گزارش از بانو مرضیه ابراهیمی
پای تیاتر و سینما با موضوع اعمار سالونی استندرد برای اجرای برنامه های نمایشی، به جلسه اداری این هفته ولایت هرات کشیده شد..
در این جلسه پيشنهاد رياست اطلاعات و فرهنگ ولایت هرات در مورد انتقال زمین ملکیت دستگاه ساختمان هلمند واقع در ضلع شرقی پارک ترقی برای ساخت سالون تیاتر و سینما به بحث گرفته شد و سرانجام مورد تایید حاضرین قرار گرفت.
در نشست یاد شده آریا رئوفیان با اشاره به نبود سالون تیاتر و سینما در هرات، گفت : با اعمار این ساختمان، درکنار برگزاری برنامه های هنری و فرهنگی ، نمایشات تیاتر نیز دریک مکان استندرد صورت خواهد گرفت.
باید گفت اجراء تیاتر و برنامه های نمایشی در هرات، سابقه طولانی دارد. « در پانزدهم ماه حمل سال 1301 خورشیدی زمانی که اولین تیاتر نوین بنام
« تعلیمات سابقه و حالیه » در باغ میرزا خان واقع باغدشت هرات روی ستیژ رفت، شخصیت های معروفی نظیر عبدالواحد بهره و صلاح الدین سلجوقی، دست اندر کار راه اندازی آن بودند.
استاد صلاح الدین سلجوقی در نامه ای رسمی از استاد عبدالواحد بهره می خواهد که جهت تشویق مردم به معارف نوین کشور، درامه ای را تنظیم و به معرض نمایش عموم مردم بگذارد.
بدین ترتیب بر اساس یک وجیبه و رسالت ملی، درامه « تعلیمات سابقه و حالیه» آفريده شد و نمایش احساس برانگیز بازیگران آن سبب گردید تا این درامه به اثري ماندگار و قابل قبول منجر شود.
تیاتر « تعلیمات سابقه و حالیه» در سه پرده به نگارش در آمده بود. پرده اول یک سبق خانه سنتی را نشان می داد که یک تعداد اطفال، زیر گرمای آفتاب سوزان بر اساس جبر شلاق استاد، مشغول به سبق خوانی بودند.
پرده دوم نمایش، نشان می داد که شاگردان چگونه با یونیفورم مخصوص در چوکی ها نشسته و استاد با چهره گشاده، تدریس
می کند.
پرده سوم و پایانی این نمایش، جوانان شاغلی را نشان می داد که هر یک از رشته ای فارغ التحصیل و به کار در دوایر مصروف شده بودند.
تماشاچیان با دیدن نمایش « تعلیمات سابقه و حالیه» ، معنای واقعی معارف نوین را تجربه کردند و اجرای آن، منجر به علاقمندی فراوان خانواده ها برای شمولیت فرزندان شان به مکاتب دولتی گردید.
بعد از گذشت دو سال از اجرای این تیاتر در باغ میرزا خان و تکرار مجدد آن در مکتب شرافت که امروزه به لیسه سلطان غیاث الدین غوری معروف و مسمی می باشد، محمد حسن سلمی یک تن از نخستین هنرمندان تیاتر هرات، به همکاری گروهی از معلمین و متعلمین مکاتب، در اواسط ماه سنبله سال 1303 خورشیدی، با اجرای نمایشنامه های « فتح آندس» و « استقلال » سوژه های تاریخی و حماسی را در قالب تیاتر نوین یادآوری نمود.
همچنان علاقه هراتیان به هنر های نمایشی منجر به این شد تا عمارتی که گویای اولین سینمای این شهر باشد، در مرکزی ترین نقطه ای از شهر جدیدالتاسیس هرات سر بر آورد.
طرح ساخت سینمایی در هرات بحث داغ روزگار نخست حکومت محمد ظاهر شاه بود و سنگ تهداب آن در کنار سایر تعمیرات شهر جدید و در ساحه ای که بعد ها بنام چوک سینما مسما گردید، در سال 1318 خورشیدی ریخته شد.
سینمای هرات در اوایل در تشکیلات مدیریت مطبوعات هرات بود. بعد ها مسؤولیت آن را شاروالی یا بلدیه عهده دار شد.
در آن زمان مدیریت سینما پست نسبتآ مهمی بود که از طرف وزارت مطبوعات کشور تعیین میشد.
آقایان منشی عبدالفتاح و امیدی از اولین مدیران سینمای هرات بودند. در این سینما اولین فلم های هنری از سینما های هالیوود، بالیوود، ایران، کوریا و… به نمایش گذاشته می شد و فلم های مستند داخلی نیز گهگاهی در این محل به نمایش در می آمدند. در زمان فعالیت و شگوفایی این سالون سینما ، کمتر سینمایی در کشور به چنین زیبایی وجود داشت.»
اما متاسفانه امروزه در حالیکه بسیاری از ولایات کلان کشور دارای حداکثر یک سینما هستند، جای سالون تیاتر و سینما در هرات خالی است.