تقویم تاریخ ( پانردهم ماه ثور )

امروز 15 ماه ثور برابر با 5 مِی تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ماه به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

تاسیس جریدهٔ انیس در کابل/ 1306 شمسی

جريده «انیس»به عنوان نخستين روزنامه ملی کشور ،  بخاطر تنوير اذهان عامه و آشـنایی آنان با دنیای معاصر، تعمیم عدالت و حیات قانونی در کشـور و فراهم سـاختن زمینۀ ارتباط فکری آنان با مردم جهان به تاریخ 15 ثور 1306 مطابق 5 می 1917م، با صاحب امتیازی و مسئولیت غلام محي‌الدین «انیس» با تيراژ 45 نسخه  اولين بار آذين چاپ يافت. جریدة «انیس» درآغاز نشرات در مطبعه حروفی شرکت رفیق به طبع می‌رسید. ولی در اواسط سال دوم نشراتی، توانست از پول اشتراک و فروش جریده، مالک مطبعه شخصی شود و طبع و نشر جريده «انیس» را در آن صورت دهد.

بعد از مدتی و در زمانی که مرحوم «انیس» هنوز زنده و رنج بیماری شدید را می‌کشید و قادر به کار و حرکت نبود، مرحوم «سرور جویا» که در آن وقت در جمله اعضای انجمن ادبی کابل ایفای وظیفه می‌کرد، سر پرستی و مسئولیت  «انیس» را به عهده گرفت، تا اینکه در سال 1317 خورشیدی بعد از درگذشت انیس، او رسماً مدیر مسئول روزنامه «انیس» مقرر شد.

افتتاح فابریکه سمنت جبل السراج /1337 شمسی

فابریکه تولید سمنت جبل السراج در سال 1337 به ظریفیت تولیدی 100 تن در شبانه روز تاسیس شد. این فابریکه از بدو تاسیس الی سال 1375 فعالیت موثر اقصادی و تولیدی داشتو از آن سال به بعد به توقف کاری روبرو شد.

تا آنکه فابریکه سمنت جبل السراج بعد از بیست سال توقف کاری از سال 1395 شمسی، دوبار به تولید سمنت آغاز نمود.

592 – سالروز درگذشت بهرام چوبين و نگاهي به کارهاي او

مولف «تاريخ نوابغ نظامي» كه كتابي به زبان انگليسي است، روز درگذشت سپهبد بهرام مهران (بهرام چوبين) چنرال معروف و نابغه نظامي قرن ششم ميلادي ايران را پنجم ماه مي سال 592 ميلادي ذكر كرده است. وي كه در «ري» به دنيا آمده بود در خراسان خاوري درگذشت.

به نوشته برخي از تاريخ نگاران، سامانيان که باعث احياء زبان فارسي و فرهنگ ايراني شدند از نسل بهرام چوبين بوده اند.

مخالفت بهرام چوبين با پادشاه شدن خسرو پرويز كه مآلا به پايان عمر امپراتوري ايران در عهد باستان انجاميد از فصول آموزنده تاريخ عمومي است.

بهرام چوبین

خسرو پرويز هنوز پايه هاي سلطنتش را استوار نكرده بود كه با ضديت جنرال بهرام چوبين رو به رو شد زيرا كه بهرام شنيده بود خسرو پرويز بر ضد پدرش كودتا كرده بود. خسرو پرويز چون ياراي ايستادگي در برابر جنرال بهرام را نداشت 23 نوامبر سال 589 ميلادي به قسطنطنيه فرار كرد تا از موريس امپراتور روم شرقي كمك بخواهد.

موريس كه در انتظار چنين فرصتي بود يك سپاه كامل در اختيار خسرو دوم قرار داد و خسرو با كمك اين سپاه و هواداران داخلي اش در نبرد سال 591 ميلادي پيروز شد و بر تخت نشست، بهرام به خراسات رفت و بعدا در همانجا درگذشت.

مورخان تاريخ جنگها، جنگ بلخ در سال 588 را كه فاتح آن بهرام چوبين بود، نبردي بي سابقه توصيف كرده اند زيرا در آن، نوعي موشك بكار رفت و به علاوه، يك سپاه كوچك از لحاظ شمار افراد، يك ارتش بسيار بزرگ را شكست داده بود.

درگیری بهرام چوبین و خسروپرویز

1260 – روزي كه قوبيلاي خان بر جاي چنگيز نشست

پنجم ماه مي 1260 قوبيلاي قاآن (كوبلاي خان) نوه چنگيز و برادر هولاگو خان  رئيس كل متصرفات مغولان و خان بزرگ آنان شد كه از چين تا اروپا و خاورميانه گسترش داشت.

قوبيلاي خان

قوبيلاي پسر «تولي» بود و پيش از به دست گرفتن رياست كل امپراتوري مغولها، بر شرقي ترين قسمت اين امپرتوري (چين و مغولستان) حكومت داشت. قوبيلاي پس از استيلاي كامل برچين، القاب و امتيازهاي «هان ها» را لغو كرده بود. 93 درصد چيني ها «هان» هستند. وي در چين دودمان «يوان» را تشكيل داد. در زمان اقتدار قوبيلاي خان بود كه ماركو پولوي ونيزي (ايتاليايي) از چين ديدار كرد و مدتي را مشاور قاآن مغول (خان خانها، قوبيلاي خان) بود. قوبيلاي خان برخلاف پدر بزرگش چنگيز كه در خراسان بزرگتر وسيعا دست به كشتار و ويراني زد، در چين به آباداني پرداخت. وي دو بار تلاش كرد كه به ژاپن حمله برد كه بر اثر بدي هوا و توفان دريا (كاميكاز) و مقاومت جاپانی ها موفق نشد.

قوبيلاي كه در سال 1215 به دنيا آمده بود در سال 1294 درگذشت.

1818 – تولد كارل ماركس فيلسوف آلماني و بنيان‏گذار فلسفه ماترياليسم تاريخي

كارل ماركس، فيلسوف آلماني و بنيان‏گذار مكتب ماركسيسم، در 5 می 1818م در خانواده‏اي يهودي در آلمان به دنيا آمد. هرچند در آينده اعتقادات ديني‏اش را به فراموشي سپرد. وي پس از طي تحصيلات مقدماتي، ابتدا در رشته حقوق و سپس در زمينه تاريخ و فلسفه به تحصيل پرداخت. ماركس مدتي سردبير يك نشريه بود و در 1848 با همكاري فردريش انگلس، فيلسوف هموطن خود، عقايدش را در كتاب مانيفيست كمونيست ارائه كرد. دو سال بعد، ماركس به علت فعاليت سياسي از آلمان تبعيد شد و تا پايان عمر در انگليس اقامت كرد. در نظر ماركس، كارگر يك موجود انساني نيست بلكه يك دست است. از اين رو، بايد تا حد امكان او را ارزان خريد و حاصل كارش را گران فروخت. در اين وضعيت، سرمايه‏دار و كارگر، هر دو، آلت دست قوانين اقتصادي هستند كه از ضبط و ربط آن‏ها بيرون است. اساس فلسفه ماركسيسم را ماترياليسم تشكيل مي‏دهد كه بر اساس آن، كليه تحولات اقتصادي و حتي تاريخي را معلول عوامل مادي مي‏داند.

كارل ماركس

1821 – روزي که ناپلئون درگذشت

پنجم مي سال ۱۸۲۱ ناپلئون بناپارت پس از شش سال تبعيد در جزيره سنت هلن واقع در اقيانوس اطلس، در اين جزيره درگذشت.

وي پس از شكست در جنگ واترلو، از سوي فاتحان به اين جزيره تبعيد شده بود. ناپلئون ۱۶ سال رهبري فرانسه را برعهده داشت. سال ها بعد هنگام انتقال باقيمانده جسد او به فرانسه، صدها هزار فرانسوي از بندرگاه تا پاريس كه صدها كيلومتر فاصله است، استخوانهاي او را بدرقه كردند كه در طول تاريخ بشر سابقه نداشته است. مرگ ناپلئون براثر مسموم كردن تدريجي او توسط انگليسي ها صورت گرفت ولي انگليسي ها اين اتهام را رد كرده و گفته اند كه وي براثر سرطان معده فوت شده است. ملي گرايان فرانسوي دشمني تاريخي انگليسي ها با وطن خود را فراموش نمي كنند. نمونه اش؛ مخالفت دوگل با ورود انگلستان به بازار مشترك اروپا (اتحاديه امروز) بود كه تا زنده بود، انگلستان موفق به ورود به آن نشده بود.

ناپلئون بناپارت

1945 – دريا سالار دونيتس كه پس از خودكشي هيتلر جانشين او شده و آمادگي آلمان را به تسليم شدن را اعلام داشته بود به زيردريايي ها و كشتي هاي جنگي آلمان دستور داد كه دست از جنگ بكشند و به پايگاههاي خود در بنادر آلمان بازگردند.

دريا سالار دونيتس

1953 – کشف ساختار DNA و تشخیص دقیق وراثت، نژاد و مسیر مهاجرت ها

مارچ 1953 داکتر جیمز واتسون Dr. James D. Watson و داکتر فرانسیس کریک Dr. Francis Crick اعلام کردند که راز توارت و کدهای حیات را کشف کرده و چگونگی انتقال خصوصیات از والدین به فرزند را به دست آورده اند. این دو پژوهشگر پنجم ماه مي آن سال درباره مقاله مشترک منتشره خود در شماره مارچ 1953 مجله تخصصی «Nature» به زبان ساده توضیح مفصل دادند که درک آن از خواندن مقاله برای مردم عادی دشوار بود. ایشان درباره ساختار وراثت گفتند که این ساختار شیمیائی، و عامل آن Deoxyribonucleic Acid است ـ اختصارا DNA. مجله نیچر (طبیعت) تیتر زده بود: کشف اسرار نهفته انتقال خصوصیات از والدین به فرزند ـ قانون حیات.

جیمز واتسون و فرانسیس کریک

کاشفین «دی ان ا» گفتند که این ساختار به صورت نوار بهم پیچیده و در اثنای تقسیم هسته ژن ها، فرزند را به صورت المثنای مادر و پدر در می آورد و خصوصیات و خصلت ها به همین صورت به فرزندان بعدی منتقل و یک طایفه و قبیله و گروه نژادی بوجود می آید.

این دو پژوهشگر افزودند که با این کشف، دقیقا روشن خواهد شد که مثلا پدر یک کودک چه کسی است. قبلا شناخت قضایی پدر و یا مادر یک فرد از طریق آزمایش خون که نادقیق بود صورت می گرفت. اینک با آزمایش یک تار موی و قسمت بیرون انداخته شده ناخن هم، فرد و فامیل او مشخص می شود. حتی از روی استخوانهای پوک شده و سنگواره می توان جنس و نژاد صاحب آن را دقیقا تشخیص داد و با کشف یک موی سر در محل وقوع جرم، مجرم را شناخت و ….

برپایه آزمایش DNA می شود مسیر مهاجرت فرد و طایفه و ریشه افراد و نژادها را بدست آورد. دیگر، تکلم به یک زبان دلیل بودن فرد از آن نژاد نیست و ….

دکتر واتسون اینک 82 ساله است و دکتر کریک در سال 2004 در 88 سالگی فوت شده است. این دو با کشف خود برنده جایزه نوبل سال 1962 شدند.

1961 – اولين مسافرت فضايي امريكا توسط آلن بارتلت شپرد

گرچه آرزوي پرواز در فضا و تسخير آسمان از ايده‏هاي بشر از زمان‏هاي قديم بود، اما تا قرن بيستم و به ويژه نيمه دوم آن، دستيابي به اين ايده و عملي كردن آن ممكن نشد. در طي اين سال‏ها، بشر، پرواز به كمك پرندگان، استفاده از بال‏هاي مصنوعي، ساخت بالن و اختراع و پرتاب راكت‏هاي موتوردار و… را آزمود. با اين حال، پس از جنگ جهاني دوم، دانشمندان روسيه به مطالعه و تحقيق در اين زمينه پرداختند و ابتدا با ساختن ماهواره اسپوتنيك، آن را به وسيله موشك در مدار زمين قرار دادند. هم‏زمان با روس‏ها، امريكاييان نيز به رقابت برخاستند و با ساختن فضاپيما، به دنبال برتري بر رقيب سياسي – نظامي خود در فضا برآمدند. يكي از طرح‏هاي امريكا در اين زمينه، طرح پرتاب فضا پيماي مركوري بود كه از سال 1959م در دستور كار قرار گرفت. در اجراي اين طرح براي نخستين بار در تاريخ امريكا در 5 مه 1961م، اين كشور توانست آلن بارتلت شپرد را روانه فضا نمايد. در جريان اين سفر فضايى، بارتلت شپرد به مدت 15 دقيقه و 22 ثانيه در فضا قرار گرفت و سپس همراه با فضاپيماي خود در اقيانوس اطلس فرود آمد. هدف اوليه از اين طرح، بررسي امكان زنده ماندن انسان در فضا بود. لازم به ذكر است كه 23 روز پيش از اين سفر فضانورد امريكايي، يوري گاگارين، فضانورد روسي در 12 آوريل 1961م براي اولين بار درتاريخ بشر با يك سفينه فضايي به دور كره زمين گردش كرده بود.

آلن بارتلت شپرد

زادروزها

۱۷۴۷ – زادروز لئوپولد دوم، امپراتور مقدس روم و پادشاه اتریش و فرمانروای مجارستان
۱۸۱۳ – زادروز سورن کییرکگور فیلسوف دانمارکی

سورن کییرکگور

۱۸۱۸ – زادروز کارل مارکس ،فیلسوف و متفکر انقلابی آلمانی
۱۸۴۶ – زادروز هنریک سینکیه‌ویچ روزنامه‌نگار و رمان‌نویس لهستانیِ برندهٔ جایزه ادبی نوبل سال ۱۹۰۵

هنریک سینکیه‌ویچ

۱۸۶۴ ـ زادروز نلی بلی (الیزابت كوكران)، روزنامه‌نگار و نویسنده آمریکایی

۱۹۱۱ – آندور لیلینتال، استاد بزرگ شطرنج
۱۹۸۸ – زادروز ادل خواننده و ترانه‌نویس بریتانیایی

ادل

۱۹۸۹ – زادروز کریس براون خواننده آمریکایی

درگذشت‌ها

۵۹۲ – درگذشت بهرام چوبین، از افسران ارتش ایران در دوره ساسانیان
۱۷۰۵ – درگذشت لئوپولد یکم، امپراتور مقدس روم و پادشاه مجارستان

لئوپولد یکم

۱۸۲۱ – درگذشت ناپلئون بناپارت امپراتور سابق فرانسه
۱۹۷۲ ـ خودکشی یاسوناری کاواباتا، نویسنده جاپانی و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات ۱۹۶۷.

یاسوناری کاواباتا

۱۹۷۷ – درگذشت لودویگ ارهارد دومین صدر اعظم آلمان غربی
۲۰۱۰ – درگذشت عمرو یارادوآ رئیس جمهور نیجریه

لودویگ ارهارد