براساس مكتب رمانتیسم، قواعد و سنتهای كلاسیك، مانع درك طبیعت، لذت بردن از آن و بیان آن بود. این مكتب به برتری احساسات و تخیل بر عقل باور داشت و معتقد بود كه هنرمند باید بدون هیچ قیدی به بیان احساسات خود بپردازد. هوگو، طرفدار آزادی در هنر بود. وی در اشعار خود از موضوعات مختلفی سخن رانده و از همه صورتها و اشكال هنری بهره گرفته است؛ از سرودههای حماسی تا هجوگویى و مرثیه. در اشعار او، مضامینی چون تضاد نیكی و بدی، وجدان و بیوجدانی و روشنایى و تاریكی مدنظر قرار گرفته است. ویكتور هوگو محبوبترین نویسندگان زمان خود به شمار میآمد. این محبوبیت تاحدی به سبب تبعید وی كه رنگی افسانهای به خود گرفته بود و به سبب وضع سیاسی زمان بود كه او را مظهر حكومت تازه معرفی می‌كرد، مربوط میشد. همچنین به سبب حساسیت و ادراك او در برابر احساسهای بشری كه بیشتر با محرومیتها و ناكامیهای بشر ارتباط مییافت. همچنین به سبب فصاحت بیان كه در عین حال از سادگی برخوردار بود و به سبب نبوغ پرثمر و تنوع استعداد. ویكتور هوگو طرفدار اصلاحات به نفع طبقات محروم و رنجدیده بود. مسئله بزرگ از دیدگاه او بیعدالتی است كه از آن به عنوان بدی یاد كرده است. زندگی هوگو به رغم ماتمها و بدبختیهای خانوادگی و به رغم تبعیدها، زندگی پیروزمندانهای بود، برخوردار از سرنوشتی استثنایى با مفاخر فوق‌العاده. هوگو مظهر درخشان ملت جمهوریخواه بود. خطابههایش در موارد مختلف، انعكاس وسیعی به همراه داشت و هر روز بر افتخار او افزوده میگشت. ویكتور هوگو در سالهای پایانی عمر مورد احترام و ستایش عمومی بود به طوری كه در جشن تولد هشتاد سالگی او، ششصد هزار تن از مردم پاریس و شهرهای دیگر فرانسه برای تهنیت و گرامی‌داشت او در برابر خانهاش گرد آمدند. بینوایان، مردی كه میخندد، كارگران دریا، ناپلئون كوچك،گوژپشت نوتردام و روح انسان از معروفترین رمانهای ویكتور هوگو میباشند. ویكتور هوگو سرانجام در 22 می 1885میلادی در 83 سالگی در اوج محبوبیت و شهرت درگذشت و پس از تشییعی با شكوه در پاریس به خاك سپرده شد.
• تولد لارنس الیویر بازیگر انگلیسی (1989-1907 م)
لورنس الیویر (Laurence Olivier) در ۲۲ مه ۱۹۰۷ در انگلستان به دنیا آمد او در کودکی کارش را در عرصهٔ هنر با اجرای نمایشنامه‌های شکسپیری آغاز کرد و در طی چند سال به یکی از بهترین بازیکران تئاتر لندن بدل شد او خیلی سریع در تئاتر پیشرفت کرد به طوری که بسیاری او را بهترین هنرپیشه تئاتر قرن بیستم می‌دانند.
• برقراری ارتباط تلفنی میان بلژیک و کنگو (1932 م)
• انحلال “كُمینتِرن” یا كمونیست بینالملل توسط استالین رهبر شوروی (1943 م)
بعد از پیروزی انقلاب روسیه و روی كار آمدن كمونیستها، ایجاد و برقراری نهضت سوسیالیسم جهانی در دستور كار سران مسكو قرار گرفت. در این زمینه در سال 1919میلادی كُمینترن به معنای كمونیست بینالملل تشكیل شد. شكلگیری این ساختار علاوه بر آنكه از نظریه “صدور انقلاب” نشأت میگرفت، به تحركات و تحریكات دول غربی به ویژه انگلستان و فرانسه باز میگشت. این مسائل باعث گردید تا حزب كمونیست شوروی برای مشاوره و برنامهریزی جهت مبارزه با مشكلات و نیز ایجاد هماهنگی، به كمینترن روی آورد. دهه 1920میلادی شاهد اوجگیری قدرت كمینترن بود اما در نیمه دهه 1930میلادی و پس از ناكامی در گسترش انقلاب و برقراری نهضت جهانی سوسیالیسم، سیاست مبارزه جویى كنار گذاشته شد. در نیمه ماه مه 1943 و در اوج جنگ جهانی دوم، مقامات شوروی با اطلاع از بدگمانی متتفقین در مورد توسعه مبانی و اندیشههای كمونیسم، برای دادن اطمینان خاطر به آنها تصمیم به انحلال این سازمان گرفتند. مقامات شوروی در نهایت در 22 ماه مه 1943میلادی انحلال كمینترن را اعلام كردند. در واقع سران كرملین با این عمل خود قصد داشتند. به جهانیان وانمود كنند كه از ترویج عقاید اشتراكی در كشورهای دیگر دست كشیدهاند و سیاست تنشزدایی در پیش گرفتهاند. این مسئله همچنین از اختلافات داخلی در احزاب كمونیست و نیز عقاید تروتسكی كه به انقلاب جهانی پایبند بود ناشی میگردید.
• روز ملی و اتحاد دو یمن (1990 م)
در پی نشست دو جانبه وزرای خارجه دو كشور یمن شمالی و جنوبی و در یك اعلامیه مشترك، اتحاد دو یمن در 22 می 1990میلادی اعلام شد. به این ترتیب این دو كشور، تحت عنوان جمهوری یمن، بار دیگر كشوری واحد تشكیل دادند و اعضای پارلمان مشورتی دو كشور، قانون اساسی یمن واحد را به اتفاق آراء تصویب كردند. پس از این تحولات، جنرال علی عبداللَّه صالح، به عنوان رئیس جمهور یمن متحد انتخاب شد. اتحاد دو یمن بیشتر متأثر از تمایل مردم دو كشور به اتحاد و همچنین تغییراتی بود كه بر اثر اعمال سیاست فضای باز سیاسی صورت گرفت. در سال 1914میلادی، در پی قراردادی میان امپراتوری عثمانی و انگلیس، یمن جنوبی از یمن شمالی، جدا شده بود. یمن كشوری است واقع در جنوب غربی آسیا و در حاشیه جنوبی شبه جزیره عربستان با 555/000 كیلومتر مربع وسعت و در همسایگی عربستان واقع است. جمعیت یمن بیش از 18 میلیون نفر است كه اكثریت آنها مسلمان و عرب بوده و به زبان عربی صحبت میكنند. پیشبینی میشود كه جمعیت یمن تا سال 2025میلادی در حدود 39 میلیون نفر خواهد بود. پایتخت یمن شهر صنعا و از شهرهای مهم آن عدن، مكلا و حدیده است. واحد پول یمن، ریال و نظام سیاسی حاكم بر آن جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانونگزاری است. 22 مه 1990میلادی سالروز اتحاد بین دو یمن شمالی و جنوبی روز ملی یمن نام گرفته است.
• روزی که نخستین سیک نخست وزیر هند شد. (2004 م)
Manmohan Singh
من موهان سینگ 22 ماه می 2004 به معرفی حزب كنگره ملی هند سیزدهمین نخست وزیر این كشور شد. وی که 26 سپتامبر 1932 در پنجاب (پاکستان امروز) به دنیا آمده است نخستین سیك هندی است كه نخست وزیر این كشور شده است. برخلاف پیش بینی محافل غرب، وی پس از نشستن بر کرسی نخست وزیری تاكید كرد كه دولت او كنترل صنایع معيّن را از دست نخواهد داد، بانك ها همچنان زیر نظر مستقیم دولت خواهند بود (غیر دولتی نخواهند شد) و كمپانی‌های دولتی به جای غیر دولتی شدن به صورت رقابتی اداره خواهند شد و جز برای توسعه، به آنها كمك دولتی نخواهد شد (اگر زیان بدهند تعطیل خواهند شد) و دولت او از پیروان یك فرقه مذهبی برضد فرقه دیگر حمایت نخواهد كرد و به این ترتیب از پدید آمدن برخوردهای مذهبی شدیدا جلوگیری خواهد شد. [12 درصد از جمعیت هند مسلمان و دو در صد سیك هستند.].
من موهان سینگ که از دانشگاه آکسفورد انگلستان فارغ‌التحصیل شده است عمدتا تجربه امور مالی ازجمله نظارت بر بانک و وزارت دارایی داشته است. وی در پایان دوره 5 ساله نخست وزیری بار دیگر به این سمت انتخاب شده که از 22 می 2009 تا سال 2014 ادامه خواهد داشت. برخی از اصحاب نظر در می 2004 گفته بودند: «من موهان سینگ» كه با كمك 62 نماینده كمونیست برسر كار آمده نخواهد توانست مطابق عقایدش رفتار كند و در راه اقتصاد كاپیتالیستی كه به گفته کمونیست‌ها، فقیرها را فقیرتر می‌كند گام بردارد. همین فقیرها دولت قبلی هند را با آراء خود ساقط كردند.قبل از انتخاب من موهان سینگ، سخن از نخست وزیر شدن بانو سونیا گاندی عروس ایتالیایی تبار بانو گاندی می‌رفت. نپذیرفته شدن سمت نخست وزیری هند از سوی بانو «سونیا گاندی» به این صورت تعبیر شده بود كه او خواسته بود به این وسیله احزاب رقیب را خلع سلاح كند كه به دنیا آمدن اورا در ایتالیا دستاویز قرار داده و جنجال به پا كرده بودند. وی گفته بود که می کوشد همچنان رئیس حزب حاكم (كنگره) باقی بماند. موضوع دیگر این بوده كه روز تعیین نخست وزیر تازه را درست سالروز ترور شوهرش، راجیو گاندی، تعیین كرده بودند كه سونیا گمان می‌كرد خوش یمن نباشد. راجیو 21 ماه می 1991 در یک انفجار انتحاری کشته شده بود.
