تقویم تاریخ ( ۲۱ ماه دلو )

امروز ۲۱ ما دلو برابر با ۱۰ فبروری تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ  وقایع و اتفاقات زیادی در افغانستان و جهان رخ داده است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

تولد امیر علی سیر نوایی/ ۱۴۴۱ میلادی مطابق با ۸۱۹  ه. ش

امیر علی شیر نوایی، متفکر بزرگ، شاعر، ادیب و نویسنده چیره دست روزگار، مرد سیاست، شخصیت معروف و شناخته شده جهانی در هرات، در چنین روزی در یک خانواده متدین و روشنفکر چشم به جهان گشود. علی شیر نوایی به زبانهای ترکی و دری، اشعار و داستانهای زیادی را به رشته تحریر در آورد. یکی از آثار گرانقدر علی شیر نوایی کلیات خمسه وی است. او در عین حال مورد اعتبار و اعتماد سلطان قرار گرفت و در پستهای حساس دولتی ایفای وظیفه نمود و به مقامهای عالی نایل گردید. امیر علی شیر نوایی تلاشهای پیگیر  را جهت تقویت و استحکام حکومت سلطان حسین بایقرا به خرج داد و پیروزمندانه از آب درآمد. نوایی در آبادانی و شکوفایی کشور نقش سازنده و عمده ای را بازی کرد. مکتبها، مدرسه ها، مساجد و پلها ایجاد نمود که تعدادش از ۳۷۰  تجاوز می کرد.

تصرف میدان وردک و پیشروی طالبان به جانب کابل/۱۳۷۳

گروه نوظهور طالبان بعد از تصرف  ولایت میدان  وردک، در چنین روزی به دروازه های شهر کابل رسیدند.

طالبان در اوج جنگ‌های داخلی افغانستان  وارد منطقه سپین بولدک ولایت قندهار در جنوب افغانستان شدند و نام خود را «تحریک اسلامی طلبای کرام» نهادند. در بدو امر مردم افغانستان به این گروه خوشبین بودند و گمان می‌کردند، آنها می‌توانند به جنگ‌های داخلی افغانستان پایان دهند.

طالبان به سرعت مناطقی را در جنوب افغانستان که زیر تسلّط دولت مجاهدین تنظیم های مختلف جهادی بود، اشغال نمودند. آنها یک ماه و دو روز پس از اعلام موجودیت، ولایت قندهار چهارمین ولایت مهم افغانستان را تصرف کردند. طالبان به پیشروی‌های خود ادامه می‌دادند و تعدادی از ولایات را بدون جنگ یکی پس از دیگری اشغال می‌نمودند که به ترتیب ولایات دیگری میدان وردک، لوگر، خوست، هرات، جلال‌آباد  را با اندک درگیری‌ های به تصرف خود در آوردند. تا آنکه در اوایل ماه میزان سال ۱۳۷۵ موفق  به تصرف شهر کابل شدند.

تولد زهرا حسینی شاعر جوان کشور/۱۳۵۸

زهرا حسینی شاهر جوان کشور در چنین روزی در ولسوالی لعل و سر جنگل از توابع ولایت غور متولد گردید.

نهال شانی پارک تازه تاسیس باغ ملت هرات /۱۳۸۲ 

دامنه های باغ ملت هرات که بعد از روی کار آمدن دوباره امیر محمد اسماعیل تهداب گذاشته شده بود، نهال شانی شد.

وفات حمیرا نورزایی ( رئیسه موسسه نسوان در افغانستان/۱۳۹۱

حمیرا نورزایی فرزند بسم الله خان درگذر باغبان کوچه شهرکابل زاده شد.
حمیرا نورزایی تحصیلات ابتدایی خود را در مکتب اندرابی تمام کرد. حمیرا نورزایی تا صنف شش در این مکتب درس خواند و پس از آن نظر به کمبود آموزگاربه حیث آموزگارپارسی ،جغرافیه در همان مکتب مقرر شد. حمیرا نورزایی در لیسه ملالی به تحصیلات خود دوام داده وبگرفتن درجه بکلوریا نایل شد. درحین تحصیل دوره بکلوریا درصنوف پاینتر تدریس ادبیات پارسی را به عهده داشتند بعدا از اخذ بکلوریا شامل دانشکده ادبیات شده و به درجه لیسا نس از این دانشکده فارغ التحصیل شدند . در دوره دانش جویی به دانشکده ادبیات درجمله دانش جویان استاد بیتاب ملک الشعرا کشور قرار گرفت و همیشه با ترغیب و تشویق آن استاد بزرگوار در رشته ادبیات موفقیت های هوبی را نصیب شد. در مکتب اندرابی به دوران مادام فریسه از سال ( ۱۹۴۱ تا سال ۱۹۴۹) بحیث آموزگار ادبیات پارسی و جغرافیه همکاری داشتند . در لیسه ملالی به دوره مادام انف از سال ( ۱۹۴۹ تا سال ۱۹۵۲ ) بحیث اموزگار ادبیات پارسی مصروف بودند . در دوره مدیریت کبرا نور زایی (خواهرشان) از سال ( ۱۹۵۲ تا سال ۱۹۵۹ ) به سمت آموزگار ادبیات فارسی در لیسه ملالی ایفای وظیفه می کردند. در سال ۱۹۵۹ (دقیق نمیدانم ) به لیسه رابعه بلخی که در کارته ۴ موقعیت داشت. بعدا یکی از لیسه های بزرگ و نامدار افغانستان گردید، به حیث معاونه آن لیسه تقرر یافت. این لیسه با زحمات شباروزی حمیرا نورزایی کانون گرم و با صفا برای تربیت نسل های برومند از دختران و زنان گشت. به اثر زحمات خسته ناپذیر حمیرا نورزایی مکتب ابتدایی رابعه بلخی بحیث لیسه عالی ترقی کرده وبعدا موصوفه بحیث مدیره لیسه رابعه بلخی مقرر شد. حمیرا نورزایی یک مدیره مدبر و با انظباط و دوستدار دانش آموزان مکتب خود بود. در دوره مدیرت وی تعمیر مکتب کلان تر شد لابراتوار فزیک و کیمیا ، کتاب خانه و غیره وسایل اداری برای دانش آموزان وآموزگاران مهیا شد . بعد از سالیان درازی که دروازه های تحصیل برای قشرنسوان در خارج کشور باز شد. حمیرا نورزایی هم برای تحصیل رهسپار امریکا شد و بعد از تکمیل دوره فیلوشپ در یونیورستی کلومبیا دوباره عازم وطن شدند . حمیرا نورزایی به چندین کنفرانس در خارج کشور اشتراک و رزیده است آخرین سفرشان در سال ۱۹۶۸ برای ۳ ماه در انگلستان صورت گرفت . وقتیکه از امریکا بازگشت به حیث ریسه موسسه نسوان چند سال خدمت کرد . درسفری که محترمه ایندیرا گاندی رییس کانگرس وقت هندوستان در سال ۱۹۷۶ درافغانستان داشت. حمیرا نورزایی (رییسه موسسه نسوان) بحیث مهماندار از ایشان پذیرایی کردند. مگر با عشق و علاقه که به لیسه رابعه بلخی داشتند. دوباره به آنجا به حیث مدیره ایفای وظیفه نمودند. بعد از سفر انگلستان و قبل از اینکه به سن تقاعد برسند، مقامات آنزمان ایشان را به تقاعد سوق دادند که این حرکت حکومت وقت محترمه حمیرا نورزایی را فوق العاده متاثر ساخت . آخرین وظیفه شان به حیث مشاور در انجمن راهنمای خانواده بود . ایشان سالهای اخیر عمر خود را با خانواده برادرش صالح محمد نورزایی ،درسان جوزه کلفورنیا گذرانید.

رویداد ها به تقویم میلادی: 

۱۷۶۳ – امضاء “قرار داد شوم پاریس” بین انگلیس و فرانسه

در چنین روزیقراردادی میان انگلیس و فرانسه در پاریس به امضا رسید که فرانسوی‏ها آن را قرارداد شوم پاریس خواندند. زیرا به موجب این قرارداد، فرانسه پس از سال‏ها جنگ و کشمکش با انگلیس، از تمامی ادعاها و منافع استعماری خود در هندوستان و کانادا چشم‏پوشی کرد. علت عقد این قرارداد آن بود که فرانسه دراین زمان به خاطر جنگ‏های متعدد در داخل اروپا، تضعیف شده بود و از نظر نظامی و اقتصادی، توان تداوم جنگ با انگلیس را نداشت. قرارداد پاریس، باعث شد تا جنگ‏های استعماری فرانسه و انگلیس پایان یابد و لندن با دست بازتری به غارت منابع مستعمرات خود، به ویژه در آسیا بپردازد.

۱۹۲۶ – کشف شهر گمشده «مایا»

در چنین روزی اعلام شد که شهر باستانی « مایا » ها ( بومیان ــ سرخپوستان ــ قاره امریکا که عمدتا در امریکای مرکزی و جنوب مکزیک امروز زندگی می کردند) در جنگلهای یوکاتان کشف شده است . باستانشناسان امریکایی ضمن مطالعه آثار باستانی کشف شده درشمال مکزیک پی به وجود شهری به نام « موییل ××× » با تمدنی درخشان برده بودند و چون آن را نمی یافتند ؛ شهر گمشده می خواندند.

در « موییل » یک بنای بزرگ هرمی شکل ، شش معبد و ساختمانهای متعدد به دست آمد . وضعیت ساختمانها نشان می داد که این شهر مرکز معاملات تجاری و داد و ستد میان جنوب و شمال قاره امریکا بوده و مایا ها دارای تقویم و کتابت بوده و حسابداری می دانسته اند. شهر « موییل » از ساحل دریای کاراییب فاصله چندانی ندارد.

تمدن مایاها مشابه سایر تمدنهای قاره آمریکا از جمله آزتک ، آندز و آمریکای شمالی بوده است.

۱۹۲۴ – اعدام در اطاق گاز

اطاق گاز زندان « کارسون سیتی » حاکم نشین ایالت نوادا

در این روز در سال ۱۹۲۴ برای نخستین بار در امریکا برای اعدام یک مجرم از اطاق گاز استفاده شد. این مجرم ، « جانی جی » جنایتکار معروف بود که در زندان شهر « کارسون سیتی» حاکم نشین ایالت نوادا در اطاق گاز قرار گرفت و پس از رها شدن گاز سمی ظرف شش دقیقه جان سپرد. مدتها بود که اعدام با دار در جامعه امریکا مورد انتقاد قرار گرفته بود . این طریقه اعدام بعدا جای خود را به چوکی برقی داد که مرگ با آن سریعتر صورت می گرفت . در دهه ۱۹۸۰ چون هنگام اعدام یک مجرم با صندلی الکتریک، از گوشهای او خون بیرون زده بود ، این طریقه هم ترک شد و اعدام در امریکا اینک با تزریق داروی سمی صورت می گیرد . اخیرا در چند ایالت امریکا انتخاب نوع اعدام به اختیار خود محکوم واگذار شده است .در پاره ای از ایالات آمریکا بمانند اروپا ، مجازات اعدام وجود ندارد. آمار نشان داده است که در دو ایالت تکزاس و ویرجینیا بیش از سایر ایالتهای آمریکا اعدام صورت گرفته است.

۱۹۴۷ – امضای قرارداد صلح بین دول متحد و متفق

دو سال پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم، در این روز قرارداد صلح بین دولت‏های متفق شامل امریکا، شوروی، انگلیس و فرانسه با شکست خوردگان متحد شامل ایتالیا، فنلاند، لهستان، مجارستان، رومانی و بلغارستان امضا شد و به این ترتیب این شش کشور، بار دیگر استقلالِ خود را به دست آوردند. بر اساس این قراردادها، هم‏چنین سرنوشت قسمت‏هایى از مناطق تصرف شده مورد بررسی قرار گرفت و از جمله چهار منطقه مرزی از تسلط ایتالیا خارج و به فرانسه واگذار گردید. جزایر آدِریاتیک به یوگسلاوی، جزایر “دودکانس” به یونان، منطقه شمالی رومانی به روسیه و پتسامو در فنلاند به روسیه واگذار گردید. در همین راستا، ایتالیا به پرداخت ۳۶۰ میلیون دلار غرامت و ایجاد یک منطقه آزاد محکوم شد. البته چهار کشور لهستان، مجارستان، رومانی و بلغارستان که در سال پایانی جنگ توسط ارتش شوروی اشغال شده بودند، اجباراً تحت نظام‏های کمونیستی قرار گرفتند. شرایط این قرارداد از سوی همه کشورهای مطرح شده، محکوم شد و مردم طی تظاهراتی به مخالفت با آن پرداختند. این عکس العمل در ایتالیا همراه با پایین کشیدن و پاره کردن پرچم امریکا همراه بود. متفقین در مورد دو کشور آلمان و ژاپن نیز جداگانه، تصمیم‏گیری کردند.

۱۹۵۰ – آغاز عصر «مکارتییسم» در امریکا

سناتور جمهوریخواه ایالت ویسکانسین امریکا جوزف مک کارتی McCarthy  با این ادعا که سازمانهای دولتی امریکا از جمله وزارت خارجه این کشور لانه کمونیستها شده اند و کمونیستها به رسانه های گروهی از جمله استودیوهای تولید فیلم سینمایی و بنگاههای نشر کتاب رخنه کرده اند ، وضعیتی را در آن کشور به وجود آورد که در تاریخ به « مکارتییسم » معروف شده است . در این دوره هرکس می توانست به مخالف خود برچسب کمونیست بودن و یا حامی سرخها بزند و از میدان خارج سازد . این وضعیت که تا فروپاشی شوروی سایه آن کم و بیش دیده می شد ، امریکا را از مدیران امور عمومی ، نویسندگان و پژوهشگران مهمی محروم کرد. بیشتر این عده از ادامه خدمت مایوس شده و خانه نشینی اختیار کردند.

مککارتی که یک سناتور تازه کار بود در این روز فهرستی حاوی نام و مقام ۲۰۵ کارمند وزارت خارجه امریکا را که در دست داشت در یک مصاحبه مطبوعاتی به روزنامه نگاران نشان داد و گفت که اینان که طراح و مجری سیاست خارجی امریکا هستند ، خود کمونیست و در نتیجه جاسوس شوروی هستند و دین آچسن وزیر خارجه این را می داند و به جای برکنار ساختن آنان شلوار راه ــ راه دیپلماتیک می پوشد و به لهجه بریتانیایی سخن می گوید.

جوزف مک کارتی

۱۹۸۳ –  بیل گیتس مدیر عامل ماکروسافت برای اولین ویندوز ۱/۰ را معرفی عمومی کرد.

۱۹۸۹ –  شهروندان آلمانی شروع به تخریب دیوار برلین کردند.

زادروزها

۱۴۸۳ – زادروز مارتین لوتر کشیش آلمانی ، از پیشوایان نهضت اصلاحات پروتستانی
۱۶۹۷ – زادروز ویلیام هوگارت گراورساز، نقاش، طنز نویس تصویری، منتقد اجتماعی و طراح کارتن دنباله‌دار انگلیسی تبار

مارتین لوتر

۱۷۵۹ – زادروز فریدریش شیلر نمایش‌نامه‌نویس و شاعر مشهور آلمانی
۱۹۱۹ – زادروز میخائیل کلاشنیکف مخترع روس سلاح آ-کا-۴۷ موسوم به کلاشنیکف

فریدریش شیلر

۱۹۲۸ – زادروز انیو موریکونه آهنگساز، تنظیم‌کننده و رهبر ارکستر ایتالیایی
۱۹۷۷ – زادروز بریتانی مورفی بازیگر و خواننده آمریکایی

میخائیل کلاشنیکف

درگذشت‌ها

۱۲۴۰ – درگذشت ابن عربی فقیه و عارف برجسته اندلسی و بنیانگذار عرفان نظری
۱۸۹۱ – درگذشت آرتور رمبو شاعر فرانسوی

ابن عربی

۱۹۳۸ – درگذشت مصطفی کمال‌پاشا معروف به آتاتورک، بنیانگذار جمهوری ترکیه
۱۹۸۲ – درگذشت لئونید برژنف سیاستمدار و دبیر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی از سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۸۲

مصطفی کمال‌پاشا

۲۰۰۶ – درگذشت جک پالانس بازیگر آمریکایی
۲۰۰۷ – درگذشت نورمن میلر نویسنده آمریکایی

جک پالانس

۲۰۰۹ – درگذشت روبرت انکه فوتبالیست آلمانی
۱۳۷۵ – بزرگ علوی، نویسنده ایرانی

بزرگ علوی

*****
منابع:

– سایت ایرانی نوشیروان کیهانی زاده
-ویکی پدیای فارسی
– روزنامه ها و جراید افغانستان
– سایت های معتبر جهانی