تقویم تاریخ ( اول ماه ثور )

امروز 1 ماه ثور برابر با 21 اپریل تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

وفات ملكه ثریا همسر شاه امان الله/ 1347 خورشيدي:

ملكه ثریا همسر شاه امان الله در سن هفتاد سالگی در رم ایتالیا چشم از جهان فرو بست.

ثریا طرزی ، دختر محمود طرزی در ۲۴ نوامبر ۱۸۹۹ در دمشق بدنیا آمد. پدرکلان او که سردار غلام‌محمد خان طرزی نام داشت، مخالف امیر عبدالرحمان خان بود و در عهد پادشاهی عبدالرحمن خان، او همراه با خانواده‌اش به هند بریتانیایی تبعید شد. چندی بعد، آنها به قلمرو ترکیه عثمانی رفتند و در شام می‌زیستند. وقتی امیر عبدالرحمان خان درگذشت، امیر حبیب‌الله خان شاه شد و راه ملایم تری با مخالفان پدر در پیش گرفت. در نتیجه، محمود طرزی با خانواده‌اش به کابل باز آمد. در این ایام، دو پسر شاه ، شهزاده امان‌الله و برادرش شهزاده عنایت‌الله دو دختر زیباروی محمود طرزی را برای خود به زنی گرفتند. ملکه ثریا در سال ۱۹۱۲ میلادی با امان‌الله شاه ازدواج نمود.

مساعی شاه امان‌الله و ثریا در انکشاف تعلیم و تربیه زنان در تاریخ افغانستان بی‌نظیر بود. در ژانویه ۱۹۲۱ اولین مکتب دخترانه در تاریخ افغانستان در شهرکابل در ناحیه شهرآرا گشایش یافت این مکتب پنجاه نفر شاگرد داشت، شاگردان مرکب بودند از دختران خردسال و زنان جوان.

در همین سال به همت ثریا به نشر اولین مجله مخصوص زنان بنام «ارشاد نسوان» اقدام شد و اولین شماره آن در ۱۷ مارچ ۱۹۲۱ به نشر رسید. این نشریه به شکل مجله یا هفته نامه تا سال ۱۹۲۵ به نشر ادامه داد.

ملکه ثریا در سال ۱۹۲۷ امان‌الله را در «سفر بزرگ» همراهی کرد. در این سفر این زوج از کشورهای ایران، ترکیه، شوروی، انگلیس، آلمان، فرانسه، ایتالیا، مصر و هندوستان بازدید کردند. این مسافرت شوق نوین‌سازی افغانستان را در این دو زنده‌تر کرد و به هنگام بازگشت امان‌الله تشکیل یک لویه جرگه داد و شروع به اصلاحات نمود . انتقادات بسیاری از سوی مردم نسبت به بیحجابی ثریا و اینکه از وی عکس گرفته شده بود، شیوع پیدا کرد.

753 سال پیش از میلاد – زادروز شهر رم

21 اپریل زادروز شهر رم پايتخت ايتالياست. «پلوتارك» و «ليوي» داستان ايجاد شهر رم را در تاليفات خود، برپايه «شنيده ها» تاييد كرده اند. طبق افسانه ها، شهر رم توسط دو برادر دوقلو به نام هاي رموس Remus و رمولوس Romulus ساخته شده و بناي آن 21 اپریلسال 753 پيش از ميلاد به اتمام رسيده بود. همين افسانه ها حكايت دارد كه رمولوس در همان روز اتمام كار ساختن رم (21 اپریل 753 پيش از ميلاد) برادرش رموس را كشت (تا رقيب نداشته باشد) و دو روز بعد خود را حكمران شهر اعلام داشت. شهر رم در منطقه مسكوني لاتيوم Latium ساخته شد و نخستين ساكنان آن لاتين ها بودند ولي رمولوس كه تا سال 717 پيش از ميلاد زنده بود و 36 سال بر رم حكومت كرد به مهاجران يوناني كه در جنوب و جنوب شرقي شبه جزيره ايتاليا سكونت داشتند اجازه داد كه به رم مهاجرت كنند. وي بعدا اصول دمكراسي را از يوناني هاي مهاجر فرا گرفت و براي اداره شهر رم، يك شوراي انتخابي به وجود آورد كه بعدا كه رم با تسخير ساير مناطق به صورت كشوري بزرگ در آمد اين شورا «سناي رم» نام گرفت.

رموس Remus و رمولوس Romulus

گفته شده است كه پدر رموس و رمولوس از شهري به نام آمستردام به كنار رود تيبر در لاتيوم (محلي كه بعدا شهر رم در آنجا ساخته شد) مهاجرت كرده بود. ولي روشن نيست كه اين آمستردام در كجا واقع بود.

359 – آغاز دومين جنگ امپراتوري آریانا و روم در زمان پادشاهي ساسانيان

جنگ‏هاي آریانا و روم از سلسله جنگ‏هاي خونيني است كه در چندين دوره انجام شد. دومين دوره اين جنگ‏ها در 21 اپریل359م با حمله سپاه ساسانیان به متصرفات روم آغاز شد. فرماندهي ساسانیان، شاپور دوم معروف به شاپور ذوالاكتاف، پادشاه ساسانيان بود كه دوران سلطنت وي 69 سال به طول انجاميد. از آن طرف، فرماندهي سپاه روم با ژولين، امپراتور روميان بود كه براي بازگرداندن عظمت روم و مرام بت‏پرستي، تلاش ناموفقي انجام داد. در اين جنگ كه در منطقه تيسفون در حوالي بين‏النهرين در عراق امروزي به وقوع پيوست، چندين قلعه مهم روميان به تصرف سپاه ايران درآمد. در ادامه اين جنگ، ژولين با سپاه فراواني كه در شامات جمع نمود، ضمن عبور از رود فرات، تيسفون را فتح كرد، اما با كشته شدن او به دست يكي از سرداران ساسانی، اين جنگ پس از 4 سال زد و خورد در هشتم ژانويه 363م خاتمه يافت و جانشين ژولين تقاضاي صلح كرد. در نتيجه، عهدنامه صلح بين آریانا و روم به امضا رسيد و دومين دور از جنگ‏هاي آریانا و روم به پايان رسيد.

827 – به سلطنت رسيدن اولين پادشاه انگلستان

پيش از تشكيل حكومت پادشاهي در بريتانيا، انگليس به صورت ملوك الطوايفي اداره مي‏شد و به چندين واحد جغرافيايى تقسيم شده بود. اِگبرْتْ كه شاه يكي از اين مناطق بود، پس از جنگ با ساير شاهان محلي، آنها را مطيع خود كرد و در 21 اپریل سال 827م به عنوان اولين پادشاه انگلستان و سرسلسله ساكسون‏هاي غربي، بر تخت سلطنت نشست. اين سلسله تا سال 1016م كه دانمارك، انگليس را تصرف كرد بر اين كشور پادشاهي نمود.

اِگبرْتْ

1792 – روزي كه استعمار پرتغال، انقلابي بزرگ برزيل را قطعه قطعه كرد

«21 اپریل» سالروز اعدام تيرادنتس Tiradentes (خوزه دا سيلوا خاوير Joaquim Jose da Silva Xavier, also known as Tiradentes) قهرمان ملي برزيل و روز ملي اين كشور است. وي كه برضد سلطه پرتغال بر برزيل قيام مسلحانه كرده بود پس از دستگير شدن، 21اپریل 1792 اعدام شد. به دستور حكمران پرتغالي برزيل، تيرادنتس را قطعه قطعه كردند و هر قطعه اش را به يك شهر فرستادند تا مردم ببينند و انديشه انقلاب و استقلال را از سر بيرون كنند. با اين كه استقلال برزيل در هفتم سپتامبر 1822 به تحقق پيوست، معذلك 21 آوريل براي برزيلي ها روزي است بزرگ. تيرادنتس يك روشنفكر انقلابي بود و تحت تاثير افكار «ژان ژاك روسو» و ساير انديشمندان دوران روشنگري اروپا قرار گرفته بود. قيام او، همزمان با انقلابهاي فرانسه و امريكاي شمالي (ايالات متحده) بود. برزيل هشت ميليون و پانصد هزار كيلومتر مربع وسعت و اينك 189 ميليون تن جمعيت دارد.

پیکر قطعه قطعه شده تيرادنتس

1836 – جمهوری تکزاس مکزیک را شکست داد و جنرال مکزیکی اسیر شد

Sam Houston

22 اپریل 1836 ژنرال مکزیکی «سانتا آنا Lopez de Santa Anna» به اسارت ژنرال سام هوستون Sam Houston فرمانده نیروهای مسلح جمهوری تکزاس درآمد و مجبور شد که از اراضی متعلق به مکزیک در تکزاس صرف نظر کند. نیروهای او 21 اپریل شکست خورده بودند. ژنرال هوستون (هیوستون) دو بار به ریاست جمهوری تکزاس مستقل انتخاب شد. شهر بزرگ هوستون به نام اوست. بعدا جمهوری تکزاس به فدراسیون آمریکای شمالی پیوست و ایالت تکزاس آمریکا شد.

Lopez de Santa Anna

و تبعيد و خدمت در مجلس شوراي ملي مي‏گذرانيد تا آن ساعت‏ها كه با لحن دلچسب و سخنان دل‏انگيز و اشارات دلنشين خود در كلاس درس اشتغال داشت.

1945 – ارتش سرخ برلين را محاصره، و «فيلد مارشال مدل» خودكشي كرد

بيست و يكم اپریل 1945 واحدهاي ارتش شوروي شهر برلين را از فاصله چهار كيلومتري محاصره و زير آتش توپ قرار دادند و عناصر دو لشكر پياده و کماندو روس مامور رخنه به شهر شدند كه تا آخر وقت این روز به قرارگاههاي سرفرماندهي ارتش آلمان رسيدند و حمله به اين قرارگاهها آغاز شد. 9 روز بعد برلن به دست روسها افتاد و هيتلر خودكشي كرد. فيلد مارشال «اوتو موريتس والتر مدل» از فرماندهان نيروهاي مسلح آلمان 21 اپریل خودكشي كرد. وي گفته بود كه به این اصل که يك فيلد مارشال آلماني نبايد به اسارت درآيد وفادار خواهد ماند. فیلد مارشال مدل بود كه آخرين تعرض زرهي آلمان به نام نبرد «بالژ» را مديريت كرده بود كه به علت نداشتن سوخت كافي و مهمات نتيجه نداشت

والتر مدل

21 اپریل در بخش ديگري از آلمان نيروهاي متفقين غربي آزمايشگاههاي اتمي آلمان را تصرف و اشياء، اسناد و کارکنان آنها و ازجمله چند دانشمند اتمي ـ موشکی را به دست آوردند که بعدا به آمريکا منتقل شدند و ….

در روزهاي آخر، نوجوانان آلماني و مردان سالخورده از برلين دفاع مي كردند و مقاومت و دفاع پسران 12 تا 15 ساله به شهادت سربازان روس، بهتر از پدرانشان و نظاميان حرفه اي بود. فيلد مارشال مدل با فرستادن نوجوانان به مقابل ارتش سرخ مخالف بود ولي راهي جز اطاعت از پيشوا (هيتلر) نداشت.

مناسبت ها

روز بزرگداشت  سعدي شيرازي

شيخ مصلح الدين سعدي شيرازي در حدود سال 606 ق در ميان خانداني از عالمان دين در شيراز ولادت يافت. وي در اوان جواني براي تحصيل علوم ادبي و ديني راهي نظاميه بغداد شد و سپس به عراق و شام و حجاز سفركرد. سعدي در اواسط قرن هفتم به شيراز بازگشت و منظومه حِكمي بوستان را در سال 655 ق و گلستان را در مواعظ و حِكم به نثر مُسجّع و آميخته با قطعات اشعار دل‏انگيز در سال 656 ق، نگاشت. وي از آن پس، قسمت عمده عمر خود را در زادگاه خود گذراند تا اين كه در سال 691 ق در 85 سالگي درگذشت و در خانقاه خود به خاك سپرده شد. در سخن سعدي، غزل عاشقانه آخرين حد لطافت و زيبايي را درك كرده و لطيف‏ترين معاني در ساده‏ترين، فصيح‏ترين و كامل‏ترين الفاظ آمده است. سعدي در حكمت و موعظه و ايراد حِكَم و امثال از هر شاعر پارسي گوي موفق‏تر است و نثر مزين و آراسته و شيرين و جذاب او در گلستان، بهترين نمونه نثرهاي فصيح فارسي مي‏باشد. در ایران، اول ماه ثور به عنوان روز سعدي نامگذاري شده است .

زادروزها

1782 – «فردريك فروبل» آموزشگر بلندآوازه آلماني و موسس كودكستانهاي تازه (كيندرگارتن Kindergarten)

فردريك فروبل

1828 – تولد “هيپوليت تِن” مورخ و اديب معروف فرانسوي

مرگ‌ها

۱۹۳۸ – اقبال لاهوری، فیلسوف و شاعر هندی
۱۹۸۰ – سهراب سپهری، شاعر و نقاش ایرانی

اقبال لاهوری
۱۳۴۹ – فخرالدوله حسن بن کیخسرو باوند واپسین اسپهبد دودمان باوندیان تبرستان
1984 – انسل آدامس Ansel Adams عکاس معروف و مبتکر آمریکایی

سهراب سپهری

1910 – ساميوئل لانگهورن کلمنسSamuel Longhorn Clemens (مارک توين) داستان نگار و طناز معروف آمريکايي
1946 – جان ام. كينز John Maynard Keynes اقتصاد دان بزرگ و پدر مكرواكونوميكس

مارک توين