تقویم تاریخ ( 16 ماه سنبله )

اعلان پادشاهی امیر شیر علی خان برای بار دوم/ 1868

امیرشیرعلی خان یکی از شاهان بیدار و آگاه خاندان محمد زایی درقرن 19 م به شمارمیرود، این امیر در جریان امارتش دست به اقداماتی زد که خود تلاشی برای بیدار سازی افغانستان و اولین گام های برای پیشرفت این مملکت و تغییر مثبت درهمه عرصه ها نسبت به گذشته بود.

کار های مهم امیر شیر علی خان در نوسازی افغانستان به دور دوم امارتش برمیگردد که درده سال فرمانروایی اش توانست دربخش تجدد گرایی وتغییرکشوراقداماتی کند که وی را درتاریخ قرن 19م افغانستان، متفاوت ازدیگرحکمای گذشته نشان داد.انگیزه بیداری و نوپذیری امیرتاثیراتی داخلی و بیرونی داشت که درمورد هریک صحبت خواهم کرد.

صدیق برمک (زاده ۷ سپتامبر ۱۹۶۲ در ولایت پنجشیر) کارگردان برجسته کشور است. فیلم‌های او مانند اسامه، بیگانه و جنگ تریاک برنده جوایز بین‌المللی شده‌اند.

برمک فوق لیسانس خود را در رشته فیلم سازی از دانشگاه سینمایی مسکو دریافت کرد. چند تا فیلم کوتاه داستانی و سه تا مستند کار هایست که در مراحل مختلف و دشوار زندگی سیاسی و اجتماعی افغانستان، به سر رسانیده. اسامهنخستین فیلم بلند سینمایی اش است که پس از سقوط طالبان روی پرده رفت و جوایز سینمایی زیادی را برای سینمای افغانستان به دست‌آورد. جنگ تریاک را در ۲۰۰۸ به پایان رساند. تهیه کنندگی شش فیلم بلند و کوتاه، ایجاد اتحادیه سینماگران افغانستان، نشر نخستین مجله سینمایی در افغانستان، فعالیت‌هایی در جهت فراهم آوری زمینه‌های آموزش و ساخت فلم برای سینماگران جوان، داوری در جشنواره‌های بین‌المللی و آموزش سینِما در دانشگاه کابل، کارهایست که در طی این سالها انجام داده است. پلاک یادبود فلینی را که هدیه این سازمان به فیلمسازان برگزیده‌است توسط آقای ماتسورا، مدیر کل یونسکو، به صدیق برمک برای فیلم اسامه در سال ۲۰۰۳ اهدا شد.

صدیق برمک می‌گوید: «دنیا متوجه شده‌است که اگر افغان‌ها بتوانند نفسی به راحتی بکشند، استعداد این را دارند که سازنده صلح و آرامش باشند و عشق بیافرینند.»

درگذشت آناهیتا راتب زاده از بنیانگذاران جنبش چپ در افغانستان/1393

آناهیتا راتب‌زاد در چنین روزی  در آلمان در گذشت. وی سیاست‌مدار مارکسیست و داکتر  و از رهبران حزب دمکراتیک خلق افغانستان بود که از ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۶ در مقام معاون رئیس‌جمهور این کشور فعالیت می‌کرد.

وی اولین زن افغانی بود که نقش فعالی را در سیاست این کشور ایفا کرد و یکی از نخستین پزشکان زن در این کشور به شمار می‌رفت.

راتب‌زاد زادهٔ اکتوبر ۱۹۳۱ در گل‌دره، ولایت کابل بود و از لیسه ملالی در کابل فارغ‌التحصیل شد. در مدرسهٔ پرستاری شیکاگو، ایلینوی مدرک پرستاری گرفت و از دانشگاه کابل دکترای پزشکی دریافت کرد.

وی که از مهمترین شخصیت‌های جناح چپ در سیاست افغانستان و از رهبران شاخهٔ پرچم حزب دمکراتیک خلق افغانستان بود در سال ۱۹۶۵ به عنوان نمایندهٔ مجلس این کشور انتخاب شد. در همین سال سازمان دمکراتیک زنان افغانستان را پایه‌گذاری کرد.

با قدرت‌گرفتن حزب دمکراتیک در این کشور به عنوان سفیر افغانستان در یوگسلاوی، وزیر امور اجتماعی و وزیر آموزش فعالیت کرد؛ و از ۱۹۸۰ با به قدرت رسیدن ببرک کارمل به عنوان معاون رئیس‌جمهور انتخاب شد.

در ۱۹۸۶ با به قدرت رسیدن محمد نجیب‌الله به همراه کارمل به مسکو گریخت ولی در ۱۹۸۹ به کشور بازگشت و در سال ۱۹۹۲ در پی پیروزی مجاهدین و سقوط حکومت حزب دمکراتیک مجدداً به مسکو فرار کرد. وی پس از سقوط طالبان نیز به کشورش باز نگشت.

خانم راتب‌زاد روز یکشنبه هفتم سپتامبر در سن ۸۲ سالگی در آلمان درگذشت و در منطقه شهدای صالحین کابل به خاک سپرده شد.

1514 – تصرف تبريز ایران توسط سلطان سليم عثماني

هفتم سپتامبر سال 1514 (16 سنبله) نظاميان عثماني وارد شهر تبريز ایران شدند. سليم اول سلطان عثماني  در دشت چالدران نيروهاي شاه اسماعيل صفوي را شكست دادند. 

سليم يکم

هدف ديگر سلطان سليم از تعرض به ايران، ضميمه كردن مناطق باقی مانده در دست سلجوقيان  به قلمرو خود بود.

1812 – نبرد «بورودینو Borodino» و تکرار تاریخ

ناپلئون بناپارت كه براي تصرف روسيه و سپس از راه ايران، تصرف هند و خارج ساختن آن از دست انگلستان برنامه داشت و با ارتش فرانسه معروف به ارتش بزرگ = Grande Armee وارد روسيه شده بود هفتم سپتامبر 1812 ارتش روسيه را در منطقه «بورودينو Borodino» واقع در يکصد كيلومتري غرب مسكو شكست داد، مجبور به عقب نشيني کرد و هفت روز بعد وارد مسكو شد. نيروهاي هيتلر 129 سال بعد و در Smolensk واقع در غرب مسکو يك بار ديگر ارتش روسيه (شوروي) را شكست دادند.

نبرد بوردینو

 در «نبرد بورودينو» در 7 سپتامبر 1812 بيش از دويست و پنجاه هزار نظامي طرفين رزميدند که بيش از 70 هزار نفر از آنان جان خودرا از دست دادند. نظاميان ناپلئون عمدتا سرباز وظيفه بودند. دولت انقلاب فرانسه از پنجم سپتامبر 1798 قانون نظام وظيفه اجباري را در اين کشور به اجرا گذارده بود که پسران 20 تا 25 ساله بدون زن و فرزند را شامل مي شد.

مارشال M. Kutuzov

در نبرد بورودينو، مارشال ميخائل کوتوزوف M. Kutuzov فرمانده نيروهاي روس همينکه احساس شکست کرد دستور عقب نشيني داد، به مسکو بازگشت و شهررا تخليه کرد و انبارها و ذخاير را آتش زد تا چيزي به دست ناپلئون نيافتد. وي همچنين نيروهاي خودرا به صورت مليشيا در آورد تا دست به جنگ و گريز زنند و نظاميان فرسوده ناپلئون را خسته تر و بي اميد سازند. با اين تاکتيک، ناپلئون مجبور به بازگشت شد و ضمن راه بسياري از نظاميان او از سرما و گرسنگي و حملات غير منظم ميليشياي کوتوزف از ميان رفتند و شماري کم از آنان به وطن بازگشتند و افول ناپلئون تقريبا از همين زمان آغاز شد.
   
 نيروهاي هيتلر نيز با تاکتيک ويژه مارشال ژوکف از دروازه هاي مسکو عقب نشيني کردند و تا برلين عقب رفتند، هيتلر خودکشي کرد و حکومت او از ميان رفت. علت اصلي، پند نگرفتن از تجربه و سرنوشت ناپلئون (تاريخ) بود.
   
 پوتين رئيس جمهور روسيه که تلاش دارد وطندوستي ـ Patriotism ـ را که جهان وطني کمونيستها آن را از ميان برده بود به روس ها بازگرداند و از يادآوري گذشته ازجمله توجه به سالروز جنگهاي ميهني، دوباره سازي صحنه نبردها، ساختن مجسمه قهرمانان ملي و آثار تاريخي، برگزاري يادبودها و آموزش تاريخ آغاز کرده است با هزينه کردن صدها ميليون روبل رزمگاه بورودينو را نوسازي و صحنه نبرد را با همان جنگ افزارها زنده کرد و مراسم دويستمين سالروز اين نبردرا دوم سپتامبر 2012 برپا داشت که صدها هزار تن به تماشايش رفته بودند. در اين نمايش تاريخي 1550 فرانسوي به شکل نظاميان ناپلئون درآمده بودند و 1450 روس در قيافه نظاميان تزار و نمايش با حضور ژيسکار دستن رئيس جمهور پيشين فرانسه و مقامات روسيه و ديپلماتهاي مستقر در مسکو برگزار شد تا باعث کدورت فرانسويان نشود. دوم سپتامبر به جاي هفتم اين ماه به اين سبب انتخاب شده بود که مصادف با يکشنبه (تعطيل آخر هفته) بود و مردم مي توانستند در مراسم سالروز اين رويداد شرکت کنند. 

چند صحنه از مراسم دو صد و مين سالروز نبرد بورودينو با حضور پوتين و ژيسکار دستن و صدها هزار روس

1822 – برازيل هفتم سپتامبر سال 1822 اعلام استقلال كرد و خود را از استعمار پرتغال نجات داد. از همين زمان هفتم سپتامبر روز ملي برازيل است. 

1936 – آخرین گرگ تاسمانی در باغ‌وحشی در استرالیا جان سپرد و نسل این کیسه‌دار برای همیشه منقرض شد.

بنجامین، آخرین گرگ تاسمانی

1940 – آغاز بمباران شبانه لندن توسط لوفت وافه

بمباران شبانه لندن توسط نيروي هوايي آلمان (لوفت وافه) از هفتم سپتامبر 1940 آغاز شد و 57 شب متوالي طول کشيد و تلفات و زيانهاي سنگين به بار آورد. طبق یک گزارش، جمع تلفات انگلیسیان را 43 هزار کشته و 51 هزار مجروح بوده است. اين بمباران در تاريخ جنگ جهاني دوم به «بليتزBlitz» معروف شده است. این حملات را «57 روزه» نوشته اند ولی تا دهم ماه می 1941 با شدت کمتری ادامه داشتند. در جریان بمباران، دولت انگلستان براي محافظت از جان کودکان، زنان و سالخوردگان آنان را به خارج از شهرهاي بزرگ منتقل کرده بود. هفتاد سال بعد ـ ششم سپتامبر 2010 ـ فیلم رنگی (تصویر متحرّک) یک موردخرابیهای ناشی از بمباران بلیتز و عملیات نجات برای نخستین بار انتشار یافت و از شبکه های تلویزیونی پخش شد. 

1943 – تسليم ايتاليا به متفقين در جريان جنگ جهاني دوم 

در تمام طول جنگ جهاني دوم، طراحان نظامي و كارشناسان جنگ به اين نتيجه رسيده بودند كه براي شكست هيتلر، بايد جبهه دومي عليه آلمان نازي پديد آيد. استالين، رهبر ديكتاتور شوروي هنگامي كه فشار ماشين سنگين جنگي آلمان، يكباره متوجه شوروي شده بود، اين تقاضا را از متفقين خود كرد، ولي آن‏ها از اين كار شانه خالي مي‏كردند و اگر هم جبهه دومي را هم باز كردند، به جاي آن كه در اروپا باشد، در جاي ديگري بود. به هر حال، در نوامبر 1942م، قواي مشترك انگليس و امريكا در مراكش، تونس و الجزاير واقع در شمال افريقا پياده شدند. در ماه مه 1943، سربازان مزبور كه به نيروهاي انگليسي مستقر در مصر پيوسته بودند، قواي متحد آلماني و ايتاليايى را در شمال افريقا، مجبور به تسليم كردند. دو ماه بعد، جبهه دومي كه مورد نظر بود گشوده شد و سپاه متحد امريكا و انگليس در دهم ژوئيه 1943، به جزيره سيسيل در جنوب ايتاليا حمله كرد و پس از تصرف اين جزيره، به خاك اصلي ايتاليا به عنوان متحد اصلي آلمان در اروپا هجوم آوردند. 

با شكست‏هاي پي درپي ايتاليا در اين جنگ، در روز 25 ژوئيه 1943م، رژيم فاشيستي موسوليني در ايتاليا سقوط كرد و دولت جديد ايتاليا، در روز هفتم سپتامبر، فرمان تسليم نيروهاي اين كشور در برابر متفقين و ترك مخاصمه را صادر كرد با ايجاد اين تغييرات، هرچند موسوليني به كمك هيتلر براي تشكيل يك حكومت جمهوري طرفدار آلمان درشمال ايتاليا به ميلان بازگشت، ولي با اعلان جنگ دولت جديد ايتاليا به آلمان، سير شكست‏هاي آلمان سرعت بيشتري گرفت و حكومت جمهوري موسوليني نيز دوامي نيافت. 


زادروزها

    ۱۵۳۳ – زادروز الیزابت یکم (انگلستان) ملکهٔ سلطنتی انگلستان و ایرلند
    ۱۷۰۷ – زادروز ژرژ-لوئی لکرک کنت دو بوفون نویسنده، ریاضی‌دان، زیست‌شناس و ستاره‌شناس اهل فرانسه

الیزابت یکم

    ۱۸۲۹ – زادروز فریدریش آگوست ککوله شیمیدان آلمانی
    ۱۹۰۹ – زادروز الیا کازان کارگردان٬ نویسنده و تهیه کننده آمریکایی

فریدریش آگوست ککوله

    ۱۹۱۷ – زادروز جان کارنفورت شیمیدان استرالیایی-انگلیسی ،برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۷۵
    ۱۹۳۶ – زادروز بادی هالی نوازنده و خواننده آمریکایی و از بنیان‌گذاران سبک موسیقی راک اند رول

بادی هالی

    ۱۲۹۰ – زادروز ذبیح‌الله صفا از استادان ایرانی ادبیات فارسی
 

ذبیح‌الله صفا

درگذشت‌ها:

میرداد خان پنجشیری، یکی از متخصصان سکتور زراعت کشور بود که شماری وی را «پدر زراعت» می خوانند. پنجشیری از دید شماری از آگاهان، کتاب زراعت افغانستان نیز گفته می شود.

۱۹۱۸ – درگذشت ام.ال.سیلو ریاضی دان نروژی
    ۱۹۸۵ – درگذشت جرج پولیا ریاضی‌دان مجارستانی-آمریکایی

رینالدو آرناس

    ۱۹۹۰ – درگذشت رینالدو آرناس، نمایش‌نامه‌نویس، نویسنده و شاعر کوبایی
   

    ۱۹۹۱ – درگذشت ادوین مک‌میلان فیزیکدان آمریکایی، برنده جایزه نوبل کیمیا ۱۹۵۱
    ۱۹۹۴ – درگذشت ترنس یانگ کارگردان بریتانیایی

موبوتو سسه سوکو

    ۱۹۹۷ – درگذشت موبوتو سسه سوکو رئیس جمهور زئیر برای ۳۲ سال از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۷

*****