مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 17 ماه سنبله برابر با 8 سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
تصرف شهر هرات توسط نیرو های قاجار ایران/1883
سرانجام بعد از معاصر طولانی شهر هرات توسط سربازان قاجار ایران، این شهر به اشغال نیروی متجاوز قاجار در آمد و برا مدتی در تصرف این نیرو ها بود.
گفتنی است قبل از این نیز پس از سقوط صفویان هرات به دست نادر شاه افشار افتاده بود. اما پس از مرگ نادر هرات به تصرف احمد خان درانی درآمد. در دوران معروف به بازی بزرگ مأموران بریتانیایی در هرات فعال بودند و از پیوستن هرات به حکومت افغانستان پشتیبانی می‌کردند. در ۱۲۴۹ ه.ق عباس میرزا از سوی فتح‌علی شاه قاجار مأمور پس گرفتن هرات از افغان‌ها شد. مرگ عباس میرزا در راه مشهد این کار را ناتمام گذاشت. محمد شاه قاجار نیز کوششی برای فتح هرات کرد که ناکام ماند. در زمان ناصرالدین شاه قاجار، دوست محمدخان، حاکم کابل و قندهار هرات را گرفت. نیروهای ناصرالدین شاه تحت فرمان حسام‌السلطنه هرات را محاصره کردند و در سال ۱۲۷۳ این شهر را گرفتند.
562 – اخراج حبشی ها از یمن توسط دو سپاه آریایی
هشتم سپتامبر 562 ميلادي (17 سنبله) تني چند از سران يمن در تالار معروف به طاق كسري در شهر تيسفون (36 کیلومتری بغداد امروز) پايتخت آن زمان ساسانیان با خسروانوشيروان، شاه وقت ساسانی ملاقات كردند و از او خواستند كه براي اخراج حبشي ها از وطنشان نيرو به يمن فرستد. ارتش مسيحيان حبشه با استفاده از اختلافات داخلي سران قبايل يمن، اين سرزمين را تصرف كرده بود. شاه ساسانی (به نوشته تاريخ طبري «انوشروان» و به گفته سعدي «نوشيروان») پس از تبادل نظر با مشاوران خود و افسران ارشد، اين درخواست را پذيرفت و دستور داد كه سربازان تحت امرش با كشتي به يمن فرستاده شوند. خسروانوشيروان در آن روز پس از پذيرفتن مردم عادي (عوام الناس) كه از مقامات كشوري شكايت داشتند در تالار كاخ خود، به نوشته تاريخ بلعمي «ايوان كسري در مدائن»، و دريافت شكايات آنان و شنيدن ناله هايشان از مظالم، نمايندگان قبايل يمن را پذيرفته بود. خسرو یکم این تالاررا عمدتا برای دیدار با مردم ساخته بود که در فواصل مشخص با او ملاقات می کردند. علاوه بر این تماسهای مستقیم، خسروانوشیروان یک سازمان سراسری جمع آوری اطلاعات تاسیس کرده بود تا مشکلات مردم ـ مردمی که صدا نداشتند به گوش او برساند.
بقاياي تالار ملاقاتهاي عمومي خسرو انوشيروان ساساني در عراق امروز
«قاضی تاریخ» با توجه به همین کارهای مردمی بود که به وی لقب «دادگر» داد. تالار كسري كه هنوز برپاي ايستاده است حدود پنجاه متر طول و 25 متر عرض دارد. به نوشته مورخان رومي، آریایی و عرب، دو سپاه اعزامي ساسانی با وجود اين كه از نظر شمار كمتر از حبشي ها بودند، با تسلیحات برتر و تاکتیک پیشرفته نيروهاي حبشه مجهز به فیل جنگی را ازجای برکندند و به درياي سرخ ريختند. به درخواست سران قبايل يمن، از آن پس تا مدتها يك فرمانده آریایی در سرزمين يمن مستقر بود و عملا در حكومت مشاركت داشت.
1380 – نبرد کوليکوو – نخستين پيروزي بزرگ روس ها پس از خروج از تفرقه
روس هاي متفرق بالاخره پس از 160 سال تحت سلطه مغولان و تاتارها بودن و سركوب شدن، گرد هم آمدند و به سركردگي «دميتري ايوانوويچdmitri» امير منطقه مسكو و ولاديمير به جنگ با سلطه گران شتافتند و هشتم سپتامبر سال 1380 ميلادي در «كوليكووKulikovo » واقع در کنار رود «دنdon» نزديك به شهر امروز «تولاTula» مغولان و تاتارها به سرکردگي “مامايMamai” را شكست دادند و اين پيروزي در عين حال روس ها را به وحدت نزديک ساخت و به تدريج كشور واحد روسيه به وجود آمد. در جنگ کوليکوو 7 هزار ليتوانيايي هم به تاتارها کمک کرده بودند. در اين جنگ شمار روسها 80 هزار و عده تاتارها و مغولها 125 هزار نفر بود. با جنگ «كوليكوو» قدرت مغولها و تاتارها كاملا پايان نيافت و صد سال طول كشيد تا برتري و حكومت روس ها را بر خود پذيرفتند. روس ها همه كساني را كه در طول تاريخ از دشت «گبي» و ساير مناطق شرق آسياي مركزي به روسيه مهاجرت كرده و يا هجوم برده بودند «تاتار» مي خوانده اند و واژه تاتار از نام قبيله مغولي تاتا (دادا) گرفته شده است.
1644 – انگليسي ها با چند كشتي توپدار و 300 تفنگدار منطقه «نيو آمستردام» را در آمريكاي شمالي از دست هلندي ها خارج ساختند و آن را به افتخار دوك آو يورك به «نيويورك» تغيير نام دادند.
دوك آو يورك
1831 – جنرال پاسكويچ که قيام لهستاني ها را سركوب كرد
هشتم سپتامبر سال 1831، ژنرال روس ـ ايوان ف. پاسكويچ Paskevich بپاخيزي لهستاني ها برضد روسيه را به خاك و خون كشيد. در اين روز نُه هزار لهستاني به دست نظاميان روسيه كشته شدند. روس ها و لهستاني ها همنژاد و «اسلاو» هستند.
Paskevich
پاسكويچ همان ژنرالي است كه فرماندهي نيروهاي روسيه را در جنگ سال 1826 تا 1828 با ايران را برعهده داشت كه به شکست نظامي ايران (و تا حدي با دسيسه هاي دولت لندن و مستشاران نظامي آن) و تنظيم و امضاي قرارداد ترکمن چاي و از دست رفتن قفقاز انجاميد. وي سپس با نيروهاي خود وارد جنگ با عثماني شد که از 1828 تا 1829 طول کشيد. پاسکويج (1782 ـ 1856) در سرکوبي مجارستاني ها و در جنگهاي کريمه نيز شرکت کرد. وي که مدتي نايب السلطنه لهستان بود سعي در روسي کردن لهستاني ها داشت.
1951 – امضاي معاهده صلح كشورهاي جهان با جاپان در كنفرانس سانفرانسيسكو
با پايان يافتن جنگ جهاني دوم و تسليم جاپان به متفقين، اين كشور به اشغال قواي امريكا درآمد. اين وضعيت در سالهاي بعد نيز ادامه داشت تا اين كه كنفرانس چهار روزهاي در سانفرانسيسكوي امريكا با حضور 49 كشور برگزار گرديد و در جريان اين كنفرانس، پيمان صلح باجاپان در هشتم سپتامبر 1951م به امضا رسيد. بر اساس اين قرارداد، جاپان تمام متعلقات و متصرفات ماوراء بحار خود را از دست داد اما در عين حال از پرداخت غرامت معاف شد. همچنين به موجب اين پيمان، جاپان درسال 1952م، حاكميت دوباره خود را به دست آورد، هرچند برخي از نواحي كشور در اشغال نيروهاي نظامي امريكا باقي ماند. در كنار پيمان سانفرانسيسكو، جاپان و امريكا در همين روز در مورد يك پيمان امنيتي به توافق رسيدند كه بر اساس آن ايالات متحده اجازه مييافت تا براي مدتِ نامحدودي، سربازانِ خود را در خاك ژاپن مستقر سازد. اين مسئله به ويژه در دو دهه پاياني قرن بيستم اعتراضات گسترده مردم جاپان را در پي داشته است.
زادروزها
۱۱۵۷ – زادروز ریچارد یکم (انگلستان) پادشاه انگلستان
۱۷۷۹ – زادروز مصطفی چهارم سلطان امپراتوری عثمانی
ریچارد یکم
۱۸۳۰ – زادروز فردریک میسترال نویسنده فرانسوی ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال۱۹۰۴
۱۸۴۱ – زادروز آنتونین دورژاک آهنگساز مشهور اهل بوهم
فردریک میسترال
۱۹۲۵ – زادروز پیتر سلرز بازیگر فیلم‌های کمدی و کارگردان بریتانیایی سینما و تئاتر
پیتر سلرز
۱۹۷۹ – زادروز پینک (خواننده) ترانه‌سرا و بازیگر آمریکایی
پینک
درگذشت‌ها
۱۱۵۹ – درگذشت آدریان چهارم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
۱۸۹۴ – درگذشت هرمان فون هلمهولتز فیزیکدان آلمانی
هرمان فون هلمهولتز
۱۸۹۵ – درگذشت آدام اوپل، بنیانگذار شرکت اوپل.
۱۹۳۳ – درگذشت فیصل اول نخستین پادشاه عراق
آدام اوپل
۱۹۴۹ – درگذشت ریشارد اشتراوس آهنگساز و رهبر ارکستر آلمانی
۱۹۸۰ – درگذشت ویلارد لیبای شیمی‌فیزیک دان آمریکایی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۶۰
ریشارد اشتراوس
۱۹۸۱ – درگذشت هیدکی یوکاوا دانشمند ژاپنی ، بنیانگذار فرضیه مزون‌ها
۲۰۰۳ – درگذشت لنی ریفنشتال کارگردان، بازیگر و رقاص آلمانی
هیدکی یوکاوا
*****
