تجلیل از روز جهانی زبان مادری در افغانستان

روز ۲۱ فبروری از طرف یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری نامگذاری شده‌است. نامگذاری این روز در کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۹ به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی انجام شده‌است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به دلیل اهمیت زیاد آن، سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان‌ها اعلام کرد.

دلیل نامگذاری روز جهانی زبان مادری از زمانی آغاز شد که در سال ۱۹۵۲ دانشجویان دانشگاههای مختلف شهر داکا پایتخت امروزی کشور بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، از جمله دانشجویان دانشگاه داکا و دانشکده پزشکی آن تلاش جهت ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان (در کنار زبان اردو) تظاهرات مسالمت آمیزی در این شهر براه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پولیس به آنها تیر اندازی کرده عده‌ای از آنها را کشت. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای اولین بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ نوامبر (برابر با دوم و گاهی اول حوت) را روز جهانی زبان مادری نامید و از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در ارتباط با این روز برگزار می‌گردد.

از روز جهانی زبان در افغانستان طی این سال ها تجلیل به عمل آمده است.

در حال حاضر در افغانستان زبان های پشتو و دری به عنوان زبان های رسمی این کشور در قانون اساسی در نظر گرفته شده است؛ ولی در کنار آن به رشد زبان های دیگر در مناطقی که به آن زبان ها سخن گفته می شود نیز تاکید شده است.

وطن عزیز ما افغانستان را از نظر ترکیب اقوام مختلف و زبانها و لهجه های مختلف،  میتوان یکی از غنی ترین سرزمین ها دانست. چنین تنوع قومی و زبانی هیچگاه وحدت ملی آن را خدشه دار نکرده ، بلکه اقوام مختلف با زبانها، لهجه ها، عادات و آداب و حتی مذاهب گوناگون خود توانسته اند که تحت یک حکومت واحد و درون مرزهای سیاسی و جغرافیایی واحدی زندگی کنند و در وسعت فرهنگی ژرف و دیرینه خود، چون تنی واحد باشند. این گفته تنها به جهت آن بود که نشان دهیم، هیچ قدرت بیگانه ای نیز نتوانسته است اساسا جزوی از بدنه این سرزمین را بکند، بلکه در اغلب موارد خود در یکپارچگی چنین وحدت فرهنگی به تحلیل رفته است. این امر از سویی دیگر قدرت پذیرش گوناگونی ها را در وحدت ملی واحد مان نشان میدهد و نهایتا اینکه، این گوناگونی ها به خودی خود هیچ لطمه ای به وحدت ملی نزده است با توجه به اینکه مسأله سواد وخواندن و نوشتن در قرون گذشته صورت عمومی نداشت، تا دیر زمانی تنوع زبانی مشکلی جدی بوجود نمی امد و زبان رسمی متداول در هر دوره ای میتوانسته بدون لطمه زدن به زبانهای دیگر ، نیاز حکومتیان و باسوادان معدود را براورده سازد. در دوره کنونی که سواد شکل عامتری یافته است، ارتباطات مختلف، نزدیکتر، پیچیده تر و گسترده تر میگردد، طبعا نیاز به زبان رسمی قوی چهره مینماید، اما آنچه امروزه با توجه به روشن شدن بسیاری از مسایل ملی در جهان و در کشور ما و مسلم شدن حقوق کودکان در ارتباط با زبان رسمی دولتی و زبان مادری وهمچنین آگاهیهای علمی نسبت به توان آموزش زبانهای مختلف، به ویژه از جانب کودکان، و از سوی دیگر با عنایت به اینکه رعایت و احترام حقوق اقوام ، خود عامل مؤثری در ایجاد وحدت ملی و مانع از ایجاد کینه و گریز های قومی خواهد بود وبا توجه به عمق اشتراک سنتها و آداب و عادات و رسوم و دین و ادبیات و در مجموع اشتراک فرهنگی ژرف در میان اقوام مختلف افغانستان ، باید در حل مشکل زبانی کودکان گام جدی برداشت.

طوریکه میدانیم، زبان اولین وسیله ارتباطی انسان هاست که وظیفه اصلی آن برقراری ارتباط با یکدیگر است، اما زبان علاوه بر این، وظیفه مهم دیگری نیز دارد که بعضا اگر مهمتر از وظیفه اولی نباشد، اقلا در رده دوم قرار دارد و آن تشکیل پایه های هویت ملی افراد بشر است. یادگیری زبان مادری بر همه گویندگان آن زبان فرض مسلم است، چراکه همانطوریکه ذکر شد بدون زبان مادری، پایه های هویت ملی و شخصیت فرهنگی افراد و به تبع آن یک قوم به طور ناقص شکل میگیرد. شاید به همین دلیل بود که سازمانهای فرهنگی جهان با ارایه کنوانسیون ها و بیان نامه های مختلف خواستار حمایت و احیای زبان مادری اقوام مختلف در سراسر جهان شده اند. سازمان یونسکو به مثابه مهمترین سازمان فرهنگی ملل متحد، با نامگذاری 21 فبروری به عنوان «روز جهانی زبان مادی » و نامگذاری سال 2008 به عنوان «سال بین المللی زبانها » نقش مهمی در این میانه ایفا نموده است.