مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 4 ماه میزان هجری شمسی برابر با 26 اکتوبر تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
وفات محمد هاشم خان، صدر اعظم پیشین افغانستان/ 1332 شمسی
محمد هاشم خان از صدر اعظم های پیشین افغانستان در چنین روزی سال 1332 دیده از جهان فرو بست.
سردار محمد هاشم خان اولین صدراعظم کشور در زمان حکومت محمد ظاهرشاه بود. او کاکای محمدظاهرشاه بود.
محمد هاشم خان از سال ۱۳۱۲-۱۳۲۷ هجری شمسی به مدت ۱۷ سال در کرسی نخست وزیری ایفای وظیفه نمود. پس از قتل نادرشاه، ظاهر شاه پسر ۱۷ ساله او بر اریکه قدرت نشست. در آن زمان ظاهرشاه به دلیل کمی سن وعدم تجربه کافی در امور کشور و دولت، نمی‌توانست از عهده زمامداری برآید. لذا کاکاهایش هاشم خان شاه ولی خان شاه محمود خان او را در اداره کشور کمک و یاری می‌نمودند.
هاشم خان شخصی با انضباط و مستبد بود او در دو جهت زیاد می‌کوشید حفظ سلطنت و حاکمیت دولت با لای مردم. از دموکراسی جنبش‌های روشنفکری و آزادی بیان سخت می‌ترسید و هرگز اجازه نشر مطبوعات آزاد را الی اخیر وظیقه‌اش نداد.
او در آغاز توجه خود را به عرصه‌های روابط بین‌الملل، حفظ امنیت و نهاد اداری کشور معطوف داشت. جراید که در زمان زمامداری وی بنشر می‌رسید اصلاح و انیس بود که دولتی بود. در ولایت هرات گاه گاهی روزنامه به نام اتفاق اسلام و درمزارشریف به نام بیدار بنشر می‌رسید که صرف دولتی بود.
از استبداد و به زندان انداختن او نه تنها مردم بلکه در خانواده سلطنتی اختلافات بوجود آمد. او در دوران حکومت خویش نمی‌خواست هیچ اثری از جنبش‌های روشنفکری دیده شود. او در نخستین روزهای حکومت خویش در برچیدن افراد روشن ضمیر دوره امانیه آغاز نمود. ژورنالستان مانند محی الدین انیس، مدیر مسئول و صاحب امتیاز روزنامه انیس نخستین جریده آزاد و مستقل افغانستان، عبدالحی داوی، مدیر مسئول روزنامه امان افغان و یکی از پیشتازان جنبش مشروطیت،عبدالرحمن لودین یکی دیگر از ژورنالستان کشور که از پیشتازان مشروطیت و یکی از همکاران روزنامه سراج الاخبار بود دستگیر و روانه زندان شدند.
اصابت یک موشک به ایوان شرقی مسجد جامع بزرگ شهر هرات/1367
یک موشک بی هدف که از سوی عساکر شوروی سابق از میرداود در جنوب شهر هرات فیر شده بود، پس از برخورد به گلدسته ایوان شرقی مسجدجامع بزرگ شهر ، در نزدیکی دروازه شرقی آن در میان نمازگزارنی که قصد بیرون شدن از مسجد جامع را داشتند، اصابت کرد و قریب صدتن از نمازگزاران شهید یا زخمی شدند. این حادثه المناک سبب خشم بیش از حد مردم گردیدو تا جائیکه حکومت وقوت و عساکر شوروی فیر آن را بر عهده نگرفته و کار مجاهدین دانستد. اما تمامی شواهد پیدا بود که از سوی عساکر شوروی فیر شده و قبل رسیده به مواضع مجاهدین، میان مردم در داخل آن مسجد فرود آمده است.
تغییر نام رسمی حکومت افغانستان به امارت اسلامی افغانستان/1376
( د افغانستان اسلامی امارات) نامی بود که طالبان از زمان بدست‌گیری قدرت تا زمان سقوط شان در سال ۲۰۰۱، روی افغانستان گذاشته بودند. حتی در این دوره نیز کنترول تمامی افغانستان به دست طالبان نبود؛ ۱۰٪ از کشور در بخش شمال شرقی تحت کنترول ائتلاف شمال بود.
اعدام فرمانده عبدالحق به دست طالبان/1380
عبدالحق فرمانده پیشین مجاهدین در شرق کشور در چنین روزی سال 1380 توسط طالبان دستگیر و اعدام شد.
عبدالحق (زاده ۲۳ اپریل ۱۹۵۸- درگذشته در ۲۶ اکتوبر ۲۰۰۱) از رهبران مجاهدین افغان در جنگ شوروی در افغانستان و رژیم کمونیستی بود.
وی پس از حادثه ۱۱ سپتامبر برای جمع کردن نیروهای افغان برای پیوستن به ائتلاف شمال به افغانستان بازگشته بود که توسط طالبان دستگیر و اعدام شد.
عبدالحق از مجاهدین مشرقی بود. برادر وی عبدالقدیر از سیاستمداران کشور بود که در سال ۲۰۰۲ توسط طالبان ترور شد. برادر دیگر وی عزیزالله دین‌محمد نیز به عنوان والی کابل فعالیت کرده‌است.
1689 – براي جلوگيري از سرايت وبا شهر بزرگ سكوپجه Skopje آتش زده شد
در جریان جنگ امپراتوری اتریش با عثمانی، 26 اكتوبر سال 1689 جنرال «اني سيلويو پيكولوميني Enea Sivio Piccolomini » فرمانده نيروهاي اتریشی دستورداد كه شهر سكوپجه Skopje (تلفظ تركي آن اوشكوپ، تلفظ یونانی اسکوپیا و تلفظ ايتاليايي اش: سكوپي) آتش زده شود.
علت صدور چنين دستوري اين بود كه در اين شهر 600 هزار نفری كه اينك پايتخت جمهوري مقدونيه است بيماري وبا شيوع يافته بود. فرمانده نيروهاي اتريش كه در اصل ايتاليايي بود براي جلوگیری از سرايت بيماري وبا به ساير نقاط اروپا، تصمیم به سوزاندن شهر سكوپجه گرفت ولي سوزاندن سکوپجه مانع از آن نشد که جنرال پیکولومینی از وبا رهایی یابد. وی درهمان گیر و دار به بيماري وبا دچار شد و همانجا درگذشت. نيروهاي وي قبلا عثمانيان را در بوسني، كوزوو و مقدونیه شمالی شكست داده و در تعقيب آنان بودند كه در شهر سكوپجه با وبا رو به رو شدند.
1909 – بيسمارك جاپان ترور شد
26 اكتوبر سال 1909 «ايتو» دولتمرد مقتدر جاپان و مردي كه وطن خودرا به صورت يك قدرت جهاني در آورد در 72 سالگي درسرزمين کوریا به دست يك کوریائی كشته شد. وي در آن زمان با لقب شاهزاده، فرماندار جاپانی كوریا بود. ايتو كه از نخستين دانشجويان اعزامي جاپان به اروپا بود و دوبار نخست وزير جاپان شد براي ميهن خود قانون اساسي نوشت، زيرا كه همانند توماس جفرسون عقيده داشت كه يك قانون اساسي جامع ملت را شكل مي دهد و متحول مي كند.ايتو به اعجاز يك قانون اساسي خوب در تنظيم پيشرفتهاي يك ملت ايمان داشت.
وي سپس بمانند بيسمارك طرح وارد باشگاه قدرت ها كردن چاپان را ريخت كه طي آن ژاپن باشكست دادن چين مالك شبه جزيره كوریا شد و باشكست دادن روسيه به صورت ابرقدرت خاور دور در آمد.او مي دانست كه تا يك كشور نتواند اسلحه مورد نياز خودرا بسازد و از ظرفيت صنعتي بر خوردار باشد به جايي نخواهد رسيد وطرح مسلح كردن جاپان با اسلحه جاپانی را به اجرا در آورد واين كشور را صنعتي كرد كه در اين زمينه همچنان پيش مي تازد.
علت ترور شدنش را مورخان، سختگيري او نسبت به مردم كوریا اعلام كرده اند
1947 – مهاراجه جامو و كشمير ميان پيوستن به هند و يا پاكستان، هند را انتخاب كرد
و از همان روز مسئله كشمير كه اكثر مردم آن مسلمان هستند به وجود آمده و باعث چند جنگ كوچك و بزرگ ميان هند و پاكستان شده است. کشمير از كانونهاي بحران در جهان بشمار مي رود. مهاراجه در سانسکريت به معناي پادشاه بزرگتر است. در اين زبان؛ راجه يعني پادشاه.
1951 – انگلیسی ها بار دیگر چرچیل را نخست وزیر کردند
26 اكتوبر سال 1951 (چهارم آبان 1330) وينستون چرچيل دوباره نخست وزير انگلستان شد و چهلمین کابینه این کشوررا تشکیل داد. همان مردمي كه در پايان جنگ جهاني دوم ـ به اصطلاح تاريخ مصرف چرچیل را منقضي شده يافته بودند و به حزب كارگر راي داده بودند و «كلمنت اتلي» را برجاي وي نشانده و نخست وزير انگلستان كرده بودند بار ديگر به حزب محافظه كار و بازگشت چرچيل (در آن زمان 77 ساله) به قدرت راي دادند،
1979 – قتل رئيس جمهوري كوریای جنوبي به دست رئيس سازمان اطلاعات و امنيت اين كشور
26 اكتوبر 1979 «كيم جائه كيو» رئيس سازمان اطلاعات و امنيت كوریای جنوبي در جريان ملاقات خود با «پارك چونگ هي Park Chung-Hee» رئيس جمهوري اين كشور با شليك گلوله او و سپس محافظ وي را كشت ـ عملي كه قبلا در جهان سابقه نداشت!. پارك چونگ هي متولد 30 سپتامبر 1917 شصت و دو ساله بود.
در تحقيقات قضايي پس از قتل رئیس جمهور معلوم شد كه «كيم» با «پارک» در جريان مذاكره بر سر نحوه سركوب كردن دانشجويان كه دست از تظاهرات ضد دولتي بر نمي داشتند اختلاف نظر پيدا مي كند و كار اين اختلاف بالا مي گيرد و «كيم» پارك را متهم مي كند كه گزارشهاي سازمان وي رابه دقت نمي خواند و نسبت به نظر و پيشنهادهاي او بي اعتنا است. پارک در صدد قطع مذاكرات و بيرون كردن «كيم» از دفتر خود برمي ايد كه كيم سلاح كمري اش را بيرون مي آورد و رئيس جمهوري را گلوله مي زند و محافظ او ـ «چاچي چل» را هم كه در حال ورود به اطاق دفتر بود تا ببيند چه خبر است با گلوله ديگر مي كشد! و …. کيم پس از محاکمه در ماه مي سال بعد اعدام شد.پارک چونگ ـ هي که در جواني يک آموزگار بود بعدا وارد ارتش شد. در آن زمان شبه جزيره کوریا در کنترول امپراتوري جاپان بود و پارک به عنوان يک افسر ارتش جاپان در عمليات نظامي چين و در جنگ جهاني دوم شرکت کرد. وي يک سال هم در آمريکا آموزش نظامي ديده بود. پارک که بر زبانهاي چيني، جاپانی و انگليسي مسلط بود در سال 1961 با مشاهده سوء مديريت ها، عقب ماندگي ها و نارضايتي مردم از دولت، با يک کودتاي نظامي قدرت را به دست گرفت و تا سال 1963 رئيس دولت کودتا بود و در اين سال با راي مردم رئيس جمهور شد و تا روز قتل، 17 سال و چند ماه بر کوریای جنوبي حکومت کرد که صنعتي شدن آن ميراث پارک چونگ هي است. پارک اواخر کار با تظاهرات دانشجويان که آزادي هاي دمکراتيک بيشتري مي خواستند رو به رو بود و مشاجره او با «کيم» رئيس سازمان اطلاعات و امنيت دولت خود بر سر همين وضعيت بود.
1994 – امضاي پيمان صلح ميان اُردن و اسرائیل
به دنبال توافقات به دست آمده در مذاكرات سازمان آزاديبخش فلسطين موسوم به ساف و اسرائیل كه در سپتامبر 1993م يكديگر را به رسميت شناختند، در واقعْ ديگر شاه حسين پادشاه وقت اردن مانعي براي انجام مذاكره و امضاي صلح با اسرائيل در پيشرو نداشت. بنابراين در 26 اكتوبر 1994م پيمان صلح بين ملك حسين پادشاه اردن و اسحاق رابين نخست وزير وقت اسرائیل، براي ايجاد سازش بين كشورهاي عربي و اسرائیل، امضا شد. به موجب اين پيمان، اسرائیلی ها پذيرفتند كه از بخشهايى از خاك اردن عقبنشيني كنند و در برابر، اردن نيز تحريم اقتصادي اسرائيل را لغو كرد. واشينگتن نيز تعهد كرد كه به سبب عقد قرارداد سازش اَمّان با تل آويو، بدهي اردن به امريكا را ببخشد و به اَمّان كمك مالي كند.
1995 – قتل بنیانگذار جنبش جهاد اسلامي فلسطین
فتحي شقاقي بنيادگذار فلسطيني جنبش جهاد اسلامي درمدخل يك هوتل در جزيره مالت هدف گلوله ماموران موساد (سازمان اطلاعاتي اسرائيل) قرارگرفت و كشته شد. وي با نام مستعار عازم ليبي جهت ملاقات با قذافي بود كه در مالت هدف گلوله ماموران موساد قرار گرفت. شقاقي در سر راه خود به ليبي وارد مالت شده بود.
زادروزها
۱۶۸۵ – زادروز دومنیکو اسکارلاتی آهنگساز ایتالیایی، فرزند الساندرو اسکارلاتی
۱۹۱۶ – زادروز فرانسوا میتران، نخستین رئیس‌جمهور سوسیالیست فرانسه
۱۹۴۷ – زادروز هیلاری کلینتون وزیر سابق امور خارجه آمریکا در کابینه اول باراک اوباما، همسر بیل کلینتون چهل و دومین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا
هیلاری کلینتون
۱۹۵۹ – زادروز اوو مورالس رئیس جمهور بولیوی
۱۹۷۳ – زادروز ست مک‌فارلن انیماتور، نویسنده، کمدین، تهیه‌کننده، بازیگر، خواننده، کارگردان و صداپیشهٔ آمریکایی
اوو مورالس
درگذشت‌ها
۸۲۸ – درگذشت الغ بیگ، پادشاه تیموری
۸۹۹ – درگذشت آلفرد بزرگ پادشاه وسکس واقع در جنوب غربی انگلستان از سال ۸۷۱ تا ۸۹۹
آلفرد بزرگ
۱۷۶۴ – درگذشت ویلیام هوگارت گراورساز، نقاش، طنز نویس تصویری، منتقد اجتماعی و طراح کارتن دنباله‌دار انگلیسی
۱۸۹۰ – درگذشت کارلو کلودی نویسندهٔ کودک ونوجوان اهل ایتالیا، خالق پینوکیو
۱۹۰۲ – درگذشت الیزابت کدی، فعال اجتماعی و حقوق زنان اهل ایالات متحده
الیزابت کدی
۱۹۰۹ – درگذشت ایتو هیروبومی نخستین، پنجمین، هفتمین و دهمین نخست‌وزیر جاپان
۱۹۵۷ – درگذشت نیکوس کازانتزاکیس نویسنده، شاعر، خبرنگار، مترجم و جهانگرد یونانی
