مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز اول سنبله برابر با 23 آگوست
تولد محمود طرزی/ 1244
محمود طرزی در سال ۲۳ اوت ۱۸۶۵ (۱ سنبله۱۲۴۴) در شهر غزنه به دنیا آمد. پدرش غلام‌محمد خان رئیس قبیله محمدزایی بود.
در عهد پادشاهی عبدالرحمن‌خان خانواده محمود طرزی، به قلمرو ترکیه عثمانی تبعید شد. آنها پس از توقف کوتاهی در کراچی، به بغداد می‌روند و پس از اقامتی کوتاه، به دمشق، مرکز روشنفکری امپراطوری عثمانی مهاجرت می‌کنند و همانجا ساکن می‌شوند. طرزی جوان به زودی دو زبان عربی و ترکی را می‌آموزد و سپس به زبان‌های آلمانی، فرانسوی و انگلیسی نیز در حد ترجمه تسلط پیدا کرده و دوبار نیز به نقاط مختلف اروپا سفر می‌کند. او در دو سال توقف خود در استانبولبین سالهای ۱۸۹۶ – ۱۸۹۷ با سید جمال‌الدین اسدآبادی آشنا می‌شود و این آشنایی به دوستی عمیقی می‌انجامد تا آنجا که طرزی تحت تاثیر افکار و عقاید او در مورد نوگرایی در اسلام، قرار می‌گیرد. با عفو امیر حبیب‌الله خان، طرزی در سال ۱۹۰۳ به کابل باز می‌گردد. در تمام دوران فعالیت ادبی و روزنامه‌نگاری‌اش در دورهٔ پادشاهی امان‌الله برای تحول و تجدد در جامعهٔ افغانستان تلاش می‌کند. محمود طرزی در ۲۳ نوامبر ۱۹۳۳ در شهر استانبول ترکیه وفات نمود.
دو دختر طرزی با دو شاهزاده افغانستان وصلت کردند. ثریا همسر امان‌الله شد و دختر دیگر همسر برادر امان‌الله، عنایت‌الله.
تحولات اجتماعی در افغانستان همزمان با روی کار آمدن حبیب‌الله خان آغاز شد. از جمله این تحولات می‌توان به تاسیس نخستین مدرسه با نام «لیسه حبیبیه» در سال ۱۹۰۳ و پس از آن «مکتب حربیه» و بالاخره انتشار اولین شماره روزنامه سراج‌الاخبار به مدیریت مولوی عبدالرئوف در ۱۹۰۶ میلادی مصادف با ذیقعده ۱۳۲۳ اشاره کرد.
تاسیس روزنامه اتفاق اسلام در هرات/1299
خستین شماره روزنامه “اتفاق اسلام” در چنین روزی در هرات منتشر شد.
اتفاق اسلام از معدود روزنامه های افغانستان است که از آغاز انتشار خود تا به امروز بدون وقفه منتشر شده است.
با روی کار آمدن حکومت امان الله خان انتشار مطبوعات از پایتخت کشور به سایر ولایت نیز گسترش پیدا کرد.
اولین شماره این روزنامه در اول سنبله ۱۲۹۹ خورشیدی به مدیریت عبدالله قانع هروی در شهر هرات با چاپ سنگی منتشر شد. بیش از چهار ماه از مدیریت عبدالله قانع نگذشته بود که عبدالکریم احراری مدیر اتفاق اسلام شد و تا سال دوم انتشار اتفاق اسلام مدیریت این روزنامه را بر عهده داشت. بعد از احراری دوباره عبدالله قانع مدیر مسئول این روزنامه شد.
در عقربسال ۱۳۰۱ خورشیدی مدیریت معارف ولایت هرات در این شهر تشکیل شد با تشکیل مدیریت معارف، روزنامه اتفاق اسلام نیز زیر نظر این مدیریت در آمد و صلاح الدین سلجوقی مدیر مسئول آن شد.
علامه سلجوقی این روزنامه را از “اتفاق اسلام” به “فریاد” تغیر نام داد.
در ۴ ثور ۱۳۰۸ خورشیدی غلام سرور جویا مدیر مسئول اتفاق اسلام شد و بار دیگر نام آن را از فریاد به اتفاق اسلام بر گرداند.
یکی از مدیران موفق روزنامه اتفاق اسلام محمد هاشم میوندوال دومین نخست وزیر بیرون از خانواده سلطنتی در دهه دموکراسی بود. وقتی او مدیر مسئول روزنامه شد انتشار آن را که در دوره قبل از او هفتگی و گاهی دو بار در هفته بود روزانه کرد.
اتفاق اسلام در آغاز انتشار خود، در ۴ صفحه و ابتدا به صورت قلمی در چاپخانه “فخریه سلجوقی” به چاپ سنگی می رسید و میرزا شیر محمد خان طبیب، ملا عبدالفتاح و عبدالکریم احراری از نخستین خوشنویسان اتفاق اسلام بودند.
برای اولین بار در سال ۱۳۰۲ خورشیدی در زمان سلجوقی بود که اتفاق اسلام در چاپخانه دانش هرات به چاپ سربی رسید.
دستگیری عده ای از رهبران جناح پرچم/1357
عده‌ای از رهبران جناح پرچم به اتهام دست داشتن در کودتا علیه حکومت نور محمد تره کی دستگیر شدند.
وفات شیرخان فرنود بنیانگذار کابل بانک/1397
شیرخان فرنود بنیانگذار کابل بانک به دلیل بیماری در زندان بگرام در ولایت پروان در گذشت.
آقای فرنود در سال ۲۰۰۴ کابل بانک، اولین بانک خصوصی افغانستان را تاسیس کرد. این بانک بعد از مدت کوتاهی توانست مشتریان زیادی را به خود جلب کند و اندوخته آن به صدها میلیون دالر رسید.
ولی در سال ۲۰۱۰ بانک مرکزی افغانستان کنترل این بانک را به دست گرفت و اعلام کرد که شرکای اصلی کابل بانک، مقدار قابل ملاحظه‌ای از سپرده‌های مالی مردم را به عنوان قرضه برداشته‌اند.
شماری از آنها این پول‌ها را در بازار مسکن دبی سرمایه‌گذاری کرده بودند و هنگامی که بازار مسکن دبی به دلیل بحران مالی جهانی با رکود مواجه شد، در افغانستان این نگرانی ایجاد شد که پول‌های سرمایه‌گذاری شده در بازار مسکن دبی شاید در این بازار درحال رکود گم شود.
این شایعات سبب شد که سیلی از مردم برای نقد کردن پول خود به کابل بانک مراجعه کنند و در نتیجه کابل بانک با کمبود نقدینگی مواجه شد.
بحث از دست رفتن چیزی حدود ۹۰۰ میلیون دالر پول در میان آمد و به دلیل جلوگیری از ورشکستگی این بانک، دولت پول هنگفتی را به حساب این بانک واریز کرد و مدیریت کابل‌بانک را به دست گرفت.
در سال ۱۳۹۱ دادگاه عاملان بحران کابل بانک دایر و آقای فرنود به پنج سال زندان محکوم شد، بعد از آن در سال ۲۰۱۴ محمد اشرف غنی پرونده کابل بانک را دوباره باز کرد که براساس حکم دادگاه شیرخان فرنود، رئیس پیشین هیات مدیره کابل بانک به جرم پولشویی و اختلاس به ۱۰ سال زندان و پرداخت ۲۳۷ میلیون دالر پول اختلاس و ۹۶ میلیون دالر تکتانه (بهره) این پول محکوم شد. قاضی او را ملزم به پرداخت ۳۳۴ میلیون دالر دانست.
مكزيك پيش از ورود اسپانيائي ها به قاره غربي داراي تمدني درخشان و كهن، و يك امپراتوري بود.
1866 – امضاي معاهده تاريخي “پراگ” ميان دو كشور پروس و اتريش
قسمت اعظم سرزميني كه امروزه آلمان ناميده ميشود در اواسط قرن نوزدهم از كشورهاي كوچكي تشكيل ميشد كه در هر كدام يك پادشاه يا شاهزاده حكومت ميكرد. با به قدرت رسيدن بيسمارك و در اختيار گرفتن مقام صدراعظمي پروس وي كه در آرزوي وحدت ايالات و اميرنشينهاي آلمان در زير يك پرچم و تشكيل يك امپراتوري نيرومند از پيوستن پروس و كنفدراسيون آلمان بود، قبل از هر چيز به تقويت نيروي نظامي پروس پرداخت و در اولين جنگ خود براي الحاق يكي از اين ايالتها به قلمرو حكومت پروس، در سال 1864م پيروز شد.
اختلافات اتريش و پروس بر سر اين ايالت در اين سال به رويارويى مستقيم پروس و اتريش منتهي شد. در اين جنگ كه به جنگ هفت هفته معروف شده است، نيروهاي پروس براي نخستين بار قواي اتريش را شكست دادند و در نتيجه قرارداد صلحي كه در روز 23 اوت 1866م در پراگ به امضا رسيد، كليه اميرنشينها و ايالات واقع در شمال رودخانه راين، اتحاديه جديدي به نام كنفدراسيون شمالي آلمان تشكيل دادند و با پروس متحد شدند.
1914 – اعلان جنگ جاپان به آلمان در جريان جنگ جهاني اول
با فروزان شدن آتش ويرانگر و خانمانسوز جنگ جهاني اول، جنگ اوليه اتريش و صربستان به يك جنگ عمومي در اروپا مبدل شد و كشورهاي مختلف هر يك به بهانهاي وارد اين معركه ميشدند. در طول ماه اوت 1914م، اين جنگ ابعاد وسيعتري به خود گرفت چرا كه در روزهاي دوازدهم و سيزدهم اين ماه، انگلستان و فرانسه به اتريش اعلان جنگ دادند. ده روز بعد در 23 اوت، جاپان نيز به عنوان متحد انگليس به اتريش و آلمان اعلان جنگ داد. با ورود به جاپان به عرصه جنگ جهاني اول، آتش اين نبرد در فراسوي مرزهاي اروپا در شرق آسيا نيز شعلهور گرديد و منطقه را بيش از پيش دچار آشوب و كشتار نمود.
1958 – قول «دوگل» به رهاساختن مستعمرات فرانسه
شارل دوگل رهبر وقت فرانسويان 23 آگوست 1958 در آخرين مرحله سفر طولاني به مستعمرات فرانسه كه امپراتوري اين كشوررا تشكيل مي دادند در شهر برازاويل پايتخت كنگوي فرانسه در اجتماعي خطاب به هزاران تن از ساكنان اين شهر قول داد كه در برابر تمايلات استقلال طلبانه مستعمرات فرانسه قرار نخواهد گرفت و گفت كه به سود فرانسه است كه مستعمرات را رها سازد و با هم يك گروه مشترك المنافع تشكيل دهند (عكس بالا). بيان چنين مطلبي از سوي دوگل كه در احساسات ناسيوناليستي او ترديد نبوده است در سراسر جهان با اهميت ويژه تلقي شد و ساير دولتهاي مستعمره دار نيز در صدد رها ساختن مستعمرات برآمدند كه ظرف چهار سال (پس ازنطق دوگل) بسياري از مستعمرات استقلال يافتند.
زادروزها
۳۵۹ – زادروز ابن سینا٬ پزشک٬ شاعر ملقب به شیخ الرئیس.
۱۷۵۴ – زادروز لوئی شانزدهم پادشاه فرانسه
لوئی شانزدهم
۱۷۶۹ – زادروز ژرژ کوویه زیست‌شناس فرانسوی و بنیانگذار دیرینشناسی
۱۹۰۸ – زادروز آرتور آدامف نمایشنامه نویس ارمنی
ژرژ کوویه
۱۹۱۲ – زادروز جین کلی رقصنده، هنرپیشه، کارگردان، تهیه کننده، خواننده و طراح رقص آمریکایی
۱۹۷۴ – زادروز کنستانتین نووسلف فیزیکدان انگلیسی–روسی ، برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۱۰ به همراه آندره گایم
کوبی برایانت
۱۹۷۸ – زادروز کوبی برایانت بسکتبالیست برجستهٔ آمریکایی
۱۹۸۴ – زادروز گلن جانسون فوتبالیست انگلیسی
۱۹۸۶ – زادروز اسکای بلو رپر آمریکایی و عضو ال‌ام‌اف‌ای‌او
درگذشت‌ها
۲۹ – درگذشت سزاریون آخرین شاه از دودمان سلطنتی بطالسه در مصر باستان
۱۳۰۵ – درگذشت ویلیام والاس رهبر مقاومت اسکاتلندی‌ها در جریان جنگ استقلال اسکاتلند
ویلیام والاس
۱۸۰۶ – درگذشت شارل آگوستن دو کولن فیزیکدان فرانسوی
۱۹۲۶ – درگذشت رودولف والنتینو بازیگر ایتالیایی فیلم‌های صامت
رودولف والنتینو
۱۹۴۴ – درگذشت عبدالمجید دوم آخرین خلیفه مسلمین از خاندان عثمانی
۱۹۹۷ – درگذشت جان کندرو بیوشیمیست انگلیسی ، برنده جایزه نوبل کیمیا سال ۱۹۶۲
پرویز ناتل خانلری
*****
