مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی (3 جولای):
امضای متارکه خط میان افغانستان و انگلیس/1298 شمسی
بعد از به قدرت رسیدن امان الله خان، احساسات استقلال طلبی در کشور به اوج رسید و شاه جوان برای حصول استقلال، اعلان جنگ داد. بدین ترتیب سه لشکر از عساکر افغانی از سه جبهه با انگلیس ها وارد جنگ شدند و این موضوع سبب به میان آمدن متارکه و در نهایت قبولی استقلال افغانستان از سوی بریتانیا گردید.
سفر اندرا گاندی به افغانستان/1356
ایندیرا دختر رهبر استقلال و نخست‌وزیر پیشین هند جواهر لعل نهرو و همسر فروزه گاندی از پارسیان زرتشتی هند و فعالان سیاسی این کشور بود. او علی‌رغم ارتباط نزدیک خانوادگی با ماهاتما گاندی و خانواده‌اش هیچ نسبت خویشاوندی با آنان نداشت.
صدور اولین دوستور کمک امریکا به مجاهدین افغان/1358
بر اساس طرح زبیگنیو برژینسکی مشاور امنیت ملی امریکا برای مقابله در جنگ سرد با اتحاد شوروی , جیمی کارتر رییس جمهور وقت امریکا اولین دستور کمک به مجاهدان را امضا کرد.
جیمی کارتر در سالهای ۸۱ –۱۹۷۷ رئیس‌جمهور آمریکا بود. کارتر در امور خارجی به دنباله روی از سیاست پیشینیان، مناسبات سیاسی کامل با جمهوری چین برقرار کرد و مذاکرات مربوط به پیمان محدودیت سلاحهای هسته‌ای سالت‌دو را با اتحاد جماهیر شوروی به پایان رساند. و در جنگ مجاهدین افغان با شوروی سابق، به حمایت مالی از آنها پرداخت.
• نخستین توطئه آتنی‌ها بر ضد آریایی ها در مصر (460 پیش از میلاد)
سوم جولای سال 460 پیش از میلاد، آتنی ها كه چشم طمع به ثروت مصر دوخته بودند ناوگانی را روانه این كشور كردند تا مصریان را بر ضد ایرانیان بشورانند. ایران نیروی قابل ملاحظه ای در مصر مستقر كرده بود و همین نیروی عظیم مانع پیروز شدن توطئه آتنی‌ها شد.
آتنی‌ها چهار سال بعد( 454 پیش از میلاد ) و سپس در سال 425 پیش از میلاد دو بار دیگر با همان هدف به مصر رخنه کردند و هر دوبار به دلیل احضار برخی نیروهای آریایی به خاک اصلی وطن تا حدی موفق به تحریک مصریان و شورش آنان شدند که هر دوبار این شورش‌ها سرکوب شد و بار آخر آتنی از سوی آریانا به مصر ممنوع الورود شدند. در دوران هخامنشیان، مصر 120 سال وچند ماه یكی از ولایات آریانا بشمار می‌رفت.
• قتل مازیار به دست خلیفه عباسی (839 م)
مورخان اروپایی كه در باره بپاخیزی ایرانیان برضد خلفای اموی و عباسی تحقیق كرده اند وقوع قتل «مازیار» حكمران وقت مازندران (تبرستان ــ تپورستان) به دست المعتصم خلیفه عباسی را سوم جولای سال 839 میلادی نوشته اند. مازیار از خاندان اسپهبدان مازندران پسر قارن و قارن پسر ونداد هرمز و ونداد نوه سوخرا بود. مازیار در آمل بر اثر خیانت برادرش «كوهیار» كه فریب عوامل خلیفه را خورده بود دستگیر و به سامرا (سامره) منتقل و به المعتصم تحویل داده شده بود كه پس از شكنجه بسیار كشته شد. جسد مازیار که زیر شکنجه کشته شده بود در همان محلی که جسد بابک خرمدین بر دار شده بود به دار کشیده شد.
خلیفه قبلا از راه ریا و نیرنگ حكومت مازیار بر مازندران را تایید كرده بود.
• روز ملی روسیه سفید (بلاروس)
روسیه سفید با بیش از 207 هزار كیلومتر مربع مساحت، در همسایگی كشورهای روسیه، اوكراین، لهستان، لیتوانی و لتونی واقع است. جمعیت آن بیش از 10 میلیون نفر بوده كه ملّیت روسی داشته و سفیدپوست هستند. پایتخت این كشور، مینسْكْ و واحد پول آن روبل می‌باشد. بیش از 40% مردم روسیه سفید مسیحی بوده و ارتدوكس هستند. مردم روسیه سفید به دو زبان رسمی بلاروسی و روسی صحبت میكنند. پیش‌بینی می‌شود كه جمعیت این كشور تا سال 2025میلادی رو به كاهش رفته و در حدود 9/5 میلیون نفر گردد. از شهرهای مهم روسیه سفید، هومیل، بِرِست و هرودنا می‌باشد. نظام سیاسی حاكم بر روسیه سفید جمهوری است. این كشور دارای دو روز ملّی می‌باشد یكی 27 جولای كه حق حاكمیت ملّی روسیه سفید رسماً اعلام شد و دیگری سوم جولای است.
• فرانسه دو بار در دو «سوم جولای» پاپ را نجات داد. (1527 م)
دولت فرانسه در سوم ژوئیه 1527 و بار دیگر در سوم جولای سال 1849 (در دو سوم ژوئیه و به فاصله 322 سال از هم ) با لشكركشی به ایتالیا پاپ را نجات داد. فرانسه یك كشور كاتولیك است. بار دوم گاریبالدی شهر رم را محاصره کرده بود تا آن را از دست پاپ‌ها خارج سازد و پایتخت ایتالیای متحد کند. گاریبالدی که یک میهن‌دوست بنام ایتالیایی است در راه تامین وحدت ایتالیا تلاش بسیار کرد.
• زادروز ساموئل دو شامپلین (1608 م)
سوم جولای سال ۱۶۰۸، ساموئل دو شامپلین Samuel de Champlain جغرافیدان فرانسوى در چهل و یكمین زادروز خود بناى شهر «كبكQuebec» را در كانادا آغاز كرد كه این منطقه بعداً به «فرانسه نو» معروف شد. این شهر اینک مرکز ایالت فرانسوی زبان کوبک کنفدراسیون کانادا است. ساکنان این ایالت از زمانی که شارل دوگل خطاب به آنان فریاد کشید «زنده باد کوبک مستقل» تاکنون دو بار به طریق دمکراتیک (رای گیری) تلاش کرده اند تا از کنفدراسیون کانادا جدا شوند. یك سال پیش از آغاز ایجاد شهر كبك (كوبك)، انگلیسى ها وارد آمریكاى شمالى (ایالات متحده امروز) شده و ایجاد «جیمز تاون» را در ویرجینیا آغاز كرده بودند. با اینكه بعداً، دولت انگلستان مهاجرنشین فرانسوى «كبك» را متصرف شد و كانادا را یك دومینیون انگلستان اعلام داشت؛ هنوز فرانسوى زبانان «كبك» زبان و فرهنگ فرانسوی خود را حفظ كرده و در آرزوى كسب استقلال هستند. دو شامپلین سه بار به كانادا سفر كرده بود و بنای شهر كوبك در سومین سفر او آغاز شده بود. پیش از شامپلین، ژاك كارتیه فرانسوی در سال 1534 در سفر به قاره غربی به كانادا رسیده بود (67 سال زودتر از انگلیسی‌ها). فرانسویان برخلاف انگلیسی‌ها بومیان (سرخپوستان) را نابود نكرده و با آنان به همزیستی پرداخته بودند.
• كشف فلز نیكل (1751 م)
نیکل یک فلز سفید نقره‌ای است که به‌خوبی جلا می‌گیرد. از گروه آهن‌ها است که سخت و قابل انعطاف بوده، هادی جریان الکتریسیته می‌باشد و به‌راحتی با گوگرد و آرسنیک ترکیب می‌شود. با توجه به اینکه نیکل، دوام زیادی در هوا داشته، اکسیده نمی‌شود، برای تولید سکه‌های پول، فلز کاری برنج و آهن و همچنین برای ساخت ابزار آلات شیمیایی در آلیاژهای خاص مانند نقره آلمانی کاربرد دارد و معمولاً با کبالت همراه هست که هر دوی آنها در آهن‌های شهاب سنگی یافت می‌شوند. نیکل برای آلیاژهایی که بوجود می‌آورد، بسیار با ارزش می‌باشد. معمولترین حالت اکسیداسیون نیکل ، 2+ است و این در حالی است که نیکل 3+ و 1+ نیز به ندرت مشاهده می‌شوند. محل کشف و پیدایش اکثر نیکل های بدست آمده از دو نوع معدن بدست آمده‌اند، اولی خاک های آجری رنگ بوده که مهمترین معدن سنگ نیکل هستند و دومی سولفید موجود در ماگمای زمین می‌باشد. منطقه Sud-bury در Ontario، انتاریو کانادا 30% نیکل جهان را تولید می‌کند. معادن دیگر در روسیه استرالیا، کوبا، دومینکن، نروژ و اندونزی می‌باشند. با این وجود این باور وجود دارد که بیشتر نیکل موجود در زمین در هسته این سیاره تمرکز یافته است.
• تولد “فرانتیس كافكا” نویسنده بزرگ چك (1883 م)
فرانتس كافكا نویسنده معروف چك، در سوم جولای 1883میلادی در خانوادهای یهودی در پراگ پایتخت این كشور به دنیا آمد. پدرش تاجر خشن و سختگیری بود و كافكا از كودكی از او وحشت داشت. كافكا پس از اتمام تحصیلات مقدماتی از دانشگاه پراگ دكترای حقوق گرفت و پس از آنكه مدتی به كارهای حقوقی مشغول بود راهی پاریس شد. زندگی گذشته كافكا به شدت او را رنج میداد و نفرت عجیبی او را در خود فرو میبرد، به طوری كه با كمتر كسی دوستی داشت و بدبینی خاصی به مردم پیدا كرده بود. همان زمان كه دانشجویى بیش نبود، مطالعه آثار ادبی نویسندگان بزرگ را آغاز نمود و با برخی از نویسندگان عصر آشنایى یافت. وی در طی سالهای بعد آثار متعددی به نگارش درآورد و به شهرت رسید. در همه آثار كافكا، زندگی و خصوصیتهای روحیش منعكس است، حتی هنگامی كه قهرمان داستان، جانوران باشند. كافكا نویسنده بزرگی است كه عدهای به خاطر پیشگویىهایش به وی لقب پیامبر دادهاند. این پیشگویىها به ویژه در سال 1945میلادی یعنی بیش از بیست سال پس از مرگ كافكا، بسیاری از روشنفكران را به حیرت انداخت. كافكا جنبههای انكارآمیز و منفی عصر خود و حتی عصر بعد از خود را در وجود خویش ارائه میدهد. در آثار كافكا دنیایى از پوچی، تناقض، بیهدفی وسرشار از امیدهای واهی به چشم میخورد. مسائل خاص كافكا، از میان اشارهها، كنایهها و تمثیلهایى به دست میآید كه با احساس ظریفی از طنز آمیخته است. آنچه در زندگی عادی به چشم ما امری طبیعی جلوه میكند، در نوشتههای كافكا به صورتی مضحك و پوچ، نمایان میگردد. شیوه بیان كافكا به طور برجسته از روشنی و صراحت برخوردار است و به وسیله آن، تلاش آدمی را بر ضد قدرتی بینام و نشان اما مداوم و حاضر در همه جا نشان میدهد، قدرتی كه سرنوشت را تعیین و با هرگونه اقدام بشری مخالفت میكند. وی در اواخر عمر به دلیل بیماری، گوشهگیری اختیار كرد هرچند كه در تنهایى بر وسعت فرهنگ خود افزود. كافكا در آخرین لحظات زندگی وصیت كرد كه همه آثارش را بسوزانند تا در گمنامی بمیرد ولی هم اكنون همه، كافكا را با آثار مهمی همچون قصر، دیوار چین، گروه محكومین، مسخ و طبیب دهكده، میشناسند. كافكا سرانجام در 3 جون 1924میلادی در 41 سالگی بر اثر ابتلا به سل درگذشت. كافكا تا 30 سال پس از مرگ، بر نسل بعد از جنگ جهانی دوم نیز، نفوذ شدیدی داشت.
• ثبت اختراع ماشین حروف‌چینی (لینوتایپ) توسط اتمار مرگتالر (1886 م)
حروف‌چینی روزنامه نیز نخست به صورت دستی انجام می‌گرفت، ولی بعدها این كار با دستگاه‌هایی كه معمولترین آنها «لاینو تایپ» بود، صورت پذیرفت. دستگاه حروف‌چینی خودكار لاینوتایپ در سال ۱۸۸۶ میلادی ساخته شد. و بدین ترتیب سرعت چاپ به تدریج فزونی یافت.
• مرگ “تئودور هرتزل” پایهگذار جنبش جهانی صهیونیسم (1904 م)
تئودور هِرْتْزِل پایهگذار جنبش جهانی صهیونیسم در سال 1860میلادی در خانوادهای یهودی در شهر بوداپِستِ مجارستان به دنیا آمد و پس از مدتی به اتریش رفت. در این كشور به تدریجْ اندیشه گردآوری یهودیان در یك سرزمین با حكومتی مستقل در وی قوت گرفت. بر همین اساس كتاب دولت یهود را در سال 1895میلادی نگاشت و اندیشه صهیونیسم را كه بر توسعهطلبی و برتری نژادی استوار است مطرح كرد. هِرْتْزِل و همفكرانش برای تحقق اهداف جنبش صهیونیسم در سال 1897، كنگرهای را در شهر بالِ سوئیس برگزار نمودند و در آن، سازمان جهانی صهیونیسم را پایهگذاری كردند. در جریان این كنگره، نخستین خطوط و عجیبترین و شومترینِ نوع سلطه استعمارگران در تاریخ نوین توسط كسانی كه اصلاً فلسطین را ندیده و به آن پا نگذاشته بودند، تدوین شد.
این سازمانْ جهت فعالیتهای خود مؤسسات مالی به راه انداخت و صندوق ملی یهود برای خرید اراضی در فلسطین و صندوق اعتبارات استعمارگری یهود برای تأمین هزینههای شهرك سازی را تأسیس كرد. هرتزل برای تحقق هدف نامشروع صهیونیستها مبنی بر غصب فلسطین، تلاش كرد نظر موافقِ دولت عثمانی را به دست آوَرَد. اما با مخالفت دولت عثمانی، در تحقق اهداف خود ناكام ماند. وی برنامه خود را بر پایه دو نكته استوار ساخت. مهاجرت گسترده و دامنهدار و به دست آوردن سرزمینی كه یهودیان در آن آزاد باشند. هِرْتْزِل تصریح مینمود كه ترجیح میدهد فلسطین را با قتل و خونریزی به دست آورد. تئودور هرتزل سرانجام در 3 ژوئیه 1904 در 44 سالگی درگذشت اما افكار او، نقش مهمی در پایهگذاری رژیم نامشروع و نژادپرست صهیونیستی بر جای نهاد. در حقیقت همانگونه كه خود گفته بود، در جریان برگزاری كنگره، بنیان دولت یهود را گذارد. طرح چنین دولتی در ملاقات هرتزل با مقامات انگلیسی به موافقت آنها انجامیده بود. هرتْزِل، صهیونیسم را از یك واژه مذهبی به یك استراتژی بلند مدت سیاسی تبدیل نمود و با طرح لزوم ایجاد یك دولت ملی یهود در فلسطین، عقیده دیرینه و سنتی یهودیان مبنی بر انتظار ظهور یك پیامبر منجی و ایجاد دولت الهی در ارض موعود، زیر پا گذاشت. زیرا او خواستار دولتی سكولار كه در آن دین از سیاست جدا باشد، بود. او معتقد بود با وجود فشارهای خارجی، یهودیان مجبورند ایجاد یك دولت ملی در فلسطین را بپذیرند و زندگی آرامی را در آنجا سپری كنند.
• مجلس ملی آلمان ، سیاه ، قرمز و طلایی ، رنگهای انقلاب 1848 را به عنوان پرچم حکومت رایش انتخاب کرد. (1919 م)
• تولد کن راسل ، فیلم ساز انگلیسی (1927 م)
راسل ، کارگردان و فیلمنامه نویس در “ساتهمپتون” انگلستان متولد شد. تحصیلات متوسطۀ خود را طی سالهای ١٩٤١ تا ١٩٤٤ در کالج “پنگبورن” انگلستان سپری کرد. کن راسل کارگردان بریتانیایی هنگامی که با ساختن فیلم “زنان عاشق” براساس داستانی از دی . اچ . لارنس خود را تا سطح کارگردانان بین‌المللی بالا کشید. اولین مستندهای تلویزیونی راسل نظیر آن چه دربارۀ ادوارد الگار آهنگ‌ساز بزرگ انگلیسی ساخت با آن چیزی که وی “اندیشۀ دستوری پذیرفته شده در باب چگونگی مستند سازی” می خواند هماهنگی دارد .
• درگذشت “ناظم حكمت” ادیب شهیر ترك و پرچمدار ادبیات نوین تركیه (1963 م)
ناظم حكمت ادیب معروف ترك و پیشگام شعر نوین تركیه در 14 اكتبر 1902میلادی در این كشور به دنیا آمد. وی در نخستین سالهای جوانی وارد مدرسه نظامی نیروی دریایى شد، اما در پی اشغال استانبول توسط نیروهای متفقین در جریان جنگ جهانی اول، آنجا را ترك كرد و در شرق تركیه به كار تدریس پرداخت. ناظم حكمت در سال 1922میلادی وارد دانشگاه بین‌المللی شرق در مسكو شد و در رشته علوم سیاسی تحصیل كرد. وی در این دوران و پس از آن، به نویسندگی روی آورد و در سال 1929میلادی اولین كتاب شعر خود را با عنوان 835 سطر منتشر نمود. ناظم حكمت در این كتاب، برای ادبیات تركیه، قالبی كاملا نو به ارمغان آورد چرا كه در این اشعار، وی آهنگ موسیقی شعر قدیم را با كلام ساده زبان مردم در هم آمیخته و سبك تازهای را در شعر ترك به وجود آورد. مهمترین خصیصه ناظم حكمت در این است كه در عین بهرهمندی از امكانات كلام و موسیقی شعر قدیم، سعی داشت آن را در خدمت مبارزه و روشنفكری به كار ببرد. شعر او چونان پتكی است كه بر گُرده زورگویان و امپریالیسم جهانی فرود میآید. او به قدری حرف برای گفتن داشت كه نمیتوانست در قید و بند قافیه و ردیف و وزنهای معمول شعر قدیم بماند. از این رو آنها را به كناری نهاد و به صورت آزاد و نثرگونه، شعر میسرود.
ناظم حكمت كه در اشعار خود به شدت با حكومت نظامی تركیه مخالفت می‌كرد، در سال 1938میلادی به اتهام شركت در كودتای نظامی دستگیر و به 35 سال زندان محكوم گردید. وی پس از 12 سال زندان، با تلاشهای بین‌المللی آزاد شد و بعد از اینكه دولت تركیه او را به خدمت نظام وظیفه در جبهه جنگ كره فراخواند، شبانه به شوروی سابق گریخت. ناظم حكمت در شوروی و سایر كشورهای اروپایى، تعداد فراوانی شعر و نمایشنامه نوشت كه همه در تبلیغ مرام كمونیسم بود. وی در شوروی، بسیاری از فنون شاعران انقلابی آن سامان را تقلید كرد و با مركز قراردادن مسائل مربوط به كمونیسم در زندگی ادبی و سیاسی خود، این مسائل را در شعرْ به صورتی تغزلی بیان كرد. ناظم حكمت در اشعار خود مسائلی همانند عدالت اجتماعی، ادراك انسانی، موضوعات ضد فاشیسم و سرمایهداری، وصفهای تغزّلی و غمانگیز از فقر در تركیه و… را مطرح كرده است. ناظم حكمت سرانجام پس از سیزده سال دوری از وطن، در سوم ژوئیه 1963میلادی در 63 سالگی درگذشت و در مسكو به خاك سپرده شد. كمتر شاعری در طول تاریخ شعر تركیه همچون ناظم حكمت از چنین نفوذ سیاسی برخوردار بوده و چنین شهرت جهانی به دست آورده است. در حقیقت ناظم حكمت اولین شاعر تُرك است كه آثارش به بیشتر زبانها ترجمه شده و پس از مرگش قسمت وسیعی از آنها در تركیه انتشار یافته و در فهرست كتابهای پرخواننده قرار گرفته است. او در زبان مادری، متبحّر و در صنایع شعر، استادی توانا بوده و توانسته است اصول عقاید پیشرفته را با تغزّلی وسیع و لطیف در شعر سازش دهد و گاه آن را به اوج شعر رمانتیك برساند. نفوذ ناظم حكمت بر شاعران معاصر ترك، به ویژه آنان كه به اصول سوسیالیسم معتقد بودند، انكارناپذیر است. نگاهی به دیوانهای او، این نظر را تایید میكند كه وی قابل مقایسه با بزرگترین شاعران قرن بیستم است. از آثار متعدد ناظم حكمت، برخی از آنها از قبیل آخرین شعرهای ناظم حكمت، سه منظومه، جمجمه و فرهاد و شیرین، به فارسی نیز ترجمه شده‌اند.
سرنگونی طیاره مسافربر «ارباس» ایران با 290 سرنشین /(1988 م)
سوم جولای ۱۹۸۸ یك جت مسافربر ایرانى از نوع ارباس ـ 300 (پرواز 655) در آسمان خلیج فارس بر اثر اصابت موشك سرنگون شد و همه ۲۹۰ تن سرنشینان آن جان باختند. موشكى كه این هواپیما را سرنگون ساخت از ناو آامریكایى « وینسنس» مستقر در خلیج فارس كه نفتكش‌های كویتی را بدرقه می‌كرد پرتاب شده بود. این ناو كه كاپیتان «ویل راجرز» بر آن فرماندهی می‌كرد دو موشك به سوی هواپیمای ارباس شركت هواپیمایی ملی ایران (هما) پرتاب كه یكی از آنها به هواپیما اصابت كرده بود. ارباس «ایران ایر» پرواز 655 كه از تهران و از طریق بندرعباس عازم امارات بود در ده كیلومتری ناو آمریكایی و در آبهای ایران، به خلیج فارس افتاد. اجساد بسیاری از سرنشینان هواپیما در سطح آب به دست آمد . رونالد ریگان رئیس جمهوری وقت آمریكا اقدام ناو «وینسنس» را یك عمل دفاعی و قابل درك اعلام كرده بود و در عین حال گفته بود كه از تلفات غیر نظامیان متاسف شده است. 36 تن از مسافران هواپیما خارجی بودند: 13 اماراتی، ده هندی، شش پاکستانی، شش یوگوسلاویایی و یک ایتالیایی. در میان مسافران 66 خردسال وجود داشت.
• مرگ “آندره گرومیكو” سیاست مدار بلند پایه اتحاد جماهیر شوروی سابق (1989 م)
آندره آندروویچ گرومیكو، معمار سیاست خارجی اتحاد جماهیر شوروی سابق، در ششم جولای 1909میلادی در جمهوری بلاروس به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات خود، در 25 سالگی و در دوران زمامداری استالین، در وزارت خارجه شوروی استخدام شد. او در طی سالیان متعدد، مدارج ترقی را در پستهای دولتی و حزب كمونیست پیمود و به سیاستمداری كهنه كار تبدیل شد. او از یاران وفادار حزب حاكم در هر دوره به شمار می‌رفت و مورد اعتماد رهبران شوروی بود. گرومیكو به مدت نیم قرنْ مقام بلندپایه اتحاد جماهیر شوروی بود و همواره در جزر ومدّ روابط شرق و غرب از نزدیك دخالت داشت. او بعد از انقلاب روسیه، مشاور عالی رتبه همه رهبران شوروی به جز لنین بود و هرگز از خط سنتی كمونیسم تخطّی نكرد. زمانی كه رونالد ریگان یك هنرپیشه جوان فیلمهای هالیوود بود و گورباچف یك پسر بچه پانزده ساله و محصل، گرومیكو به كار تهیه منشور سازمان ملل اشتغال داشت و در تمام كنفرانسهای مربوط به تشكیل این سازمان، حضور فعالی از خود نشان داد. گرومیكو 58 سال عضو حزب كمونیست شوروی، 37 سال عضو كمیته مركزی حزب، 16 سال عضو دفتر سیاسی، 28 سال وزیر امور خارجه و 3 سال رئیس جمهور اتحاد جماهیر شوروی بود. با روی كار آمدن گورباچف، گرومیكو نیز همانند بسیاری دیگر از كهنسالان و افراد با سابقه حزب كمونیست شوروی سابق، به تدریج از صحنه سیاسی كشور، كه سالها در آن فعال بود، كنار نهاده شد. گرومیكو در حالی به حاشیه رانده شد كه قبل از آن، سه سال ریاست جمهوری شوروی را در دست داشت، هرچند این مقام نیز به سمتی تشریفاتی تبدیل گردیده بود. آندره گرومیكو سرانجام در سوم جولای 1989میلادی پس از هشتاد سال زندگی پرماجرا، درگذشت.
