مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
نوشته بانو مرضیه ابراهیمی
ز شش صد و چهارمین زاد روز مولانا عبدالرحمن جامی روز پنجشنبه 24 ماه عقرب سال روان در قلعه تاریخی اختیار الدین بزرگداشت به عمل آمد.
این برنامه از سوی ریاست اطلاعات و فرهنگ به همکاری انستیتوت مطالعات استراتیژیک افغانستان و با حضور شماری از شخصیت های علمی، فرهنگی، شعراء، نویسنده گان، نماینده گان ادارات دولتی، اساتید پوهنتون و جوانان تجلیل و یادبود به عمل آمد.
وحیداحمد سلطانی آمر گرحندوی ریاست اطلاعات وفرهنگ هرات هدف از برگزاری این برنامه را معرفی شخصیت ادبی و عرفانی کشور مولناعبدالرحمن جامی اعلام کرد و گفت: ” ریاست اطلاعات و فرهنگ مصمم است تا به اتکاء به سلسله برنامه های فرهنگی خویش، از دیگر شخصیت های برجسته علمی، فرهنگی و ادبی، در قالب برگزار معافل متنوع فرهنگی گرامیداشت به عمل آورد. آقای سلطانی همچنان برگزاری چنین همایش ها را در رشد و گسترش صنعت توریزم و بازدید سیاحان داخلی و خارحی از این ولا مهم واثر گذار خواند. وی، افزود: ” قرار است به ادامه معرفی شعرای نامدار کشور، از شخصیت های برازنده ای چون خواجه عبدالله انصاری، امیر علی شیرنوایی و حضرت مولانا حلال الدین محمد بلخی در قالب پروگرام های دراز مدت این ریاست گرامیداشت به عمل آید.
در ادامه شاهین مردان نماینده انستیتوت مطالعات استراتیژیک افغانستان و استاد حسینی پیرامون شخصیت های مطرح و شعراء نامدار کشور نیز به ایراد سخن پرداختند.
زندگینامه نورالدین عبدالرحمن جامی
نورالدین عبدالرجمان جامی شاعر؛ ادیب و عارف دوره تیموری؛ مشهورترین شاعر دری زبان سده نه هجری است.
در زندگی نامه نورالدین عبدالرحمان جامی اینگونه آمده است که: نورالدّین عبد الرّحمن بن احمد، ملقب به خاتم الشعرا شاعر، موسیقی دان، ادیب و صوفی نامدار این دیار ۲۴ ماه عقرب ۷۹۳ – ۲۳ شعبان ۸۱۷ هجری بزرگترین استاد سخن بعد از عهد حافظ و به نظر بسیاری از پژوهشگران خاتم شعرای بزرگ پارسی گوی است.
نورالدین عبدالرجمان جامی مقدّمات ادبیات فارسی دری و عربی را نزد پدرش آموخت و چون خانواده اش در شهر هرات زندگی داشتند، وی نیز فرصت یافت تا در مدرسه نظامیه هرات که از مراکز علمی معتبر آن زمان بود، مشغول به تحصیل شود و علوم متداول زمان خودش را همچون صرف و نحو، منطق، حکمت مشایی، حکمت اشراق، طبیعیات، ریاضیات، فقه، اصول، حدیث، قرائت، و تفسیر به خوبی آموزش ببیند و از محضر استادانی چون خواجه علی سمرقندی و محمد جاجرمی استفاده کند.
در این دوره بود که نورالدین عبدالرجمان جامی با تصوّف آشنا و مجذوب آن شد به طوریکه در حلقه مریدان سعدالدین محمد کاشغری نقش بندی درآمد و به تدریج چنان به مقام معنوی خود افزود که بعد از مرگ مرشدش خلیفه طریقت نقش بندیه گردید. پس از گذشت چند سالی نورالدین عبدالرجمان جامی راه سمرقند را در پیش گرفت که در سایه حمایت پادشاه علم دوست تیموری الغ بیگ به کانون تجمّع دانشمندان و دانشجویان تبدیل گردیده بود. در سمرقند نیز نورالدّین توانست استادانش را شیفته ذکاوت و دانش خود کند. نورالدین عبدالرجمان جامی که سرودن شعر را در جوانی آغاز کرده و در آن شهرتی یافته بود، با تکیه زدن بر مقام ارشاد و به نظم کشیدن تعالیم عرفانی و صوفیانه به محبوبیتی فوق العاده عظیم در میان اهل دانش و معرفت دست یافت.
بعد از چند سفر که نورالدین عبدالرجمان جامی در بلاد خراسان و یا به ماوراءالنهر کرده بود بازپسین سفر او که از لحاظ مطالع هدر زندگانی وسیر حالات او بسی شایسته ارزش است سفر حجاز می باشد. در این سفر که به سال 851 – 877 هجری – اتفاق افتاده؛ از مدان، کردستان، بغداد، کربلا، نجف، مدینه، مکه، دمشق، حلب و تبریز دیدن نمود و به هرات باز گشت.
در دیوان نورالدین عبدالرحمان جامی موارد بسیاری یافت میشود که تمامی اشاره به این سفر، حوادث و زیارت ها و شهر های مختلف و دل آزردگی ها و ملالت ها و نیایش او در این گشت و گذر می باشد.
بی شک جامی را میتوانیم از بزرگترین شاعران قرن نهم بدانیم. بسیاری از تذکره نویسان او را خاتم شعرای پارسی زبان می دانند و برخی او را یکی از بنیانگذاران سبک هندی و روش پیچیده گویی می شمارند و این تا اندازهای درست می تواند باشد. لیکن جنبه قاطعیت ندارد زیرادر سروده های مولانا بسیاری موارد از سبک و روش قدیم و اصیل خراسانی و هم مضامین رایج سیک عراقی را میتوان یافت. البته این امر یعنی اغتشاش و درهم ریختگی سبک و فقدان روش و شیوه یی نمایان در شعر جامی تنها ویژه این سرآینده نمی باشد بلکه یکی از ویژگی های تاریخ ادبی قرن نهم می باشد.
مزار نورالدین عبدالرجمان جامی در شمال غربی شهر هرات می باشد. جامی به افتادگی و گشاده رویی معروف بود و با اینکه زندگی ای بسیار ساده داشت و هیچ گاه مدح زورمندان را نمی گفت، شاهان و امیران همواره به او ارادت می ورزیدند و خود را مرید ایشان می دانستند. جانشینان الغ بیگ خصوصاً سلطان حسین بایقرا و امیر او علیشیر نوایی تا آخر عمر او را محترم می داشتند و اوزون حسن آق قویونلو، سلطان محمّد فاتح پادشاه عثمانی و ملک الاشراف پادشاه مصر از ارادتمندان او بودند.
نورالدین عبدالرجمان جامی سرانجام در ۲۷ ماه عقرب ۸۷۱ – ۱۷ محرم ۸۹۸ هجری در سن ۸۱ سالگی در شهر هرات درگذشت. آرامگاه او در حال حاضر در شمال غربی شهر هرات واقع و زیارتگاه عام و خاص است است.
