مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
موزیم کابل در چنین روزی پس از انتقال از باغ بالا به ارگ ریاست جمهوری، به شکل رسمی توسط امان‌الله شاه افتتاح شد. از ویژگی‌های مهم موزیم ملی افغانستان این بود که تمام آثار به نمایش گذاشته شده در آن از داخل خود این کشور کشف شده بود. موزیم (موزهٔ) ملی افغانستان در سال ۱۹۱۸ میلادی (۱۲۹۷ هجری خورشیدی) در منطقهٔ باغِ بالای کابل تأسیس شد. در اوایل تأسیس این موزیم که در آن دوران «عجایب خانه» نام داشت، فقط بعضی از آثار تاریخی مثل قرآن‌های خطی، صنایع دستی، آثار برجای‌مانده از جنگ‌های دوران استقلال و برخی کتاب‌های کمیاب در آن نگهداری می‌شد.
علی احمد خرم وزیر پلان افغانستان در دفتر کارش به قتل رسید/1356
636 – نبرد قادسيه، تغيير مسير تاريخ
نبرد قادسيه ميان عرب های مسلمان و ايران 16 نوامبر 636 ميلادي آغاز شد و تا نيمروز 19 نوامبر بطول انجاميد. اين نبرد به شكست نظامیان آریایی انجاميد و متعاقب آن، عرب ها تيسفون پایتخت آریانا را تصرف كردند و سپس به تعقيب يزدگرد سوم شاه وقت كه از تيسفون عقب نشيني كرده بود پرداختند و در دو جنگ ديگر، در مناطق جلولا و نهاوند، نيز اورا شكست و به خراسان فراري دادند كه در ناحیه «مرو» ترور شد. عرب ها سپس آریانا را شهر به شهر تصرف کردند و سه قرن در تصرف خود داشتند.
در پي سقوط تيسفون در قرن هفتم میلادی بود كه اعراب از جزيرةالعرب به بين النهرين (عراق) مهاجرت كردند و شهرهاي كوفه و بصره را ساختند. پيش از نبرد قادسيه، تنها منطقه «حيره» در عراق جنوبی عرب نشين بود. در حيره، که در آن زمان منطقه اي وسيع شامل بخش هايي از جنوب عراق، کویت و كشور سعودي امروز بود قبیله مسیحی لخميون زندگی می کرد.
شکست نظامی آریانا و پس از او، تضعیف مدیریت کشور نتیجه مبارزه برسر قدرت میان بزرگان، فساد دولتی و در نتیجه یأس و دلسردی و عدم رضایت مردم از دستگاه اداری ـ قضایی و به همچنین گسترش شکاف طبقاتی در جامعه بود. پس از افتادن آریانا به دست عرب ها، گروهی از خراسانیان ـ امروزه معروف به افغانان و تاجیکان ـ بودند که از زبان پارسي دری پاسداري و محافظت کردند و سیستانیان (افغانان امروزی) بر ضد عرب مسلحانه بپاخاستند و استقلال و حاکمیت آریانا تامین شد.
نبرد قادسيه در شاهنامه
1729 – بیرون شدن اصفهان از سيطره هوتکیان افغان
سپاهيان هوتکی افغانستان به فرماندهي محمود افغان به اصفهان حمله نموده و با فتح پايتخت صفوي، اين پادشاهي چهارصد ساله را منقرض ساختند. در اين ميان، به دنبال پيروزي هاي نادر افشار در خراسان و هرات و تحكيم مواضع وي، وی در نخستين نبردي كه در 29 سپتامبر 1729م در منطقه مهماندوست دامغان با افغانها داشت، سپاه آنها را شكست داد.
در دومين رويارويى طرفين در دهم نوامبر آن سال كه در مورچه خورت در نزديكي اصفهان درگرفت، نيروهاي افغان باز هم شکست خوردند و به سمت اصفهان عقبنشيني كردند. در اين هنگام، اشرف افغان، فرمانده افغان، به سوي شيراز رفت و از درگيري با نادر افشار اجتناب نمود. از اين رو، نادر شاه افشار، در شانزدهم نوامبر 1729م، وارد اصفهان شد و پايتخت صفوي را كه 7 سال در تصرف افغانها بود، تصرف كرد.
1866 – انتشار نخستين شماره روزنامه “فيگارو” در پاريس
روزنامه فيگارو كه به زبان فرانسه و در پاريس منتشر مى شود، در سال ۱۸۲۶م به عنوان يك هفته نامه طنز و انتقادى تاسيس شد و به همين دليل از ابتداى تاسيس مخاطبين بسيارى پيدا كرد. اين روزنامه نام خود را از شخصیت «فیگارو»در نمايشنامه های ازدواج فيگارو، آرايشگر شهر سويل و مادر گناهکار نوشته «پير بو مارشه» اقتباس كرد. شعار اين نمايشنامه ها نیز اين بود: « Sans la liberté de blâmer, il n’est point d’éloge flatteur ». یعنی مدح چاپلوس بدون آزادى انتقاد، معنايى ندارد. فيگارو تا سال ۱۸۵۴م به طور نامنظم و نامرتب به چاپ مى رسيد اما در سال ۱۸۶۶م انتشار آن منظم شد و توانست بالاترين تيراژ را نسبت به ساير روزنامه هاى فرانسه به دست آورد. اولين شماره فيگارو به صورت روزنامه در ۱۶نوامبر ۱۸۶۶م به چاپ رسيد كه ۵۶ هزار نسخه بود. فيگارو ازسال ۱۸۸۶م از حالت طنز خارج شد و به مسائل جدى تر پرداخت. در سال ۱۹۷۵م فيگارو به وسيله «روبر هرسان» خريدارى شد و در سال ۱۹۹۹ م گروه كارلايل ۴۰ درصد از سهام اين روزنامه را به دست آورد كه بعداً آن را در سال ۲۰۰۲م فروخت. از سال ۲۰۰۴م تاكنون فيگارو تحت مالكيت «سرژ داسول» Serge Dassault است. سرژ داسول يك بازرگان و سياستمدار محافظه كار است و اداره صنايع هواپيماسازى «هوانوردى داسول» را نيز برعهده دارد. گروه داسول مالك چندين روزنامه و مجله مهم فرانسه از جمله اكسپرس و فيگارو است.از سوم اکتبر 2005م شکل ظاهری این روزنامه پس از سی سال تغییر کرد و عنوان روزنامه با رنگ آبی چاپ می شود. فيگارو در حال حاضر به موضوعات گوناگونى از جمله سياست، فرهنگ، بين الملل، ورزش، سرگرمى، سينما و تلويزيون مى پردازد و عمدتاً در ۲۸ صفحه و به صورت رنگى در صفحات اول و آخر، تك رنگ و دو رنگ در صفحات داخل و در قطع متوسط و بر روى كاغذ كاهى منتشر مى شود. تيراژ اين روزنامه طبق آخرين آمار در سال ۲۰۰7 م بالغ بر 327500 نسخه در روز است. روزنامه فيگارو داراى ضمايم زيادى با مضامين گوناگون است كه مهمترين آنها عبارتند از: فيگارو اقتصادى، فيگارو سرمايه ها، راهنماى فيگارو، فيگارو موسسات، فيگارو ادبى، فيگارو اسكاپ و مادام فيگارو.
1894 – كشتار ارامنه توسط ترک های عثمانی
16 نوامبر سال 1894 نظاميان دولت عثماني (تركيه امروز) در منطقه كردستان دست به كشتار ارمنيان ساكن آن منطقه زدند كه دولت عثماني نسبت به وفاداري آنان ترديد داشت و به اين صورت دراين روز دست كم شش هزار ارمني- مسيحي و مسلمان – کشته شدند. كشتار ارامنه قلمرو عثماني و تبعيد آنان به ويژه به سوريه و لبنان در سالهاي بعد نيز تكرار شد كه يك فاجعه انساني بشمار آورده شده است. در قديم، مناطق شرقي تركيه تا «درياچه وان» ارمني نشين بود و ارمنستان خوانده مي شد كه اينك تنها شمال اين منطقه جمهوري ارمنستان است.
1945 – آغاز قيام ملت ويتنام عليه سلطه استعماري فرانسه به رهبري هوشي مينه
فرانسويها از اوايل قرن نوزدهم ميلادي، پس از پيروزي در مقابل ديگر رقيبان استعمارگر در جنوب شرقي آسيا، تقريباً تمام سرزمينهايى كه امروزه سه كشور ويتنام، لائوس و كامبوج را تشكيل ميدهند، تحت سلطه خود قرار دادند و آن را هندوچين فرانسه ناميدند. در فاصله جنگ جهاني اول و دوم، شورشهاي پراكندهاي عليه سلطه فرانسويان به رهبري هوشيمينِ، كمونيست معروف ويتنامي آغاز گرديد. اين شورشها در حين جنگ جهاني دوم به شهرهاي بزرگ ويتنام راه يافت و پس از وقفهاي 2 ساله به دليل دستگيري هوشيمينِ، ادامه پيدا كرد. با پايان جنگ، نيروهاي انقلابي ويتنام، بخش بزرگي از شمال ويتنام را در دست گرفتند و هوشيمينِ نيز در دوم سپتامبر 1945م، تشكيل حكومت دموكراتيك ويتنام را اعلام كرد. در اين حال عليرغم پيشنهاد مذاكره، دوستي و اتحاد ويتنام با فرانسه از جانب هوشيمينِ، فرانسويها كه مطامع استعماري گذشته خود را دنبال ميكردند، حاضر به مصالحه نشدند. از اين رو، جنگهاي ويتنام بين فرانسويان و انقلابيون ويتنامي از شانزدهم نوامبر 1945م آغاز شد كه طي نه سال، صدها هزار نفر از نيروهاي طرفين كشته و زخمي شدند و در جريان آن خسارات سنگين مالي به بار آمد. فرانسويها سرانجام پس از تحمل چند شكست خفت بار، حاضر به مصالحه و مذاكره شدند و جنگهاي دو طرف پس از امضاي قرارداد ژنو در 20 ژوئيه 1954م، در اول نوامبر 1954م پايان يافت. در اين ميان، هنگامي كه مذاكره درباره شرايط متاركه جنگ و تقسيم موقت ويتنام به دو بخش شمالي و جنوبي و انجام انتخابات پارلماني در حال انجام بود، با تحريك امريكاييها بر ضد ويتنام شمالي، جنگي ديگر دامنگير اين سرزمين گرديد كه آن نيز با شكست مفتضحانه امريكا روبرو شد.
هوشي مينه
زادروزها
۱۷۱۷ – زادروز ژان لروند دالامبر، ریاضیدان و فیزیکدان فرانسوی
۱۸۹۵ – زادروز پل هیندمیت آهنگساز، رهبر ارکستر و نوازندۀ آلتو آلمانی
ژان لروند دالامبر
۱۹۲۲ – زادروز ژوزه ساراماگو نویسندۀ پرتغالی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۹۸
۱۹۳۰ – زادروز چینوآ آچه‌به نویسنده و شاعر نیجریه‌ای
ژوزه ساراماگو
۱۹۷۴ – زادروز پل اسکولز فوتبالیست انگلیسی
۱۹۷۷ – زادروز مگی جیلنهال بازیگر آمریکایی، خواهر جیک جیلنهال بازیگر سینما
پل اسکولز
درگذشت‌ها
۵۶۵ – درگذشت ژوستینین یکم امپراتور روم شرقی
۱۲۷۲ – درگذشت هنری سوم پادشاه انگلستان و لرد ایرلند از ۱۲۱۶ تا زمان مرگ
کارل فون کلاوزویتس
۱۸۳۱ – درگذشت کارل فون کلاوزویتس اندیشمند نظامی ، از ارتشیان پروس
۱۹۶۰ – درگذشت کلارک گیبل بازیگر مشهور آمریکایی، برندۀ جایزه اسکار
کلارک گیبل
۲۰۰۵ – درگذشت هنری تاب شیمیدان آمریکایی کانادایی، برندۀ جایزه نوبل کیمیا سال ۱۹۸۳
۲۰۰۶ – درگذشت میلتون فریدمن اقتصاددان آمریکایی ، برنده جایزه نوبل اقتصاد سال ۱۹۷۶
*****
