مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 23 ماه سرطان برابر با 14 جولای تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
تولد نورمحمد تره کی/ 1296 شمسی
نورمحمد تره کی در قریه سرخ ولسوالی ناوه ولایت غزنی متولد شد. وی تحصیلات ابتدایی را در غزنی به پایان رساند. تا سال ۱۹۳۲ در یک شرکت هندی کار می‌کرد و به وسیله این شرکت به هندوستان رفته، تحصیلات خود را تا صنف ۱۲ به پایان رسانید.
نورمحمد تره کی یکی از بنیانگذاران حزب دمکراتیک خلق افغانستان بود که بعد از کودتای هفت ثور قدرت را به دست گرفت.
اولین فعالیت سیاسی نورمحمد تره کی، از دوره صدارت شاه محمود خان شروع شد، وی با پیوستن به حزب “ویش زلمیان” (جوانان بیدار) مقالاتی با لحن رادیکال در جریده ” انگار” که ارگان نشراتی همین حزب بود، می نوشت.
1789 – تصرف زندان باستيل، روز ملي فرانسويان
14 جولاي 1789، آزادي طلبان فرانسوي زندان باستيلBastille را كه محل نگهداري زندانيان سياسي و مخالفان نظام سلطنتي فرانسه بود و به مظهر استبداد شهرت داشت تصرف، زندانيان را آزاد و در ساختمان آتش افكندند.
با فتح باستيل، انقلابيون جرات بيشتري به دست آوردند، در کار خود راسخ شدند و انقلاب فرانسه ادامه يافت كه نظام سياسي ـ اجتماعي نه تنها فرانسه بلكه سراسر جهان را دستخوش دگرگوني ساخت و از آن زمان 14 جولاي «روز ملي» فرانسويان و به روز آزادي معروف شده است.
منظره باستيل در روز حمله مردم پاريس (نقاشي)
در سال 2002 و در جريان مراسم 14 جولاي = Bastille Day، ژاك شيراك رئيس جمهور وقت فرانسه از يك توطئه ترور نجات يافت.
1958 – کودتاي جنرال قاسم و سالروز پايان سلطنت کوتاه مدت عراق
14 جولاي 1958، يك كودتاي نظامي در عراق كه توسط عبدالكريم قاسم ـ ژنرال متمايل به ماركسيسم و دو رگهِ کُرد و عرب ـ صورت گرفت به نظام سلطنتي كوتاه مدت اين كشور پايان داد. ضمن اين كودتا فيصل دوم پسر غازي پسر فيصل اول پادشاه هاشمي وقت، افراد خانواده اش و نيز نخست وزير عراق كشته شدند.
دولت انگلستان كه در جريان جنگ جهاني اول بر سرزمين هاي عربي خاور ميانه به استثناي سوريه و لبنان مسلط شده بود با ساختن كشوري به نام ماوراء اردن يك اميرزاده هاشمي حجاز را سلطان آن و پسر عمويش را (به نام فيصل اول) سلطان عراق كرده بود، حال آن كه عراق قبلا سلطنتي نبود و به صورت يک کشور واحد وجود نداشت.
گوشه اي از سرزميني که اينک کشور عراق خوانده مي شود از هزاره چهارم پيش از ميلاد مهد نخستين تمدن بشري (سومري ها) بود. اين سرزمين از نيمه قرن ششم پيش از ميلاد تا نيمه قرن هفتم ميلادي به مدت يك هزار و 187 سال گوشه اي از امپراتوري ساساسانیان و شهر تيسفون (مدائن واقع در 36 کيلومتري جنوب بغداد) 770 سال پايتخت این امپراطوری بود. بعدا بغداد مقر خلفاي عباسي شد که به دست هلاکوخان مغول برانداخته شدند.
فيصل دوم
1867 – در باره اختراع ديناميت و «آلفرد نوبل»
14 جولاي سال 1867 مهندس آلفرد نوبل سوئدي كه سال پيش از اين «ديناميت» را اختراع كرده بود، قدرت انفجاري آن را به معرض تماشاي عموم گذارد.
«نوبل» كه در 21 اكتوبر 1833 در شهر استكهلم در يك خانواده سوئدي صنعتگر و مهندس به دنيا آمده بود تحصيلات خود را در رشته مهندسي، و تخصص شيمي در روسيه به اتمام رساند و دراندك مدتي در 20 كشور به تاسيس شعب كارخانه اقدام كرد.
آزمايشگاههاي كارخانه هاي او در نيمه دوم قرن 19 موفق به 350 اختراع و طرح تازه شده بودند از جمله ماده منفجره «تي. ان. تي».
آلفرد نوبل
وي از راه توليدات شيمياتي داراي ثروتي چشمگير شده بود، ولي از آنجا كه احساسي لطيف داشت و دست به قلم بود از اين كه ماده منفجره ساخته بود كه ممكن بود در كشتن و تخريب ابنيه از آن استفاده شود دچار نوعي عذاب وجدان و عدم رضايت از خود شده بود و چون چاره اي به نظرش نمي رسيد سرانجام تصميم گرفت كه ثروت خود را وقف دادن جايزه به كساني كند كه در هرسال بزرگترين خدمت را به بشريت كرده باشند.
براي اين منظور، وي يك موسسه مشترك سوئدي ـ نروژي را مامور اين كار كرد و ضمن وصيتنامه اي كه در 27 نوامبر 1895 در پاريس تنظيم كرد همه اموال و درآمد كارخانه هاي خود را در اختيار آن موسسه قرارداد و در اين زمينه برپايه نظر خود طرحي را به موسسه داد.
آلفرد نوبل سال بعد در دهم دسامبر 1896 با وجداني نسبتا آسوده از اين عمل خود (تعيين جايزه) درگذشت.
موسسه اهداي جوايز نوبل از محل دارايي و درامد كارخانه هاي او پس از تنظيم سازمان و ضوابط مربوط از 27 ژوئن سال 1900 كار خود را آغاز كرد كه اين كار ادامه دارد و جوائز سالانه نوبل (گرچه به تدريج به سياست هم آلوده شده اند) وسيله بزرگي براي تشويق امر پژوهش، تاليف و خدمت بوده است.
زادروزها
۱۶۰۲ – زادروز ژول مازارن از سیاستمداران برجسته ایتالیایی ، صدراعظم فرانسه از سال ۱۶۴۲ تا زمان مرگ خود در سال۱۶۶۱
۱۸۶۲ – زادروز گوستاو کلیمت نقاش نمادگرای اتریشی
گوستاو کلیمت
۱۹۱۳ – زادروز جرالد فورد سی‌وهشتمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا
۱۹۱۸ – زادروز اینگمار برگمن کارگردان و فیلم‌ساز سوئدی
جرالد فورد
۱۹۶۶ – زادروز متیو فاکس بازیگر آمریکایی سینما و تلویزیون
۱۹۷۷ – زادروز ویکتوریا، ولیعهد سوئد ، دوشس وستریوتلاند
متیو فاکس
۱۳۲۳ – لیلی گلستان (به انگلیسی: lili golestan) (۱۳۲۳- ) مترجم و نگارخانه‌دار ایرانی
درگذشت‌ها
۱۲۲۳ – درگذشت فیلیپ دوم پادشاه فرانسه
۱۸۱۷ – درگذشت مادام دو استائل نویسنده اهل فرانسه
مادام دو استائل
۱۹۵۳ – درگذشت ریشارد فن میزس دانشمند اتریشی، برادر لودویگ فن میزس
۱۹۵۴ – درگذشت خاسینتو بناونته نمایش‌نامه‌نویس اسپانیایی ، برنده جایزه نوبل ادبیات
خاسینتو بناونته
۱۹۷۶ – درگذشت یواخیم پایپر فرمانده هنگ یکم اس اس
۱۹۸۷ – درگذشت مهدی حمیدی شیرازی ادیب ، شاعر، مترجم و منتقد ایرانی
مهدی حمیدی شیرازی
۲۰۱۲ – درگذشت سیکستن یرنبرگ ورزشکار مرد رشتهٔ اسکی صحرانوردی اهل کشور سوئد
