تقویم تاریخ ( ۳۰ ماه دلو )

امروز سی ام ماه دلو  برابر با ۱۹ فبروری تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در افغانستان و جهان بوده است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم. 
سی ام ماه دلو:

قتل امیر حبیب الله خان/ ۱۲۹۷ شمسی

امیر حبیب‌الله پادشاه افغانستان در هنگام شکار در کله گوش ولایت لغمان توسط شخص ناشناس به قتل رسید.
امیر حبیب‌الله خان (ملقب به سراج المله و الدین)، پسر امیر عبدالرحمن‌خان، پنجمین خان بارکزی بود که به جای پدر بر کرسی امارت نشسته بود. بعد از قتل امیر حبیب الله نخست پسرش نصرالله‌خان موقتاً امارت افغانستان را متصرف گردید. لیکن کمی بعد امان‌لله‌خان پسر سوم حبیب‌الله‌خان برادر خود را مغلوب کرد و خود شاه افغانستان شد.
حبیب‌الله در دوره پادشاهی‌اش با شورش‌هایی در مناطق پکتیا  و قندهار  روبه‌رو شد.
گفته شده است که امان‌الله خان و علیا حضرت مادر وی در قتل امیر حبیب الله دخیل بودند.

*********
ایراد اولین بیانیه توسط امیر حبیب‌الله کلکانی/ ۱۳۰۷ خورشیدی

امیر حبیب‌الله کلکانی اولین بیانیه اش را به حیث پادشاه افغانستان در داخل ارگ ایراد نمود.
وی در سال ۱۹۲۹ میلادی، با شورش علیه حکومت شاه امان الله  به مدت ۹ ماه قدرت را در افغانستان در دست گرفت، اما پس از به قدرت رسیدن نادرخان، به همراه جمعی از یارانش اعدام شد.
امیر حبیب‌الله خان که خود را «خادم دین رسول‌الله» می‌گفت، بر اصلاحات غربگرایانه امان‌الله خط بطلان کشید. قوانین مصوب به ویژه قانون اساسی را ملغی ساخت و مالیات و عوارض را غیرشرعی خواند و همه را برچید. در آغاز کار بیشتر مردم به امید ادارهٔ بهتر و اسلامی‌تر کشور از حبیب‌الله به خوبی استقبال کردند؛ اما مشکلات اقتصادی و امنیتی کشور به تدریج باعث آشفتگی اوضاع شد.
********

توقف نشریه سراج الاخبار/۱۲۹۷

نشریه سراج الاخبارکه به زیان دری انتشار می یافت، نظر به مشکلاتی، متوقف و از چاپ بازماند.

این نشریه در۹ میزان ۱۲۸۰ در زمان امیر حبیب الله خان پسر عبدالرحمان خان آغاز به فعالیت نمود و در آغاز فعالیت مسئولیت نشر این روزنامه را عبدالرئوف قندهاری برعهده داشت، اما پس از چهار سال فعالیت، از نشر بازماند. مرحله دوم نشر سراج الاخبار پس از شش سال بتاریخ ۱۲ میزان ۱۲۹۰ شمسی می‌باشد که مسئولیت آن را محمود طرزی برعهده داشت. در این زمان سراج الاخبار در هر ۱۵ روز یک بار منتشر می‌گردید که نقش مهمی در شکل گیری اجتماع سیاسی مردمان آن دوره را داشت. در این دوره جهان به سمت دموکراسی پیش می‌رفت. و درگوشهای ملت آوازه مشروطه خواهی پخش گردیده بود. این روزنامه در تغیرات فکری مردم خیلی اثر داشت. از اینکه این نشریه مردم را برعلیه انگلیسها را ترغیب و تشویق می‌نمود^. در نتیجه امیر برای ۱۲ سال معارف را بروی مردم بست. بستن نشر بار دوم این روزنامه طوریست که گروهی به عزم کشتن امیر با تفنگچه بروی حمله نمودند. امیرحبیب اله جان بسلامت برده، مسولیت این حمله را بدوش اهل نویسندگان انداخت.در بار دوم پس از ۸ سال، فعالیت این روز نامه را ممنوع قرار داد.

تاسیس اولین حزب زنان در افغانستان/۱۳۸۷

اولین حزب سیاسی زنان بنام( نیازملی افغانستان) باداشتن ۲۲هزارعضوب در چنین روزی ۲۰۰۸اعلام موجودیت نمود.وفاطمه نظری ریئس آن حزب است

رویداد ها به تقویم میلادی:

۱۸۷۸ – اختراع گرامافون توسط توماس اِدیسون

ادیسون و گرامافون اش

توماس ادیسون دراین روز (۱۹ فبروری) از سال ۱۸۷۸ اختراع خود گرامافون (فنوگرافPhonograph) را به ثبت داد. ادیسون که در اُهایو آمریکا به دنیا آمده، در میشیگان بزرگ شده و هلندی تبار بود در جوانی در کار تلگراف مشغول بود. وی اختراعات متعدد دیگر دارد ازجمله ساخت لامپ برق. واژه فنوگراف از دو ریشه یونانی به معنای «صدانگار» ساخته شده است. انگلیسی ها عمدتا به جای فنوگراف از واژه گرامافون Gramophone برای نامیدن این دستگاه که در ایران «جعبهِ ساز» گفته می شد و صفحه ِصدا (موسیقی ـ ساز و آواز) پخش می کرد استفاده می کنند. گرامافون (Record player) تا دهه ۱۹۸۰ به مدت ۱۱۰ سال مورد استفاده بود که کاست، س. دی، فلَش و … جای «صفحهِ صدا» و ضبط صوت و ابزارهای دیجیتال جای گرامافون (جعبهِ ساز) را گرفته اند.

ادیسون که ۱۲۰۰ اختراع الکتریک به نام خود به ثبت رسانده است در سال ۱۸۷۹ لامپ برق را ساخته بود. اختراع مهم دیگر او دوربین فیلمبرداری است. وی در امور مخابرات اختراعات متعدد دارد. ادیسون که یازدهم فوریه ۱۸۴۷ در اُهایو آمریکا به دنیا آمده بود ۱۸ اکتبر ۱۹۳۱ درگذشت. گفتنی است یک گرامافون که بیش از صد و ده سال قدامت دارد، در نمایشگاه دایمی ارتباطات واقع در مجموعه تاریخی قللعه اختیارالدین هرات وجود دارد.

۱۹۱۵ – روزی که نبرد پرتلفات «گالیپولی» آغاز شد

تعرض نظامی به گالیپولی (داردانل ـ چاناکاله سواشلری) که ۳۳۷ هزار تلفات داشت در (دومین سال جنگ جهانی اول) آغاز شد و ۱۱ ماه طول کشید . در نبرد گالیپولی که هدف از آن تصرف استانبول پایتخت وقت عثمانی و تنگه های بسفور و داردانل و گشودن دریای سیاه بود، نیروهای انگلستان و فرانسه و متحدان آنها بسختی شکست خوردند. در نبرد گالیپولی ۱۶ لشکر انگلیسی ـ فرانسوی با ۱۵ لشکر عثمانی می جنگیدند. حمله با آتش ۱۶ ناو سنگین آغاز شده بود که همه آنها آسیب دیدند و از صحنه خارج شدند. آلمانی ها که چنین حمله ای را پیش بینی کرده بودند قبلا بهترین توپهای خودرا در اختیار عثمانی قرارداده بودند. در نبرد گالیپولی بخشی از نیروهای انگلیسی از استرالیا، نیوزیلند و هند بودند. نبرد گالیپولی باعث تقویت ناسیونالیسم میان نیروهای مدافع شد و مصطفی کمال (اتاتورک) از همین نبرد درسهایی آموخت که مانع اضمحلال وطنش شد و جمهوری ترکیه پاگرفت. عثمانی در جریان جنگ جهانی اول متحد آلمان بود که سرانجام از میان رفت و مستملکات عربی آن دولت، جز سوریه و لبنان که از آن فرانسه شد به دست انگلستان افتاد و از آنها چند کشور ایجاد کرد و به مرزبندی پرداخت که مسئله ساز شده اند.

۱۹۵۹ – دولت انگلستان موافقت کرد به جزیره قبرس مستعمره اش استقلال دهد. این استقلال از ۱۶ اوت ۱۹۶۰ عملی شد. قبرسی ها برای کسب این استقلال مبارزات خونین کرده بودند. رهبر اصلی آنان در این مبارزات اسقف ماکاریوس بود. ماکاریوس پس از تحقق استقلال، به ریاست جمهوری قبرس انتخاب شد.

زادروزها

۱۴۷۳ – زادروز نیکلاس کوپرنیک، اخترشناس و ریاضی‌دان لهستانی؛ ابداع‌گر نظریه خورشیدمرکزی.
۱۸۵۹ – زادروز سوانت آرنیوس، شیمیدان سوئدی؛ برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۰۳.

نیکلاس کوپرنیک

۱۸۹۶ – زادروز آندره برتون، شاعر فرانسوی؛ از بنیانگذاران مکتب سورئالیسم ادبی.
۱۹۴۰ – زادروز صفرمراد نیازف، سیاست‌مدار ترکمن؛ اولین رئیس‌جمهور ترکمنستان.

آندره برتون

درگذشت‌ها

۱۸۹۷ – درگذشت کارل وایرشتراس، ریاضی‌دان آلمانی.
۱۹۱۶ – درگذشت ارنست ماخ، فیلسوف و فیزیک‌دان اتریشی.

ارنست ماخ

۱۹۵۱ – درگذشت آندره ژید، نویسنده فرانسوی؛ برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۴۷ .
۱۹۵۲ – درگذشت کنوت هامسون، نویسنده نروژی، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۲۰ .

آندره ژید

۱۹۹۷ – درگذشت دنگ ژیائوپینگ، سیاست‌مدار چینی.
۲۰۱۳ – درگذشت رابرت کلمن ریچاردسون، فیزیک‌دان آمریکایی؛ برنده جایزه نوبل فیزیک سال۱۹۹۶ .
۱۳۸۷ – درگذشت مهری مهرنیا، بازیگر ایرانی

دنگ ژیائوپینگ