مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز سیزدهم ماه حوت برابر با 4 مارچ تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
530 پيش از ميلاد – كوروش بزرگ بنيادگذار ايران از اين دنيا رفت
كوروش بزرگ بنيادگذار كشور ايران، مردي كه عموم تاريخ نگاران او را «انديشمند، انساندوست، دادگستر و مهربان» توصيف کرده اند در مارچ سال 530 پيش از ميلاد ــ 9 سال پس اعلام امپراتوري آریانا فوت شد. وي يازده سال پس از ايجاد دولت واحدي از سه طايفه مهاجر قوم آرين – پارس، ماد و پارت – شهر بابل (در جنوب غربی بغداد امروز و پايتخت يک امپراتوري به همان نام) را تصرف و در آنجا در اكتبر سال 539 پيش از ميلاد ايجاد امپراتوري مشترك المنافع آریانا را اعلام كرده بود.
1519 – هجوم اروپایی ها به قوم مایا و قوم آزتک
هرناندو کوتز Hernando Cortez اسپانیایی با چندصد نظامی و تعدادی توپ گام به مکزیک نهاد تا این سرزمین را که دارای تمدنی درخشان و تاسیسات اداری و سلطان بود تصرف و برخزاین سلطان آزتک Aztec که شنیده بود پر از طلا است دست یابد. در آن زمان آزتکها در بخش شمالی و قوم مایا Maya در جنوب مکزیک زندگی می کردند و دارای نظام حکومتی جداگانه بودند. مشکل آنان این بود که توپ و تفنگ نداشتند. مزیت اروپاییان همین سلاحهای آتشین بود.
هرناندو کوتز Hernando Cortez
گوشه ای از تمدن مایا ها
1954 – نخستین عمل پیوند کلیه در جهان در یک شفاخانه ایالت ماساچوست آمریکا انجام شد.
1936 – نخستين حركت نظامي هيتلر
يك سال پس از برقراري مجدد نظام وظيفه اجباري در آلمان، هيتلر در اين روز از مارچ سال 1936 به واحدهاي يك لشكر پياده آلماني دستور داد كه وارد منطقه غير نظامي «راينلند» شوند و نشان دهند كه آلماني ها حاكم بر وطن خود هستند و قراردادهاي تحميلي «ورساي» و «لوكارنو» را دير زماني است كه پاره كرده اند.
هيتلر هفتم مارچ (سه روز بعد) به پارلمان رايش (آلمان) رفت و نمايندگان را كه عموما از اعضاي حزب ناسيونال سوسياليست کارگران آلمان (نازي) به رهبري او بودند در مورد دستوري که داده بود توجيه كرد و گفت كه همسايگان آلمان بارديگر باهم برضد المان نزديك مي شوند و ما نمي توانيم ساكت بنشينيم. ما بايد حقوق و شئون برابر با قدرتهاي ديگر داشته باشيم و اين را كسي به ما نمي دهد بايد خودمان آن را به دست آوريم.
ورود نظاميان آلماني به راينلند
هيتلر گفت كه از اين لحظه آلمان را مقيّد به رعايت هيچ يك از قراردادهاي منعقده بعد از جنگ جهاني اول نمي داند.
همان روز و پس از انتشار اين اظهارات هيتلر در رسانه ها، دولت فرانسه باا نگلستان تماس گرفت، ولي انتوني ايدن وزير امور خارجه انگلستان تنها به محكوم كردن لفظي حرف و عمل هيتلر بسنده كرد و اين کار بر جرات هيتلر افزود. از تماس نخست وزير فرانسه با استالين هم چيزي عايد نشد.
نهم مارچ 1936 دولت انگلستان اعلام داشت كه در شرايط موجود نمي تواند به فرانسه كمك نظامي برساند تا هيتلر را با زور وادار به رعايت قراداد «لوكارنو» و خروج واحدهاي آلماني از راينلند كند و به اين ترتيب فرانسه را كاملا مايوس كرد. در همين روز هيتلر در يك اجتماع سيصد هزارنفري در مونيخ گفت كه «تاريخ» بعدا درباره اين اقدام او (ناديده گرفتن قراردادهاي پاياني جنگ جهاني اول) قضاوت خواهد كرد.
1977 – زلزله در بوخارست پایتخت رومانی و حومه آن بیش از 1500 تن را کشت.
1235 ش – انعقاد معاهده پاریس بین ایران و انگلستان و عقب نشینی نیرو هتی قاجار از ولایت هرات افغانستان
پس از تصرف هرات در افغانستان توسط قوای ناصرالدین شاه قاجار، دولت انگلستان که از این امر ناراضی بود، به ایران اعلان جنگ داد و جزیره خارک و بوشهر را به اشغال خود درآورد. در این حال درگیریهایی بین نیروهای ایرانی و انگلیسی روی داد که به شکست سربازان ایرانی انجامید. از این رو مذاکراتی برای صلح آغاز شد که به عقد معاهده پاریس در فرانسه بین ایران و انگلیس انجامید. به موجب این معاهده ، دولت ایران تعهد سپرد که هرات و تمام خاک افغانستان را تخلیه نماید و از هر ادعایی نسبت به حکومت خود در هرات و تمامی افغانستان دست بردارد.
نقاشی معروف از معاهده پاریس
1980 – رابرت موگابه از مبارزان کسب استقلال زیمبابوه (رودزیای شمالی) معروف به ناسیونالیست چپ (بعدا مارکسیست) نخست وزیر این کشور شد. وی هفت سال بعد به ریاست جمهوری زیمبابوه انتخاب شد و هنوز این سمت را برغم دشمنی شدید و تبلیغات منفی غرب از دست نداده است.
رابرت موگابه
زادروزها
۱۳۵۱ – لن وایزمن، کارگردان و نویسنده‌ی اهل ایالات متحده آمریکا
آنتونیو لوچو ویوالدی
۱۹۹۳ – آبیگائل مویتی، بازیگر آمریکایی
۱۹۹۵ – بیل میلنر، بازیگر انگلیسی
درگذشت‌ها
۱۸۳۲ – ژان فرانسوا شامپولیون دانشمند، زبان‌شناس و شرق‌شناس فرانسوی.
۱۳۶۴ – آلبرت لستر لنینگر, زیست‌‌شیمیدان آمریکایی (تولد ۲۸ ماه دلو ۱۲۹۵)
ژان فرانسوا شامپولیون
