تقویم تاریخ ( ۱۹ ماه دلو )

بامروز ۱۹ ماه دلو برابر با ۸ فبروری تقویم میلادی است. روزی که در آن اتفاقات زیادی در افغانستان و جهان بوده است. و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

وقوع طوفان شدید و پر تلفات در سالنگ جنوبی کشور/ ۱۳۸۸

در تاریخ ۱۹ دلو۱۳۸۸ طوفان شدیدی در مناطق جنوبی سالنگ رخ داد و همزمان برف‌کوچ بزرگی سرازیر شد که منجر به کشته شدن نزدیک به ۱۹۰ نفر و زخمی شدن حدود ۲۰۰ نفر دیگر شد. این رویداد انتقادهای زیادی را متوجه نهادهای مسئول کرد.

گذرگاه سالنگ، مسیری در حدود ۱۱۰ کیلومتر است که از تونلی با طول ۲.۷ کیلومتر می‌گذرد و در ارتفاعات سلسله کوه‌های هندوکش، با حدود سه هزار و چهارصد متر ارتفاع از سطح دریا در یکی از بلندترین قله‌های جهان توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق ساخته شد.

این گذرگاه ۹ ولایت شمالی کشور را به کابل وصل می‌کند و کالاهای وارداتی کشورهای آسیای میانه نیز از این مسیر به کابل و شهرهای جنوبی افغانستان می‌رسد.

درگذشت دوکتور شریف فایض ( امپراتور علمی کشور )/۱۳۹۷

– در گذشت «هلاکوخان مغول»/ ۱۲۵۶

تصویر هلاکوخان (هولاگو) و زنش دوقوزخاتون

هولاگوخان، ایلخان متصرفات مغولان در آسیای غربی و از جمله خراسان قدیم – افغانستان و ایران امروز- هشتم فبروری ۱۲۶۵ میلادی  در ۴۸ سالگی درگذشت و در جزیره کبود واقع در دریاچه ارومیه ایران دفن شد. وی که نواسه چنگیز و برادر قوبیلای قاآن (خان بزرگتر مغولان و خاقان چین) بود در طول ایلخانی خود، بین النهرین، سوریه و قسمتهای دیگری از آناتولی را تصرف کرد، شهر بغداد را در دهم فبروری ۱۲۵۸ و شهر دمشق را در یکم مارچ ۱۲۶۰ میلادی تصرف، قتل عام و ویران ساخت و به خلافت «اسمی» عباسیان [در بغداد] و حکومت ایّوبیان [برسوریه] پایان داد، ولی ارتش او در سوم سپتامبر ۱۲۶۰ در ناحیه «عین جالوت» از نیروهای سلطان مصر (از دودمان مملوک) شکست خورد و فلسطین و بیشتر سوریه را ازدست داد و به شرق فرات عقب نشست.
– سرکوبی اغتشاش هند توسط بانوی قندهار/ ۱۶۲۷

جهانگیرشاه که تصویر نورجهان را به دست دارد

بانو «نورجهان» همسر افغان جهانگیرشاه امپراتور گورکانی هند کودتای جنرال محبت خان فرمانده قشون دهلی را برضد شوهرش سرکوب و توطئه گران را به بند کشید. هنگام کودتا، جهانگیرشاه در بستر بیماری بود و ژنرال محبت خان در نظر داشت که پس از پیروزی کودتا، «خرّم» پسر نابینای شاه را بر تخت بنشاند و خود، عملا صاحب اختیار هند شود؛ حال آن که «اورنگ زیب» پسر دیگر جهانگیرشاه شایستگی بیشتری داشت و با فساد و خودسری دولتمردان مخالف بود.

جهانگیرشاه بسال ۱۶۰۵ پس از درگذشت پدرش اکبرشاه بر جای او نشسته بود و چهار پسر به نام های خرّم، خسرو ، دارا شکوه ، و اورنگ زیب داشت. نورجهان که نام او قبلا «نورالنساء» بود، همسر دوم جهانگیرشاه بود. از علاقه جهانگیر شاه نسبت به همسر افغان اش با وجود دو شکست نظامی از افغانان در دهه ۱۶۲۰ در منطقه قندهار کاسته نشده بود و پدر او را هم به وزارت منصوب و از کمک به گسترش فرهنگ، هنر و ادب افغان زمین در هند فرو گزار نکرده بود.

جهانگیر شاه که از اواخر سال ۱۶۲۶ میلادی بیمار و بستری شده بود، ۲۸ اکتوبر ۱۶۲۷ درگذشت. پیش از بیماری او هم، امور کشور عملا در دست نورجهان بود، زیرا جهانگیرشاه به علم و هنر و ادب بیش از سیاست علاقه داشت.

۱۸۶۲ – روزی که نخستین ناو زره دار جهان وارد نبرد شد

هشتم فبروری سال ۱۸۶۲ و در جریان جنگهای داخلی امریکا، نخستین ناو توپدار ـ زره دار جهان متعلق به کنفدراسیون امریکا (ایالات جنوبی) اولین ماموریت جنگی خودرا آغاز کرد و در دهانه خلیج «چساپیک»، در محلی که اینک بزرگترین پایگاه دریایی امریکا قرار گرفته است ـ نورفک ویرجینیا ـ کشتی های جنگی فدراسیون امریکا (ایالات شمالی) را گلوله باران کرد و به آتش کشید، بدون این که آسیب ببیند. ملوانان فدراسیون در این روز برای نخستین بار با ناوی رو به رو شده بودند که شبیه لاک پشت بود و گلوله توپ بر آن کارگر نمی افتاد.

این کشتی که «مریماک» نام داشت و بعدا به «ویرجینیا» تغییر نام داد مدتها یکه تاز میدان بود تا این که شمالی ها با کمک یک مهندس سوئدی زره داری مشابه آن به نام «مانیتور» ساختند و این دو «زره دار» آن قدر یکدیگر را کوبیدند که هر دو آسیب دیدند و از میان رفتند. مریماک که در سال ۱۸۶۱ (۱۵۳ سال پیش) ساخته شده بود ظاهری شبیه زیردریایی های امروز داشت که در سطح آب عمل می کرد. شرح عملیات مریماک و نبرد آن با مانیتور فصلی از تاریخ نظامی جهان را تشکیل می دهد.

ساخت مانیتور این اصل را به دست داده است که «جنگ و یا حالت آمادگی دفاعی یک ملّت» باعث تکمیل جنگ افزارها و پیدایش سلاحهای تازه و تاکتیک های نوین می شود. در پی موفق بودن مریماک و مانیتور سایر کشور ها دست به ساختن ناو رزهدار زدند.

۱۹۰۴ – جنگ روسیه و جاپان به علت اختلافات مرزی آغاز شد.

۱۹۱۹ – زادروز خطوط هوایی مسافربری در جهان

هشتم فبروری زادروز خطوط هواپی مسافربری در جهان است. در این روز در سال ۱۹۱۹ نخستین طیاره شرکت ای .ا. سی. تی. «برلن ــ پاریس ــ لندن» به نام «گلیاتGoliath » از لندن به پاریس به صورت تجارتی(فروش بلیت) مسافر حمل کرد و فاصله دو شهر را در ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه با سرعت ۱۵۵ کیلومتر در ساعت طی کرد و روز بعد با همین تعداد مسافر به لندن بازگشت و این پرواز رفت و برگشت، دیگر قطع نشده است.

پیلوت طیاره به روزنامه نگاران گفت که در طول سفر، باد شمال چند بار طیاره را دچار تلاطم ساخت و مسافران، بدون وقفه سیگار دود می کردند و به بازی «بریج» پرداخته بودند تا سرگرم شوند و ترس را فراموش کنند.

وی گفت که قرار است به زودی ترتیب دادن قهوه، ساندویچ و نیز روزنامه به مسافران داده شود. فعلا استفاده از گرامافون هندلی و پخش موسیقی در طیاره دشوار است، زیرا که با هرتکان طیاره سوزن گرامافون از روی صفحه خارج می شود.

۱۹۶۵ – لیندن جانسون رئیس جمهوری امریکا دستور داد که از ۱۱ فبروری این سال بمباران ویتنام شمالی آغاز شود که هشت سال طول کشید.

لیندن جانسون

زادروزها

۱۷۰۰ – زادروز دانیل برنولی، ریاضی‌دان هلندی‌تبار سوئیسی.
۱۸۲۸ – زادروز ژول ورن، نویسنده علمی–تخیلی، شاعر و نمایش‌نامه‌نویس فرانسوی.

ژول ورن

۱۸۳۴ – زادروز دمیتری مندلیف، شیمی‌دان روس؛ پایه‌گذار جدول تناوبی عناصر کیمیائی .
۱۹۳۱ – زادروز جیمز دین، بازیگر امریکایی هالیوود.

افشین قطبی

۱۳۴۳ – افشین قطبی، مربی فوتبال

درگذشت‌ها

۱۷۲۵ – درگذشت پتر اول، تزار روسیه.
۱۸۰۴ – درگذشت جوزف پریستلی، شیمیدان و فیلسوف انگلیسی؛ کاشف اکسیجن .

جوزف پریستلی

۱۹۵۷ – درگذشت جان فون نویمان، ریاضیدان و دانشمند امریکایی مجاری الاصل.
۱۹۹۸ – درگذشت هالدور لاکسنس، نویسنده ایسلندی؛ برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۵.

سیاوش کسرایی

*****
منابع:

جراید و روزنامه های کشور

-سایت ایرانی نوشیروان کیهانی زاده
-ویکی پدیای فارسی دری
-سایت ایرانیراسخون

ویرایش