مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
تاسیس پوهنحی ادبیات پوهنتون کابل/1323
پوهنحی ادبیات که در معرفی چګونګی تاریخ ادبیات و فرهنګ ګشور ګام های متین بردارد، در اول میزان سال 1323 در چوکات پوهنتون کابل تاسیس یافت. در این وقت در پوهنتون کابل صرف سه پوهنحی – طب – حقوق – و ساینس موجود بود هدف از تاسیس این پوهنحی تربیه جو انان کشور به منظور شرح و بیان ثقافت و تاریخ کشور معرفی این پدید ه ها برای جهانیان از طریق تحقیق و تحصیل بوده است ګذشته از ان تربیه معلمان ورزیده و اګاه در رشته های مختلف علمی و ادبی و هدف دیګر پوهنحی را تشکیل میدهد . پروګرام درسی پوهنځی که شامل تاریخ ادبیات پشتو – تاریخ ادبیات دری – ګرامر پشتو – ګرامر دری – متون پشتو – فنون ادبی پشتو – فنون ادبی دری – روحیات و فلسفه – عربی و زبان انګلیسی بود تو سط یک هیت ذیصلاح متشکل بر مرحوم صلاح الدین سلجوقی – داکتر نجیب الله – هاشم شایق افندی – معینان وزارت معارف وقت سرور ګویا اعتمادی و چند تن از دانشمندان کابل بود تحت ریاست وزیر معارف وقت به پیش برده می شد و برای تدریس ان استاد عبدالحی حبیبی ( ریس پوهنځی) محمد کریم نز یهی محمد اعظیم ایازی پاینده محمد زهیر – امین الله زمریالی – سرور ګو یا – عبدالرووف بینوا – عبدالحق بیتاب – غلام جیلانی جلالی – هاشم شایق افندی – امین میرزا قفقازی و شمشیر خان( افغان تحصیل کرده هند) انتخاب و توظیف ګردیدند .
542 – جنگ آریانا و روم برسر آبخازيا و اخراج روميان از قفقاز
23 سپتامبر سال 542 ميلادي و در زمان پادشاهي خسرو انوشيروان، اردوی آریانا شهر بندري سوخامي (تسوخامي) در آبخاريا را از روميان پس گرفت. رومي ها كه نام اين شهر (پايتخت كنوني آبخازيا) را به سباستوپوليس تغيير داده بودند پيش از عقب نشيني از شهر، بسياري از ساختمانها و ازجمله ارگ شهر را ويران ساخته بودند. ارگ ويران شده شهر كه بعدا براثر پيشروي دريا به زير آب فرو رفته است اخيرا توسط باستانشناسان شناسايي شده است. دولت آریانا پس از اخراج روميان، به جاي مرمت عمارات خراب شده و در معرض خطر توفان دريايي، محله هاي تازه اي ساخت و بر شهر اضافه كرد.
خسرو انوشيروان
1622 – روز قتل عام مبلّغان دين مسيح و مسيحيان جاپانی در اين کشور
23 سپتامبر سالروز قتل عام مسيحيان در جاپان است. در اين روز در سال 1622 ميلادي بسياري از مبلّغان مسيحي كه از اروپا اعزام شده بودند گردن زده شدند و يا وارونه آنان را به دار آويختند.
آن دسته از جاپانی ها كه مسيحي شده بودند نيز به اسب بسته شدند و آنقدر روي زمين كشانده شدند كه جان دادند و از همين روز بود كه چاپان ورود اروپاييان را به سرزمين خود ممنوع كرد و خودرا كاملا از آنها جدا ساخت.
مسلخ مسیحیان جاپانی
«يوآاو رودريگز» سياح پرتغالي كه در آن روز در چاپان بود [ولي مبلغ مسيحي شناخته نمي شد] و در همان سال كتاب خاطرات خود را در «ماكائو» تاليف كرد در اين زمينه نوشته است:
“جاپانی ها صرفا به خاطر آيين بودا دست به قلع و قمع مسيحيان نزدند بلكه از آن مي ترسيدند كه به تدريج اروپاييان فرهنگ ملي آنان را تخريب كنند و مسيحيان جاپانی عامل نفوذ غرب در ژاپن شوند.”.
1846 – كشف سياره «نپتون»
بيست و سوم سپتامبر سال 1846 دانشمند آلماني «يوهان گفريد گال» سياره «نپتون» را كه دورترين فاصله را از خورشيد دارد كشف كرد. نپتون كه سطح آن از انواع گاز و بخار پوشانده شده هر 165 سال يك بار خورشيد را دور مي زند و داراي هشت قمر است. روزهاي نپتون 16 ساعت و نزديك به هفت دقيقه است.
Johann Gohfried Galle
در سطح اين سياره لكه هاي بزرگ ديده مي شود. به احتمال زياد هسته آن و نيز قسمت زير پوسته گازي، جامد است.
نپتون
1848 – جان كرتيس آمريكايي 23 سپتامبر سال 1848 اختراع خود سقّز جويدني (Gum) را به ثبت رساند. چون نخستين سقزي كه به بازار داده شد ساخت كارخانه «آدامس» بود، در ايران عمدتا سقّز را آدامس مي گويند.
2003 – نخستين زن سياهپوست نامزد رياست جمهوري آمريكا
23 سپتامبر 2003 بانو «كرول موسلي براون Carol Moseley Braun» با اينکه مي دانست کوچکترين شانسي ندارد به صف متقاضيان احراز مقام رياست جمهوري آمريكا پيوست. وي که در حقوق دکترا دارد و در شيکاگو مشاور قضايي بوده و در آگوست 1947 به دنيا آمده است نخستين زن سياهپوستي بوده است كه به سناي آمريکا رفته بود و يك دوره 6 ساله (از 1993 تا 1999) سناتور آمريكا از ايالت ايلي نوي بود.
کرول همچنين نخستين زن سياه پوست آمريکايي است كه خود را نامزد مقام رياست جمهوري آمريكا كرده بود. كرول كه در چارچوب حزب دمكرات خودرا نامزد مقدماتي کرده بود هنگامي که درباره اين اقدام، از او سئوال کرده بودند گفته بود كه خواسته است به بيم بانوان سياهپوست از نامزد شدن پايان دهد، ولي مشكل او نداشتن پول كافي براي تبليغ و مبارزه است.
Carol Moseley Braun
زادروزها
۱۲۱۵ – زادروز قوبلای‌خان پنجمین خانِ بزرگ امپراتوری مغول
۱۹۰۱ – زادروز یاروسلاو سایفرت روزنامه نگار و شاعر اهل کشور جمهوری چک ،برندۀ جایزه نوبل ادبیات
یاروسلاو سایفرت
۱۹۰۸ – زادروز محمدعلی مجتهدی‌گیلانی مدیر دبیرستان البرز و بنیان‌گذار دانشگاه صنعتی شریف
محمدعلی مجتهدی‌گیلانی
۱۹۱۶ – زادروز آلدو مورو نخست وزیر سابق ایتالیا
۱۹۲۶ – زادروز جان کولترین آهنگساز و نوازندۀ ساکسوفون جاز آمریکایی
جان کولترین
۱۹۳۰ – زادروز ری چارلز نوازندۀ آمریکایی پیانو و کیبورد الکتریک و خوانندۀ سبک‌های جاز و ریتم اند بلوز
۱۹۴۹ – زادروز بروس اسپرینگستین خواننده، نوازندۀ گیتار و آهنگساز موسیقی راک و موسیقی محلی آمریکایی
درگذشت‌ها
۱۲۴۱ – درگذشت اسنوری استورلوسون ادیب، مورخ و سیاستمدار اهل ایسلند
۱۸۳۵ – درگذشت وینچنتزو بلینی اپرا نویس و موسیقیدان ایتالیایی
وینچنتزو بلینی
۱۸۷۰ – درگذشت پروسپه مریمه نویسنده، مورخ و باستان‌شناس اهل فرانسه
۱۸۷۷ – درگذشت اوربن لو وریه ریاضیدان فرانسوی
زیگموند فروید
۱۹۳۹ – درگذشت زیگموند فروید عصب‌شناس اتریشی و پایه‌گذار مکتب روان‌کاوی
۱۹۷۳ – درگذشت پابلو نرودا دیپلمات، سناتور و شاعر شیلیایی ،برندۀ جایزه نوبل ادبیات ۱۹۷۱
پابلو نرودا
*****
