سرگذشت بیسیم امیر محمد اسماعیل، از زنده جان تا فرهنگسرای دوربین

دستگاه بیسیم معروف و تاریخی الحاج امیر محمد اسماعیل از رهبران جهادی کشور که متعلق به استفاده در دوران جهاد و مقاومت مردم افغانستان در برابر قشون متجاوز شوروی سابق بود، برای نگهداری فرهنگسرای دورببن، اهداء شد.

این بیسیم که مورد توجه ویژه امیر محمد اسماعیل نیز بود، بعد از افتتاح نمایشگاه دایمی ارتباطات، برای نگهداری در آن اهداء شده و این وسیله ارزشمند ارتباطی در نمایشگاه ارتباطات، در جایگاه ویژه مخابرات ، نگهداری و در معرض دید عموم علاقمندان قرار خواهد گرفت.

در سال های نخست جهاد، مجاهدین برای برقراری ارتباطات از فرستادن پیام به وسیله افراد پیاده و یا هم موترسایکل سوار برای سایر مجاهدین چه در خط مقدم جبهه و چه در پشت جبهه استفاده  صورت می گرفت. تا آنکه در اواسط سال 1361 خورشیدی نسل جدید بیسیم های نظامی بنام
( icom   – آیکوم) که شباهت بسیار به بیسیم های ماترولا داشت، به دسترس مجاهدین قرار گرفت و دوازده عدد از این نوع بیسیم، به فرماندهان جهادی حوزه غرب کشور، از جمله امیر محمد اسماعیل خان رسید.
بیسیم های آیکوم اولین سیستم های پیشرفته مخابراتی بودند که در جبهات جنگ آنهم در دست مجاهدین افغانستان قرار گرفت.
این وسیله نسبت به اولین مبایلی که  توسط شرکت امریکایی موتورولا در تاریخ ۳ اپریل ۱۹۷۳ با وزنی نزدیک به دو کیلوگرام تولید شده بود، حدود یک و نیم کیلو گرام سبک تر است.
بیسیم های آیکوم قابلیت برقراری تماس با مسافه های بسیار دور را داشت. چنانچه امیر محمد اسماعیل در این خصوص می گوید: « ما با وسیله این بیسیم ها قادر بودیم تا با مجاهدین ولایات فراه، بادغیس و حتی غور  و فاریاب، تماس برقرار کنیم و خیلی واضح صدای همدیگر مان را رویت نمائیم.»
یقیناً  تلگراف ، تلیفون، رادیو ، تلویزیون [به اضافه موبایل و ماهواره و اینترنت] از وسایل اساسی زندگی روزمره شده اند و اگر ارتباط از جنبه نظامی مورد توجه باشد، باید گفت که با پیشرفت علم و تکنیک ، شیوه جنگ ها تغییر کرده است. بطوری که پیروزی در هر مقطع از جنگ، از یک سو در گرو رساندن اخبار و اطلاعات و دادن دستورات لازم و صحیح به تمام سربازان ، صاحب منصبان و فرماندهان ، و ایجاد هماهنگی بین آنها می باشد.
از اینرو می توان گفت که مخابرات در جنگ ، نقطه عطف در پیشبرد هر چه بهتر عملیات های نظامی است» .
نياز هاي نظامي در دوران جنگ ، استفاده از بي سيم را گسترش داد .
تجهیزات ارتباط بی سیم در جبهه آلمان ها بنام ( Field Telephones ) که اولین نسل از فناوری تلیفون همراه یا مبایل به شمار می رود، شکل گرفت. این تلیفون برای استفاده نظامی ساخته و انرژی مورد نیاز آن، از طریق باتری‌های قوی تامین می‌شد. هر تلیفون یک دستگاه مبدل برق داشت و یک باتری مرکزی با نام CB ، انرژی مورد نیاز برای چند دستگاه تلیفون را تامین می‌کرد. برای این دستگاه که در آن روز بسیار پیچیده به نظر می‌رسد، یک جنراتور کوچک، زنگ مخصوص دریافت و ارسال پیام، کابل طولانی میان گیرنده و فرستنده صوتی در نظر گرفته شد و این فناوری بعد از جنگ تا دهه 1960 هم مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در جنگ جهاني دوم انکشاف بیشتری در عرصه ارتباطات و مخابره های نظامی به میان آمد. در طول این جنگ دو نوع بیسیم نظامی از سوی نظامیان امریکا و آلمان مورد استفاده قرار گرفت. یک نوع بیسیم در داخل وسایط نظامی از جمله تانک ها و وسایط نظامی جابجا شده بودند که توسط ماشین موتر، چارچ می شدند و نوع دیگر عبارت بودند از بیسیم های سیار که منبع چارچ آنها هم قوه باطری بود.
نوع امریکایی آن که پیش از بیسیم های آلمانی ساخته شده بودند، بنام بیسیم های( 300- SCR ) یاد می شد که در اوایل دهه 1940 میلادی ساخته شد..
اگر به تصاویر و فلم های مربوط به جنگ جهانی دوم دقت کرده باشید، بیسیم هایی که عساکر در پشت خود حمل می کردند، ساخت شرکت موتورولا بودند. اگرچه امروزه آنها دستگاه هایی به ظاهر سنگین به نظر می رسند، اما در جنگ جهانی دوم، آنها از جمله مهم ترین مهمات و فناوری های جنگی به شمار می رفتند.
همچنان بیسیم های آلمانی که بنام (پی آر سی ٧٧  ) یاد می شدند، برد مفید شان ١٠ کیلومتر است که با وجود موانع، کمتر میشود. این بی‌سیم با دیگر بی‌سیم های هم نوع خود بایک فرکانس ثابت در ارتباط هستند. و نیاز به سایت، آنتن مرکزی و یا اتاق فرمان یا کنترول ندارد. مختصراً به صورت شبکه عمل می‌کند. بدون نیاز به آنتن مرکزی. وزن آن نزدیک ١٠کیلوگرام بوده و معمولاً بصورت کوله پشتی و یا روی کمر بسته و حمل می‌شود.
در جریان جنگ جهانی دوم سایر کشور های قدرتمند نیز اقدام به بیسیم های سیار کوله پشتی نمودند و از آن به بعد ، این بیسیم ها نقش بارزی در قشون های نظامی  ممالک پیدا کرد.
درقوای مسلح افغانستان ازجمله در اردوی ما، وسایل مخابراتی نوع روسی ازجمله دستگاه »زاس« که پیشرفته تر از همه مینمود، مروج بود. سربازان وبریدملان مخابره چی قوای مسلح تا همین اواخر یعنی اوایل دهه هشتاد خورشیدی نوع مخابره R-108 که بیش از هشت تا نه کیلو گرام وزن داشت را کیلومتر ها به پشت حمل می کردند. اما امروز دستگاه های ستلایت ، تیلفونهای ثریا ، مبایل، فکس، انترنیت وغیره برای دوست و دشمن، کار ها را خیلی سهل ساخته اند و به همان پیمانه که تامین ارتباطات را آسان ساخته بهمان اندازه نحوه ای کنترول و رسیدگی به مشکلات را نیز دشوار ترساخته اند امروزه از بی سیم به علاوه ارگان های نظامی، اغلب ادارات و موسسات در کار های اداری و امداد رسانی جهت ارتباط در سطح گسترده استفاده می کنند .