امروز 5 ماه عقرب هجری شمسی برابر با 27 اکتوبر تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم. 

وفات محمد علم غواص، نویسنده و چهره نامدار فرهنگی کشور /1367

امروز سالروز وفات « استاد محمد علم غواص» یک تن از چهره های به تمام معنای فرهنگی کشور را در حالی گرامی می داریم که متاسفانه کمتر نشانه ای از پاسداشت این مرد بزرگ در این شهر و دیار موجود است. نه خیابانی به نام اوست و نه پارک یا بلوار و یا کدام مجتمع فرهنگی با نام این مرد بزرگ، مزین شده است.
اما براستی با توجه به اینکه بسیاری از چهره های فرهنگی و هنری هم عصر و زمان ایشان، خیابانی بنام خود دارند، بی تفاوت گذشتن از کنار نام های دیگری چون: محمد علم غواص، محمد ابراهیم رجایی، مرحوم بهره و… بی مهری و کم توجهی به فعالان عرصه هنر و ادب این دیار نیست؟
بیایید فرهنگیان، هنرمندان و چهره های نامدار و خدمتگذار مانرا آنگونه که شایسته و بایسته است، پاس بداریم. بجا خواهد بود تا به بهانه ی بیست و نهمین سالروز وفات این استاد گرانمایه، جاده منزل ایشان را که در عقب قوماندانی امنیه واقع بوده و تاکنون نامی هم به آن گذاشته نشده است، بنام « مرحوم غواص» بنامیم. امیدواریم که این موضوع به عنوان یک کار نمادین اما ماندگار، سرلوحه فعالیت امروزی عموم فرهنگیان، ریاست محترم اطلاعات و فرهنگ و ریاست محترم شاروالی هرات قرار بگیرد.
مرحوم محمد علم غواص فرزند مرحوم ( آخندزاده ملا محمد صدیق ) مشهور به امام ارگ در منطقهء پایحصار هرات، در سال 1297 شمسی دیده به جهان گشود و علوم متداوله ء ادبی ، عربی و دینی را از آوان کودکی نزد پدرامجد خود و سایر علمای هرات فرا گرفت وهمواره پاره هایی ازشعر وادبیات را در ذهن می سپرد و قرآن مجید را در دوازده سالگی حفظ نموده بود.
محمد علم غواص استادي است، صاحب آثار بسیار، با ديدي وسیع و نویسنده ای انديشمند با پشتوانه عظيمي از فرهنگ و ادب سرزمين مادري. زنده ياد استاد محمد علم غواص با سرایش شعر ، به عرصه دوستداشتنی فرهنگ و ادب پا نهاد.
وی در بهار 1314 شمسی به عضویت انجمن ادبی هرات در آمد و از سال 1320 لقب غواص را برایش برگزید.
استاد غواص از زمرهء ژورنالیستان عصر خود بود که در ثور 1327 به طرح و تاسیس کلوپ ادبی پرداخت و در سال 1331 به صفت سرمحرر، معاون و نگارندهء مسئول و رئیس روزنامه اصلاح در کابل مقرر شد.
استاد غواص از سال 1335تا سال 1352 مسئولیت های مدیریت های عمومی مطبوعات هرات و قطغن و مدیریت های عمومی ارشاد وزارت اطلاعات فرهنگ ، معاونیت نشرات رادیو و ریاست مطابع دولتی را نیز عهده دارشد.
سرانجام این دانشمند کشور در سال 1367 خورشیدی در شهر هرات دیده از جهان فروبست و در جوار آرامگاه خواجه عبدالله انصاری در شمالغرب خانهء زرنگار آرامش ابدی یافت.

27 اکتبر ، روز جهانی میراث سمعی بصری

اسناد سمعی بصری با از میان برداشتن  موانع زبانی و فرهنگی  مورد توجه و تمایل بسیاری از افراد تحصیل کرده و حتی بی سواد قرار گرفتند چرا که تنها با گوش و چشم انسان کار داشتند . از این رو می توان گفت که اسناد ”  آودیو ویژوال ” با تبدیل شدن به مکملی برای اسناد نوشتاری سنتی ، تغییری اساسی در جامعه انسانی ایجاد کردند .
در هر حال این اسناد از ارزش بی پایانی برای جامعه انسانی بر خوردازند و این امر بسیار مهم است که ما تنها 10 تا 15 سال زمان داریم که اسناد سمعی بصری را به دیجیتالی تبدیل کرده و به این وسیله از انحطاط و از بین رفتن آنها جلوگیری کنیم . بررسی ها نشان می دهد که تاکنون بسیاری از این اسناد سمعی بصری در نتیجه کم توجهی ها ، ویرانی ها ، فاسد شدن ها و حتی کمبود منابع ، مهارت ها و ساختارهای مورد نیاز ،  به صورت برگشت ناپذیری از بین رفته اند . بنابراین چنانچه یک اقدام بین المللی برای جلوگیری از روند انحطاط و ویرانی این اسناد صورت نگیرد  در آینده نه چندان دور شاهد از بین رفتن تعداد بیشتری از این اسناد خواهیم بود .
این نگرانی ها باعث شد که در سال 2005 میلادی روزی به نام روز جهانی  میراث سمعی  بصری (World Day for Audiovisual Heritage ) در نظر گرفته شود و از این روز به عنوان مکانیسمی برای ارتقاء آگاهی های عمومی از اهمیت اسناد سمعی بصری به عنوان عضو لاینفک هویت ملت ها استفاده شود

1492 – كشف سرزمين كوبا توسط كريستف كلمبدر 27 اكتوبر 1492م، كريستُف كُلُمْب، دريانورد ايتاليايى براي اولين بار سواحل شرقي كوبا را كشف كرد. در آن زمان اقوام سرخ پوست در كوبا سكونت داشتند كه تعداد آن‏ها به يك ميليون نفر مي‏رسيد. كوبا قبل از سرزمين‏هاي ديگر قاره امريكا تحت سلطه استعمارگران درآمد و پايگاه اصلي تهاجم آن‏ها به نقاط ديگر از اين قاره بود.

1533 – داکتر اسپانيايي به گناه کفر آتش زده شد

27 اکتوبر سال 1553 سروتوس Michael Servetus داکتر اسپانيايي در ژنو در يک محکمه مذهبي به گناه کفر و الحاد به اعدام محکوم شد و او را آتش زدند. وي هنگام مرگ 42 ساله بود.

Michael Servetus

گناه سروتوس علاوه بر انتشار کتابی درباره گردش خون و علل بروز بيماري ها، نوشتن مکتوبي بود درباره پايه و تعريف گناه. وي در اين مکتوب اشاره کرده بود که تعريف و برداشت کليساي کاتوليک از گناه را در انجيل نديده است. اين نوشته خشم رهبران کليساي کاتوليک را برانگيخت و او را متهم به کفر و الحاد کردند و در وين به زندان افکندند که از زندان فرار کرد و در سر راه خود به اسپانيا وارد ژنو شد که در آنجا به چنگ پروتستانها افتاد و آنان وي را «يونيتارين» خواندند و اتهامات سابق را هم بر آن اضافه کردند و به اعدام محکوم ساختند. صداي اعدام سروتوس در اروپا پيچيد که سرانجام به تحمل عقاید و ابراز نظر منجر شد.

1905 – روز استقلال رسمي “نروژ” و پايان اتحاد با سوئد 

در سال 1814م، به پاس خدمات سوئد در شكست دادن قواي ناپلئون بُناپارت امپراتور فرانسه، كنگره ويِن كه براي بررسي اوضاع اروپا و تقسيم‏بندي جديد اين قاره تشكيل شده بود نروژ را بر خلاف رضايت مردم آن، ضميمه سوئد نمود و در همين سال قانون اساسي آن تدوين شد. از اين پس استقلال نروژ عملاً از بين رفت و نروژيان سر به شورش برداشتند. مردم استقلال طلب اين كشور كه خواهان حكومتي مستقل بودند براي كسب استقلال خود دست به مبارزه زدند. سرانجام رهبران سوئد و نروژ با استقرار سلطنت دوگانه‏اي متشكل از پادشاهي سوئد – نروژ به توافق رسيدند، تا اين كه در 27 اكتوبر 1905م استقلال مسالمت‏آميز اين كشور از سوئد حاصل گشت و حكومت مشروطه سلطنتي برقرار شد. هم‏چنين هفدهم مه و روز قانون اساسي در اين كشور، به عنوان روز ملي نروژ انتخاب شده است.

1912 – جنگ اول بالكان و شكست عثماني و شورش افسران جوان آن

27 اكتوبر سال 1912، نيروهاي عثماني در هر سه جبهه ــ صربستان، بلغارستان و يونان ـ دست به عقب نشيني زدند. اين جنگ كه به جنگ اول بالكان معروف شده است سه ماه بيشتر طول نكشيد، و در ماه دسامبر همين سال با عقد يك پيمان ترك مخاصمه پايان گرفت و نقشه منطقه تغيير يافت.

اتحاديه بالكان مركب از صربستان، مونته نگرو، بلغارستان و يونان كه قبلا همگي از مستملكات عثماني بودند ازسلطان عثماني خواسته بودند كه به سلطه خود بر مقدونيه پايان دهد كه دولت عثماني اين درخواست را رد كرده بود و با اين عمل، جنگ اول بالكان كه در آن روسيه از اتحاديه بالكان حمايت مي كرد در اكتوبر 1912 آغاز شده بود.

علت شكست ارتش عثماني، گستردگي جبهه بود كه فرماندهي عثماني مجبور به تقسيم نيروهاي خود و اعزام هر دسته به يك جبهه شده بود. دو رويداد ديگر باعث تضعيف روحيه سربازان عثماني شد يكي اعدام افسراني كه عقب نشيني مي كردند به دستور «ناظم پاشا» وزير ارتش عثماني، و ديگري اعلام استقلال آلباني در اثناي اين جنگ بود. عثماني ها به دليل مسلمان بودن آلبانيايي ها انتظار جدا شدن آلباني را مخصوصا در آن زمان نداشتند.

در پايان اين جنگ كه به شكست عثماني انجاميد و متصرفات آن در اروپا به كمترين مقدار رسيد، افسران جوان ارتش عثماني (تركيه امروز) بر ضد سلطان وقت دست به كودتا زدند و وي و وزيرانش را متهم به بي عرضگي، خود محوري، سوء نيت و فساد كردند و بركنار ساختند و ….

1944 – پايان نبرد در خليج لي تي

27 اكتوبر سال 1944، در آخرين روز نبرد دريايي خليج «لي تي Leyte Gulf» در آبهاي فيليپين و در اطراف جزاير لي تي و سامارSamar، يک پیلوت جاپاني ديگر طیاره پُر از مواد منفجره خودرا بر يک ناو آمريكايي کوبيد و آن را غرق کرد. اين دومين حمله هوايي انتحاري (کاميکازي = کاميکازه = کاميکاز Kamikaze) در اين منطقه بشمار مي رود که سرآغاز اين نوع عمليات نوشته شده است. نبرد دريايي خليج لي تي يکي از دو نبرد دريايي بزرگ تاريخ بوده است. از آنجا که موجودي سوخت کشتي هاي نظامي جاپانی در اين منطقه به پايان رسيده و بسياري از آنها متوقف شده بودند، فرماندهي جاپانی منطقه تصميم به بکارگيري خلبان انتحاري گرفت و بزودي گروهي از پیلوت داوطلب اين کار شدند و کاميکازي آغاز شد. يک ناو نظامي استراليايي نخستين کشتي بود که هدف کاميکازي قرار گرفت و تلفات داد. اين عمل تا پايان جنگ جهاني دوم ادامه يافت.

«كاميكاز» به معناي باد آسماني، بادي كه خدا آن را مامور كرده باشد شهرت يافته است. هفت قرن پيش از آن چنين بادي كشتي هاي حامل مغولها را كه قصد تصرف جاپان داشتند غرق كرده بود و به اين وسيله جاپان از هجوم مغولها در امان ماند. جاپانی ها حمله انتحاري خلبانان خودرا به نام همان باد «كاميكاز» گذاردند.

ناو آمريکايي پس از برخورد طیاره انتحاري جاپانی به آن در آبهاي فيليپين در 1944

۱۹۳۲ – زادروز سیلویا پلات شاعر، رمان‌نویس، نویسندهٔ داستان‌های کوتاه و مقاله‌نویس آمریکایی
۱۹۴۵ – زادروز لوئیس ایناسیو لولا دا سیلوا سیاستمدار برزیلی، رئیس جمهور سابق این کشور
۱۳۶۰ – زادروز هان‌های جین، بازیگر اهل کوریای جنوبی