مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 14 ماه سرطان برابر با 5 جولای تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
232 – پایان جنگ کاپادوکیه و پیروزی قشون آریانا
چهارم جولای 232 میلادی جنگ 16 روزه ارتش امپراتوری آریانا با ارتش روم در کاپادوکیه (تركيه امروز ) با پیروزی قاطع آریایی ها پایان یافت و «سه وروس» امپراتور روم پس از این شکست به اروپا بازگشت. در طول جنگ که از هجدهم جون آغاز شده بود، فرماندهي ارتش آریانا را اردشير پاپكان موسس دودمان ساسانیان شخصا برعهده داشت. بیرون راندن رومیان از مشرق زمین (شرق مدیترانه) یکی از هدفهای اردشیر پاپکان بود.
1687 – نيروي جاذبه و 3 قاعده حركت نیوتون
ايزاك نيوتن دانشمند انگليسي (1643 ـ 1727) پنجم جولای 1687 تاليف مهم خود «اصول رياضي فلسفه طبيعي» را منتشر ساخت. وي با توسل به قواعد كپلر و حركت ستارگان، نيروي جاذبه و 3 قاعده حركت را كه پايه علم «مكانيك» هستند (در مورد اجسام متحرك بر روي كره زمين) به دست داد. او با تجزيه نور خورشيد از طريق عبور دادن آن از منشور، همچنين ثابت كرد كه آن نور (اصطلاحا سفيد) از طيفي از انوار به وجود مي آيد كه داراي طول موج مختلفند. نيوتن همچنين كلكولس (حساب فاضله) تكميل شده را ارائه داد.
نيوتن
1811 – روزي که ونزوئلا اعلام استقلال كرد
ونزوئلا پنجم جولای 1811 به همت سيمون بوليوار، به عنوان نخستين سرزمين آمريكاي لاتين كه از استعمار اسپانيا خلاص مي شد اعلام استقلال كرد كه روز ملي اين كشور است. ولي اين استقلال ديري نپاييد و اسپانيا بوليوار و ياران او را فراري داد.
بوليوار پس از ديدار از اروپا، اين بار با توسل به جنگ اسپانيا را از ونزوئلا و چند سرزمين ديگر امريكاي لاتين بيرون راند. با اين كه اسپانيا از 1821 ديگر توان جنگ با بوليوار را نداشت، استقلال ونزوئلا از سال 1823 صورت عمل به خود گرفت.
بوليوار
اسپانيايي ها از سال 1522 ميلادي در ونزوئلا مستقر شده بودند، ولي چون اين سرزمين فاقد طلا بود و اسپانياييها در جستجوي طلا بودند، در يكي دو قرن اول توجهي به آن نداشتند. مهاجران اروپايي و بوميان و بردگان سياهپوست كه عمدتا در مناطق شمالي ونزوئلا زندگي مي كردند از راه كشاورزي معاش خود را به دست مي آوردند كه پس از كشف نفت در اين سرزمين، از قرن بيستم اوضاع چهره ديگري به خود گرفت. مرور زمان ثابت کرده است که مسائل ونزوئلا، پس از کشف و استخراج نفت که مشتري عمده آن ايالات متحده بوده است، نتيجه همين نفت است.
1830 – بهاي گزافي كه فرانسه براي استعمار الجزاير پرداخت كرد
دولت فرانسه در سال 1830 در صدد تصرف الجزاير بر آمد و پنجم ژوئيه اين سال شهر الجزيره و مناطق اطراف آن را گرفت ولي براي استعمار همه الجزاير مجبور شد چهل سال جنگ كند كه 17 سال، قهرمان بزرگ اين جنگ عبدالقادر (1883 – 1808) فيلسوف صوفي و انديشمند الجزايري بود که لقب قهرمان ملي الجزايري ها را به دست آورده است.
الجزاير كه از سال 106 پيش از ميلاد جزيي از قلمرو امپراتوري روم شده بود اواخر قرن هفتم ميلادي ضميمه ممالك اسلامي شد و پس از آن نيزهرچند وقت يك بار زير نگين عثماني و يا قدرتهاي اروپايي قرار مي گرفت، اما از نوعي خود مختاري و فدراسيون قبايل برخوردار بود. اين قسمت مديترانه، از دير زمان سواحل نا امني داشت كه مرکز فعاليت باجگيران دريايي بود و اين گروه سرانجام از ناوگان آمريكا و بعدا انگلستان شكست خوردند. در آغاز قرن نوزدهم يهوديان و تجار الجزايري به ناپلئون امپراتور فرانسه وام نقدي داده بودند كه پس از تبعيد ناپلئون، پول خود را از دولتهاي وقت فرانسه مطالبه مي كردند و چون در دهه سوم قرن 19 در وصول طلب خود سماجت كردند شارل دهم پادشاه وقت فرانسه در صدد تصرف الجزاير بر آمد و به اين سرزمين كه به محاذات فرانسه در سوي ديگر درياي مديترانه قرارگرفته است نيرو فرستاد و بالاخره الجزاير به تصرف فرانسه درآمد.
عبدالقادر قهرمان ملي
پس از جنگ جهاني دوم، الجزايري ها براي كسب استقلال خود بپاخاستند و امان فرانسه را بريدند تا در اوايل سال 1962 وعده آن را گرفتند و در ژوئيه موفق به كسب آن شدند. آنان پنجم ژوئيه در سال 1962 را به اين جهت سالروز استقلال خود اعلام کردند که مصادف با پنجم جولای بود و 132 سال پيش از آن در همين روز فرانسويان الجزاير را مورد حمله نظامي قرار داده بودند. به اين ترتيب پنجم ژوئيه روز ملي الجزاير است.
1895 – اختراع بی سیم (رادیو)
گوگلیلمو مارکونی (1874 ـ 1937) ایتالیایی در سال 1895 و یک سال پس از درگذشت فردریک هرتز آلمانی و با استفاده از تجربه او روی امواج الکترومانیتیک موفق به استفاده از این امواج در انتقال پیام و ساخت بی سیم شد. وی که اطاق زیر شیروانی خانه اش (اتک=اتیک و با تلفظ آمریکایی: ادک)را تبدیل به آزمایشگاه فیزیک کرده بود بعدا به انگلستان رفت و به تکمیل اختراع خود پرداخت و دوم جولای 1897 اختراع «بیسیم» را در لندن به نام خود به ثبت داد. از این اختراع نخست در ارسال تلگرام و سپس سخن پراکنی استفاده شد و رادیو بوجود آمد.
G. Marconi
رسانه های جهان دوم جولای 2007 به مناسبت یکصد ساله شدن استفاده از امواج الکترومانیتیک (بی سیم) که به ساخت رادیو انجامید فیچرهای متعدد حاوی شرح حال مارکونی مخترع آن منتشر کرده بودند.
1945 – چرچيل در انتخابات انگلستان شكست خورد. اين انتخابات انگلستان «بلوغ دمكراسي» اين كشور را ثابت كرد، زيرا انگليسي ها احساس كرده بودند مردي كه در زمان جنگ آنان را به پيروزي رساند، شايد نتواند در دوران صلح نخست وزير خوبي برايشان باشد.
1977 – كودتاي جنرال ضياءالحق در پاكستان
پنجم جولای سال 1977 ژنرال ضياءالحق فرمانده ارتش پاكستان در يك كودتاي بدون خونريزي دولت ذوالفقار علي بوتو را كه از طريق انتخابات برسر كار آمده بود ساقط و وي را زنداني ساخت كه بعدا اعدام شد. بوتو رئيس حزب مردم پاكستان و قبلا وزيرخارجه اين كشور بود. بوتو پس از جدا شدن پاكستان شرقي (بنگلادش) از جمهوري اسلامي پاكستان تلاش بسيار كرد كه شيرازه امور از هم نپاشد.
پاكستان به نسبت عمر كوتاه خود بيش از ساير كشورها كودتاي نظامي داشته است.
زادروزها
۱۸۵۳ – زادروز سسیل رودس تاجر و سیاستمدار انگلیسی در جنوب آفریقا
۱۸۵۷ – زادروز کلارا زتکین مبارز کمونیست و سوسیالیست حقوق زنان، از رهبران جنبش بین‌المللی زنان
سسیل رودس
۱۸۸۹ – زادروز ژان کوکتو شاعر، نقاش، فیلمساز، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر فرانسوی
۱۹۱۱ – زادروز ژرژ پمپیدو ، سیاستمدار فرانسوی
ژان کوکتو
۱۹۷۵ – زادروز هرنان کرسپو بازیکن فوتبال ارجنتاینی
ژرژ پمپیدووفات ها
1365- شهادت حاجی ماما عبدالعلی یک تن از فرماندهان مجاهدین در هرات که به اثر فیر مرمی دشمن به شهادت رسید.
1375- شهادت الحاج علاء الدین خان، قوماندان اسبق فرقه 17 هرات
دگر جنرال علاءالدین خان زاده سال ۱۳۳۰ ولسوالی شیندند ولایت هرات یکی از معروفترین فرماندهان جهادی افغانستان بود که سهم گسترده‌ای در فرماندهی شبه نظامیان مخالف حکومت کمونیستی داشت و سرانجام در چهاردهم دهم ماه سرطان سال 1375 توسط یکی از محافظانش به قتل رسید.
۸۰۸ – درگذشت غیاث‌الدین جمشید ریاضی‌دان و ستاره‌شناس خراسان قدیم.
۱۸۳۳ – درگذشت ژوزف نیسه‌فور نیپس مخترع فرانسوی عکاسی
۱۹۲۷ – درگذشت آلبرشت کوسل زیست‌شناس آلمانی ، برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۱۰
۱۹۶۶ – درگذشت گئورگ دو هوسی کیمیادان مجاری ، برنده جایزه نوبل کیمیا سال۱۹۴۳
آلبرشت کوسل
۱۹۶۹ – درگذشت والتر گروپیوس معمار برجستهٔ آلمانی و بنیان‌گذار مدرسهٔ مشهور باوهاوس
۱۹۷۵ – درگذشت اتو اسکورتسنی سرهنگ دوم – وافن اس اس و معروفترین و ماهرترین تکاور حاضر در جنگ جهانی دوم
اتو اسکورتسنی
۱۹۹۲ – درگذشت آستور پیاتزولا آهنگساز و نوازنده ارجنتاینی موسیقی تانگو
