مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
گزارش از نوراحمد کریمی
امروزه پوهنتون های خصوصی در شهر هرات، افزایش چشمگیری یافته و اعلانات گوناگون و متنوعی از کار این نهاد های خصوصی از طریق رسانه ها، چاپ پوستر ها و نصب بیلبورد ها در سطح شهر به مشاهده می رسد.
اما براستی موسسات تحصیلات عالی خصوصی تا چه حدی از کارایی مفید برخوردارند؟
آیا محصلین این نهاد های خصوصی بر اساس لیاقت شامل رشته های مورد دلخواه شان می گردند؟
و آیا حضور و غیابت محصلین شامل در این پوهنتون ها مهم است یا خیر؟
این همه موضوعاتی است که ایجاب می نماید تا بصورت دقیق مورد بررسی قرار گیرد. زیرا توجه به این مهم سبب کاهش فساد در نهاد های تحصیلی کشور خواهد شد و جلو هرگونه سو استفاده ها گرفته خواهد شد.
این موضوع را با تنی چند از محصلین و آگاهان امور در میان گذاشتیم که ما حصل آن نتایجی گردید که در پی می آید.
فرید رحیمی محصل یکی از موسسات تحصیلات عالی خصوصی می‌گوید: از ورود به پوهنتون های خصوصی تا شروع به درس در آنها با پول شروع می شود. نخست مبلغی را برای اشتراک در آزمون کانکوری خود می گیرند و سپس هزینه های سمستر های درسی شروع می شود. جالب اینکه بسیاری از مواقع محصلین صرفاً در همان انتخاب نخست شان، شامل رشته مورد دلخواه می گردند و گویا آزمون کانکور ایشان هم صرفاً نمایشی است و چندان مهم نیست.
آزیتا محصل صنف چهارم یکی از پوهنتون‌های خصوصی که به فارغ شدن از آنجا نزدیک شده است، می گوید: برای گرفتن دیپلوم، می باید منوگراف خویش را تحویل پوهنحی بدهم. به همین خاطر کار تهیه آنرا به یک تن از کارکنان خود پوهنتون گذاشتم تا در قبال اخذ مبلغی پول، این کار را برایم انجام دهد.
وی افزود: نمی دانم این منوگراف را خودش می نویسد، یا از منوگراف های محصلین سال های گذشته کاپی برداری نموده و برایم می دهد. برایم مهم این است که آن مورد قبول پوهنحی قرار بگیرد.
احمد راشد یکی دیگر از محصلین پوهنتون‌های خصوصی می‌گوید: هیچ منوگرافی در پوهنتون های خصوصی مسترد نمی شود. اصلاً اساتید آنجا منوگراف های محصلین را نمی خوانند و صرفاً یک نگاهی به آن می اندازند و بس. به همین خاطر است که هیچ گونه رساله تحقیقی قابل اهمیتی از سوی محصلین پوهنتون ها عرضه نمی شود.
یکی دیگر از نگرانی های فعلی که از سوی محصلین و آگاهان امور عنوان می شود، موضوع لیاقت محصلین فارغ التحصیل است. زیرا بسیاری معتقد اند که در پوهنتون های خصوصی، کامیابی محصلین نه بر اساس لیاقت، بلکه بر اساس تکس هایست که برای هر سمستر می پردازند. به همین خاطر کمتر در ادارات شامل کار می شوند.
فرهاد محصل یکی از پوهنتون های خصوصی در این مورد شکوه کنان گفت:
اکنون قریب سه سال می شود که از رشته کامپیوتر ساینس فارغ شده ام، اما هرگاه بخاطر بستی امتحان دادم، موفق به گرفتن آن نشدم. گویا تحصیل در پوهنتون خخصوصی برایم درد سر شده، حال آنکه تجربه و تخصص کافی در رشته ام دارم.
اما نورالحق احمدی یک تن از آمرین منابع بشری مقام ولایت هرات در این زمینه عنوان می دارد که انتخاب کارمندان برای احراز هر پستی بر اساس رقابت آزاد صورت گرفته، چنانچه اگر هر اشتراک کننده در آزمون کاریابی از لیاقت و توانانی کافی نسبت به سایر رقبای خود برخوردار باشد، کامیاب خواهد گردید و تحصیل او در پوهنتون دولتی یا خصوصیملاک در کامیابی او نخواهد بود.
در همین خصوص استاد بصیر احمد عاصمی یک تن از مدیران پوهنتون هرات گفت: موسسات تحصیلات عالی بر اساس جواز صادره از سوی وزارت تحصیلات عالی مشغول به فعالیت اند و اسناد فراغتی که از سوی این موسسات توزیع می شود، قابل قبول می باشد. وی ضمن تائید پاره ای از مشکلات در چوهنتن های خصوصی گفت: بدون شک بعضی افراد در اینگونه موسسات بدنبال سو استفاده هستند و وزارت تحصیلات عالی مکلفیت دارد که جلو هرگون سو استفاده گری را بگیرد تا ما شاهد پوهنتون های متعالی و هدفمند در کشور باشیم.
وی در اخیر علاوه کرد که امیدوار است تا پوهنتون های خصوصی بخاطر کسب درآمد بیشتر منافع همگانی را که همانا رسیدن به جامعه با سواد و مرفع است، زیر پا نکنند.
به هر تقدیر مسئولان تحصیلات عالی کشور موظف اند تا نظارت دقیق و همه جانبه از کارکرد های مراکز تحصیلات عالی خصوصی در کشور از خود نشان دهند و مانع از بروز هرگونه سو استفاده های احتمالی گردند.
