مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 2 ماه جوزا برابر با 23 مِی تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
اعلان پادشاهی شاه زمان/ ۱۷۹۳
شاه زمان به حیث پادشاه افغانستان انتخاب شد.
زمان شاه (شاه زمان درانی ) در بین سالهای 1793 تا 1800 به حکومت پرداخت. شاه زمان برای حفظ قلمرو پدر کلانش ( احمد شاه بابا ) و حفظ حکومت درانی از فروپاشی با وجود داشتن منابع کم، تلاش گسترده کرد. اما نتوانست از قلمرو خود محافظت کند و توسط برادرش شاه محمود و بارگزیی‌ها در زمستان 1800 دستگیر و بعدا کور(نابینا) شد. او کابل را به قصد هندوستان جبرا ترک کرد. بعد از مدتی او دوباره در سال 1841 به افغانستان بازگشت و بطور خلاصه با شجاع پیوست. اما یکسال بعد دوباره به لودیانا هندوستان برگشت و در همان‌جا قوت کرد و به خاک سپرده شد
خروج شاه امان الله از کشور/1308 شمسی
بدنبال شکست های پی هم نیرو های امان الله خان از سپاهیان حبیب الله کلکانی، امان‌الله خان پادشاه مخلوع افغانستان از کشور بیرون شد. این در حالیست که نادر خان نیز که برای جنگیدن با حبیب الله کلکانی سینه سپر کرده و به پیروزی رسیده بود، حاضر به تحویل دهی حکومت به شاه امان الله نشد و خود بر اریکه قدرت نشست.
غازى امان الله خان در چنین روزی ذريعۀ موتر سرحد افغانستان را عبور کرد و در مقابل تهانۀ سرحدى چمن خود را به سرحد دار انگليس معرفى نمود، سرحد دار بلافاصله موضوع را به نمايندۀ گورنر جنرال بلوچستان اطلاع داد. نمايندۀ گورنر جنرال بلوچستان تلگراف مستقيم و اشد عاجل بنام نائب السلطنه لارد ايروين Lord Irwin به شيمله مخابره کرد. درين تلگرام نوشته شده بود: همين حالا خبر رسيد که شاه سابق افغانستان ساعت يک بعد از ظهر امروز (٢٣ مى ١٩٢٩) به همراهى سردار عنايت الله خان، ملکه ثريا و اعضاى ديگر خانوادۀ شان ذريعۀ موتر به چمن رسيده است. به آنها در بنگلۀ سياسى که توسط نظاميان گورکه حفاظت ميشود، جاداده شده است. آمدن آنها بدون اطلاع قبلى بوده است.
اعلان پادشاهی علی احمد خان در قندهار/1308
در چنین روزی وقتی شاه امان الله، افغانستان را به عزم هند ترک گفت، علی احمدخان در قندهار خود را به حيث پادشاه اعلان نمود و خطبه نماز جمعه بنام او خوانده شد. .مگر در ۳ جون قوای او از طرف حبیب الله کلکانی شکست خورد و دو روز بعد علی احمدخان گرفتار و به کابل آورده شد. اما نه به حيث پادشاه، بلکه بحيث يک محبوس با سر و پای برهنه وارد کابل شد و از جاده ها گذشت . او توسط فیرتوپ اعدام شد.
والی علی احمدخان پس از نبرد استرداد استقلال، رياست هيئت افغانی را در مذاکرات صلح راولپندی بعهده داشت. علی احمدخان با آنکه سند استقلال افغانستان را با امضای معاهده راولپندی بدست آورد، ولی با قبول خط ديورند، نيمی از قبايل پشتون را که در آنسوی خط مذکور زندگی ميکنند، به انگليسها واگذار ميشد و بنابرين مورد خشم شاه امان الله و اعتراض شديد وزيرخارجه محمود طرزی قرار گرفت .
علی احمد خان در سفر شاه امان الله يکی از همراهان او به اروپا بود،
۳۳۴ پيش از ميلاد – شكست گرانيكوس، نخستين «روز سياه» ايرانياآریایی ها
به نوشته آريان (لوسيوس آريانوس Lucius Arianus ) مورخ يوناني ـ رومي قرن دوم ميلادي متولد منطقه غرب استانبول، 23 ماه مي سال ۳۳۴ پيش از ميلاد و به نوشته پلوتارك (فصل 16 كتاب زندگي اسكندر) سي ام مي آن سال (هفت روز اختلاف پس از تطبيق تقويم ها) نيروهاي آریایی در شمال غربي قلمرو اين دولت و در كنار رود گرانيكوس (شمال غربي تركيه امروز و به فاصله اي كم از تنگه داردانل = هلس پونت) از سپاه اسكندر مقدوني كه از نظر شمار كمتر از آنان بود شكست خوردند، و شايد اين روز، نخستين «روز سياه» در تاريخ آریایی ها باشد. علت شکست اين بود كه اسكندر با تاكتيك نويني كه براي افسران آریایی تازگي داشت و نيز تسليحات نوظهور از جمله نيزه هاي بلند پنج متري وارد جنگ شده بود. به علاوه، آن دسته از نظاميان يوناني زبان اجير شده براي خدمت در ارتش آریانا كه پنج هزار پياده سنگين اسلحه بودند وفاداري كامل نداشتند. در اين جنگ، تنها نيروهاي محلي سه ساتراپي در آناتولي مركب از 15 هزار سوار، 14 هزار پياده و پنج هزار مرسنر يوناني شركت كرده بودند، به علاوه 3 هزار سوار اعزامي ماد (کُرد) و اسكندر پنج هزار سوار و 25 هزار پياده داشت كه عمدتا مقدوني و ايلريايي (يوگوسلاوي – مناطق شرق درياي آدرياتيک) بودند. فرماندهي نيروهاي آریانا با دو جنرال به نام هاي سپهرداد و تيرداد بود كه سپهرداد در نخستين برخورد دو نيرو كشته شد و سربازانش كه در قسمت راست جبهه مي جنگيدند با مرگ او روحيه خود را از دست دادند.
اسكندر مقدوني
1805 – ناپلئون بناپارت امپراتور فرانسه خودرا پادشاه ايتاليا نيز اعلام داشت. ناپلئون با شکست دادن ارتش اتريش، بخش بزرگي از ايتاليا را متصرف شده بود.
زادروزها
۱۷۰۷ – زادروز کارل لینه گیاه‌شناس و پزشک سوئدی ، پایه‌گذار نظام امروزی طبقه‌بندی گیاهان و جانوران
۱۷۸۸ ـ زادروز فریدریش روکرت، شاعر آلمانی مترجم اشعار حافظ به آلمانی.
کارل لینه
۱۸۹۱ – زادروز پار لاگرکویست شاعر و نویسنده سوئدی ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۱
۱۹۰۸ – زادروز جان باردین فیزیک‌دان آمریکایی ،برندهٔ دو جایزه نوبل فیزیک و مدال افتخار انجمن مهندسان برق و الکترونیکIEEE
فریدریش روکرت
۱۹۵۱ – زادروز آناتولی کارپف قهرمان سابق شطرنج جهان اهل روسیه
۱۹۹۱ – زادروز لنا مایر-لاندروت خواننده آلمانی
لنا مایر-لاندروت
۱۴۹۸ – درگذشت جیرولامو ساونارولا کشیش ایتالیایی و رهبر فلورانس در سالهای ۱۴۹۴ تا ۱۴۹۸ ،از مخالفین سرسخت رنسانس در تاریخ
۱۵۲۴ – درگذشت شاه اسماعیل صفوی، بنیان‌گذار دودمان صفوی
جیرولامو ساونارولا
۱۸۵۷ – درگذشت آگوستین لویی کوشی ریاضیدان فرانسوی ، از پایه‌گذاران آنالیز ریاضی
۱۹۰۶ – درگذشت هنریک ایبسن شاعر، نمایش‌نامه‌نویس و درام‌نویس نروژی
آگوستین لویی کوشی
۱۹۳۷ – درگذشت جان دیویس راکفلر سرمایه دار بزرگ آمریکایی
۱۹۴۵ – درگذشت هاینریش هیملر فرمانده اس‌اس آلمان نازی
هاینریش هیمل
۲۰۰۹ – درگذشت رو مو هیون شانزدهمین رئیس‌جمهور کره جنوبی
