کشک کهنه

نام ولسوالی: کشک کهنه

ولسوال بر حال: سید محمد مودودچشتی 

موقیعت: شمال ولایت هرات

حدود اربعه:

• شمالاً با کشور ترکمنستان محدود می باشد.
• جنوباً به ولسوالی کرخ می رسد.
• شرقاً با ولایت بادغیس هم سرحد است .
• غرباً با ولسوالی کشک رباط سنگی همسایگی دارد.

جاذبه های دیدنی: 

• جنگلات طبیعی پسته لیق و ارجلیق در این ولسوالی موقعیت دارد.
• طبیعت و مناظر زیبا دارد.

مسیر های منتهی به ولسوالی:

• شهر هرات- شاهراه هرات تورغندی الی کشک رباط سنگی به سمت کشک کهنه

کُشک کهنه؛ پارة تن بادغیسات هرات

کُشکِ کُهنه یکی از ولسوالی‌های ولایت هرات است. مرکز این ولسوالی کشک کهنه است که از نگاه تاریخی با کشک رباط سنگی در یک حوزه واقع شده و به بادغیس پیوند دیرینة تاریخی دارد. در تقسیمات پیشین، کشک کهنه علاقه‌داری بود، ولی در سالیان اخیر به شهرستان (ولسوالی) ارتقاء یافته‌است.
این شهرستان در اثر هجوم سپاه چنگیزی ویران شد. در هنگام یورش امیر تیمور این ناحیت به خاک سیه نشست، اما در دوران اولاد تیمور بار دیگر آباد و شکوفان گردید. پس از سقوط امپراتوری بزرگ تیموریان هرات باز نواحی شمال‌، شمال‌غربی و شمال‌شرقی هرات، مورد تاخت و تاز ازبکان و ترکمن‌ها قرار گرفت، که نزد اهالی محلی به (ترکمن تازی) مشهور است.
نام کوشک (Kusk) (کوشه، گوشک، پهلوی Kusk = جوسق، معر)، بنای مرتفع، قصر عالی و کاخ را می‌رساند. گفته می‌شود در روزگار پیشین در این شهرستان تاریخی و پارینه آبادانی وافر و دژهای استواری بوده، و موجودیت آثار دژها و قلعه‌های تاریخی و قدیمی در این منطقه، گواه این ادعا می‌باشد.
از طرفی واژة کشک به احتمال از (کشکا یا کوشکا Kushka) گرفته شده باشد. کشکا یا کوشکا در زبان روسی و گوسگی در ترکمنی، شهری کوچکی‌است در ولایت ماری ترکمنستان که بندر تجارتی تورغندی هرات با آن متصل می‌باشد.
کشک کهنه در شمال شهر هرات در عرض‌البلد شرقی 62 درجه و 31 دقیقه و طول‌البلد شمالی 34 درجه و 52 دقیقه موقعیت دارد. ارتفاع این شهرستان از سطح بحر 1080 متر می‌باشد و مساحت آن 1788 کیلومتر مربع است. ساحت کشک کهنه از تپه‌های خاکی و سنگلاخ تشکیل یافته و ساحات سنگلاخی در پادامن جنوب‌شرقی دامن گسترانیده‌است.
کشک کهنه از طرف شمال به ترکمنستان، در غرب کوشک رباط سنگی، در شرق بادغیس و در جنوب شهرستان کروخ واقع شده است.
ساحتی که اکنون کوشک می‌نامند، در روزگاران پیشین در قلمرو بادغیسات هری قرار داشته، و بادغیس پارة تن هرات محسوب می‌شده، از لحاظ تاریخی، شهری‌است با قدامت تاریخی زیاد و اکثر مؤرخان و جغرافیانویسان از این شهر نام برده‌اند.
مطابق به آمار ریاست عمومی زراعت ولایت هرات در سال 1386 خورشیدی نفوس کشک کهنه 75000 نفر تخمین گردیده‌است.
بافت اجتماعی، ترکیب قومی و ویژگی‌های عمومی کشک کهنه مشابه به کوشک رباط سنگی است. زبان عمومی در کوشک کهنه فارسی (دری) می‌باشد. عده‌ای کم در محلات این شهرستان به زبان پشتو نیز صحبت می‌کنند. تمام اهالی به واژگان فارسی انس و الفت دیرینه دارند؛ اما لهجة زیبای مردم کوشک با لهجة شهرنشینان هراتی تا حدودی متفاوت است. عموم اهالی این شهرستان پیرو مذهب حنفی‌اند. در این شهرستان در قدیم، یک حوزة ترک نشین بود، اما ترکان با فرهنگ و مدنیت خراسانی هرات انس و الفت دیرینه داشتند و خود را با آن شریک می‌دانستند. به این سبب زبان فارسی و یا دری را به عنوان زبان اصلی خود پذیرفتند.
طبق آمار ریاست عمومی زراعت ولایت هرات، مساحت زمین‌های آبی کشک کهنه 48670 جریب، للمی 29125 جریب، باغات 625 جریب و ساحة جنگلات 17500 جریب تخمین شده‌است. همچنان بر اساس آمار و ارقام سال 1381 خورشیدی ریاست زراعت ولایت هرات، در شهرستان کشک کهنه به تعداد 35799 رأس گوسفند، 25210 رأس بز، 8053 رأس گاو، 13193 رأس مرکب (خر)، 1407 نفر شتر و 485 رأس اسب وجود داشته است. در سالیان اخیر به سبب خشکسالی‌ها و تخریب علفچرها تعداد مواشی اندکی کاهش یافته‌است.
بیشتر اهالی کوشک کهنه به زراعت و مالداری مصروفیت دارند. تعداد اندکی هم به دوکانداری و خرید و فروش محصولات زراعتی و حیوانی سرگرم می‌باشند. یکی دیگر از منابع اقتصادی این شهرستان، جنگل پسته (پسته لیق) است و بندر تجارتی قره تپه (تورغندی) نیز از کوشک کهنه زیاد دور نیست.
به‌دلیل موجودیت جنگل پسته (پسته لیق) در این منطقه، ساحة جنگلات گسترش یافته، همچنان در این خطة کهن‌سال چراگاه‌ها و مراتع طبیعی مناسبی وجود دارد، هرچند در سالیان اخیر به سبب جنگ و ناامنی‌ها، خشکسالی‌های متواتر و نبود پلان و برنامة حمایتی و انکشافی لازم برای تقویة سکتور زراعتی و دامداری، مالداری در کشک کهنه به رکود مواجه شده‌است.
در این شهرستان دو بازار وجود دارد. بازار کوکلم ( در زبان ترکی به‌معنای جای سبز) که در آن نزدیک به 200 دوکان وجود دارد و بازار کهنه که در علاقه‌داری پیشین موقعیت دارد و در آن اضافه از 150 دوکان وجود دارد. در این بازارها، شغل‌های عطاری، بزازی، داروخانه، نانوایی، قصابی، آهنگری، نجاری، مستریخانه، موبایل‌فروشی و غیره در سطح ابتدایی فعال است.
در سال 1389 خورشیدی در کشک کهنه یک لیسة پسرانه، یک لیسة دخترانه، یک مکتب متوسطة پسرانه، یک متوسطة دخترانه، 15 مکتب متوسطة مختلط و 4 مکتب ابتدائیة مختلط فعال بود. در این مکاتب 12862 شاگرد درس می‌خواندند که از آن جمله 7083 نفر مرد و 8779 نفر دختر بودند. همچنان در مدارس علوم دینی به تعداد 128 شاگرد مصروف فراگیری علوم دینی و تعلیمات اسلامی بودند.
 
 
قلعة بلدی از آثار تاریخی کوشک کهنه می‌باشد که در منطقة درزک موقعیت دارد. این قلعه به روی تپة سنگی مرتفع واقع است. در شمال آن رود کوشک و در شرق آن رودبار چهارده‌باغ جریان دارد. راه قلعه در قسمت خاکی سمت جنوب تپه بوده، و جهت‌های دیگر قلعه سنگلاخ و مرتفع است و بالارفتن از آن بسی مشکل است. از ویرانه‌های آن پیداست که در روزگار قدیم دژ استواری بوده، و در دل این قلعه چاه ژرفناکی که ظاهراً ذخیره‌گاه آب برف و باران بوده‌است، وجود دارد. حفر این چاه در روزگار قدیم در آن لایه‌های سنگی کاری بس دشوار بوده‌است.
 
نویسنده: حمیدالله کامگار
 
ولسوالی کشک کهنه، شش هزار کیلومتر مربع مساحت دارد که از سمت شمال با کشور ترکمنستان و از طرف شرق، با ولسوالی آب کمری ولایت بادغیس هم سرحد است.
در ولسوالی کشک کهنه، دو جنگل پسته به نام «ارچلیق و پسته لیق» وجود دارد. این جنگلات به بیش از ٢٣ هزار هکتار میرسید. در صورتی که شرایط جوی مناسب باشد و جنگلات ثمر داشته باشد، از پسته ولسوالی کشک کهنه، سالانه میلیون ها دالر عواید به دست می آید.