مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 15 ماه سرطان برابر با 6 جولای تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
گذاشتن تهداب تعمیر میدان هوایی هرات/1337
این تعمیر به صورت غصری بعد از پایان خط رنوی میدان هوایی توسط مایار والی وقت هرات گذاشته شد.
سوگند گلبدین حکمتیار به حیث صدر اعظم افغانستان/1375
پس از ورود حکمتیار به کابل و موافقه با حکومت استاد ربانی، وی به حیث صدر اعظم افغانستان تعین و در چنین روزی همراه وزرایش، سوگند وفاداری خورد. دوره صدارت حکمتیار تنها سه ماه در کابل به طول انجامید. زیرا شهر کابل در 5 میزان 1375 به تصرف طالبان در آمد.
وفات سید حسین انوری/1395
ستر جنرال سیدحسین انوری رهبر حزب حرکت اسلامی افغانستان در سن 60 سالگی دار فانی را وداع گفت.
به گزارش خبرگزاری آواپرس، آقای انوری شامگاه امروز (سه شنبه 15 سرطان) به علت بیماری که شامل حالش بود در شفاخانه ای در دهلی نو در سن 60 سالگی درگذشت.
گفتنی است که ایشان جهت تکمیل معاینات به هند سفر کرده بود، اما درمان نتیجه نداد و در نتیجه در روز بیست و نهم رمضان مصادف با پانزدهم سرطان دار فانی را وداع گفت.
آن مرحوم سرطان کبد داشت که چندی قبل در کشور هندوستان تحت پیوند کبد قرار گرفته بود. گفتنی است، سید حسین انوری برای مدتی در دهه هشتاد خورشیدی والی هرات بود.
571 – 57 سال حکومت آریایی ها بر يمن
يمن از نيمه اول جولاي در سال 571 ميلادي پس از اخراج حبشي ها از آن سرزمين در قلمرو آریانا قرار گرفت. مورخان عثماني آغاز حكومت آریانا بر يمن را سال 575 ذكر كرده اند.
سکه ايران با تصوير خسروانوشيروان
بزرگان يمن بسال 570 ميلادي از خسروانوشيروان، شاه ساساني، خواسته بودند كه لشكري بفرستد و حبشي ها را بيرون راند. سپاه اعزامي آریانا كه به فرماندهي «وهرز» جنرال ديلمي با كشتي از راه خليج فارس به يمن فرستاده شده بود حبشي ها را بيرون راند. حكومت آریایی ها بر يمن 57 سال بعد در 628 ميلادي، پس از مرگ (قتل) خسرو پرويز و گسترش اسلام در جزيرة العرب پايان يافت.
1415 – شوراي كليساي کاتوليک آلمان كه «يان هوس» را به جرم الحاد به مرگ محكوم كرده بود در اين روز آتش زد.
1535 – روزي که «توماس مور» گردن زده شد
«توماس مور» فيلسوف و شخصيت انگليسي كه حاضر نشده بود پادشاه را به عنوان رييس كل كليساهاي اين کشور به رسميت بشناسد و طلاق گفتن زنش را تاييد کند ششم جولاي در سال 1535 به جرم خيانت! گردن زده شد. مور که يک روشنفکر انگليسي و کاتوليک بود نويسنده يك کتاب «مدينه فاضله (طرحي نو براي تامين سعادت انسان)» است.
هنري هشتم پادشاه وقت انگلستان كه پاپ طلاقهاي پي در پي و ازدواجهاي مكرر او را غير شرعي اعلام كرده بود كليساي انگلستان را تحت رياست خود، مستقل اعلام داشته بود كه بسياري از مردم و مقامهاي انگليسي زير بار نرفته بودند. هنري هشتم «توماس مور» را که لقب «سر» داشت اعدام كرد تا ديگر مخالفان حساب كار خود را بكنند. توماس مور 15 ماه مقاومت كرده و تسليم نظر پادشاه كه خواسته بود نسبت به او سوگند وفاداري ياد كند و رياست وي را بر كليساي انگلستان بپذيرد نشده بود.
توماس مور فيلسوف انگليسي قرن 16
هنري هشتم که در تاريخ به سلطان گردن زن معروف شده است يك سال بعد از توماس مور , زن دوم خود «آن بولين Boleyn» را هم به همين صورت اعدام كرد.
1785 – زادروز «دالر آمریکا»
كنگره امريكا (که در آن زمان، تنها يك مجلس بود) ششم جولای سال 1785 به اتفاق آراء «دلارDollar» را واحد پول آن كشور قرار داد. پيش از انقلاب استقلال، پول انگلستان (ليره) در 13 مهاجر نشين انگليسي آمريكاي شمالي رايج بود. در جريان انقلاب و به سبب خصومت با دولت لندن، آمريكائيان سكه نقره اي اسپانيا به نام «دلار» را كه در مكزيك اسپانيا رايج بود وسيله داد و ستد قرار داده بودند و به همين دليل نام پول ملي خودرا «دلار» نهادند.
1885 – سالروز كشف نخستين واكسن توسط لوئي پاستور
لويي پاستور Louis Pasteur شيميدان فرانسوي ششم جولاي 1885 در جريان تلاش براي ساخت واکسن ها، مايه پيشگيري (واكسن) ضد هاري (بيماري Rabies که اين واژه در لاتين به مفهوم حالت ديوانگي است و اين بيماري از حيوان مخصوصا از طريق گازگرفتگي سرايت مي کند) را كه ساخته بود با موفقيت روي نوجواني به نام ژوزف آزمايش كرد و راه براي پيشگيري از بيماريها هموار شد.
وي قبلا ابراز نظر كرده بود كه باكتري تضعيف شده در آزمايشگاه، اگر به افراد تزريق شود در آنها در برابر آن بيماري مصونيت ايجاد خواهد كرد.
پاستور که به نام او در بسياري از کشورها، انستيتوي تزريق واکسن و پيشگيري از بيماري هاي واگيردار تاسيس شده است27 دسامبر 1822 به دنيا آمد و 28 سپتامبر 1895 درگذشت. در تهران، خياباني که قبلا کاخهاي سلطنتي در آن قرار داشت و اينک عمارات دولتي، به نام پاستور است. انستيتو پاستور تهران نيز در همين خيابان تاسيس شده بود که تا خانه دکتر مصدق فاصله چنداني نداشت. نوه لوئي پاستور در دهه 1330 هجري خورشيدي از ايران ديدن کرد.
1923 – تاسيس اتحاد جماهير شوروي
اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي به ابتكار لنين كه آرزو داشت روزگاري جهان به صورت يك کنفدراسيون سوسياليستي درآيد و در اجراي اين تصميم خود به تمجيد از انديشه کوروش بزرگ پرداخته بود که بشر جز با زندگي در يک جامعه مشترک المنافع جهاني خوشبخت و راضي نخواهد زيست، ششم جولای 1923 برپايه مليِّتهاي امپراتوري روسيه تاسيس شد كه در دسامبر سال 1991 يلتسين و دو تن ديگر (سران وقت بلاروس و اوکراين) بدون اعلام قبلي! در يك استراحتگاه زمستاني و دریک نشست ظاهرا تفریحی انحلال آن را اعلام داشتند كه ديديم اوضاع اعضاي اتحاديه منحله هم از آن چه كه بود بهتر نشده است؛ توده هاي مردم اين اتحاديه فروپاشيده برابري اقتصادی ـ اجتماعی نسبي را که داشتند از دست داده اند، تنها تني چند به وسائلي که به درستي روشن نيست ميلياردر و گروهي هم دولتمرد شده اند و طبق گزارش هاي رسانه اي، فساد و تباهي روزافزون است زيراکه مسلک مارکسيسم که به شيوه درست و کامل هم در روسيه پياده نشد ميهندوستي را سلب و مردمي ماترياليست و خودخواه آفريده است.
در دوران حکومت حزب کمونيست، سوء مديريت و انتصابات نادرست و غير علمي مانع از اجراي درست و کامل سوسياليسم در روسيه شد و همين سوء مديريت و سياست مبتني بر دروغگويي و خارج از اصول، سرانجام اين امپراتوري را که تزارها ساخته بودند فرو پاشانيد. طبق نوشته انديشمندان، روسيه جامعه اي نبود که آمادگي پياده کردن مارکسيسم را داشته باشد و اين فرضيه در اصل براي جوامع صنعتي و آگاه نظير آلمان و سوئد نوشته شده بود.
پارلمان روسيه (دوما) چندي پس از فروپاشي، با تصويب يک طرح، انحلال شوروي را به آن صورت، عملي غير قانوني خواند که هنوز هيچيک از سه رئيس جمهوري روسيه پس از انحلال شوروي اين مصوبه را امضاء نکرده است!. خطوط مرزی که در سال 1923 ترسبم شد و تقسيم روسيه تزاري سابق به جمهوري هاي اسمي مبنای درستی نداشت زیرا قضیه چندان جدّی نبود و این مرزها و تداخل و تقسیم اقوام اینک مسئله ساز شده و نمونه آن را در زوئن 2010 در قرقیزستان شاهد بودیم. ضعف های ناشی از این مسائل است که ناتو و اتحادیه اروپارا ترغیب به مداخله کرده است. ناتو وارد سه کشور بالتيک شوروي سابق شده و به تحريک بلوک غرب که پابرجا مانده در گرجستان، اوکراين و قرقيزستان انقلاب اصطلاحا مخملي صورت گرفت. گرچه اين انقلابات در اوکراين به نتيجه نهايي نرسيد.
روسيه تا انقلاب 1917 و نيز تا جولاي 1923 يک امپراتوري يکپارچه بود. تزارها در زمان خود بسياري از مناطق جنوبي روسيه ـ در قفقاز و فرارود ـ را با جنگ از ايران گرفتند. درگيري هاي لفظي ايران و آذربايجان در سالهاي 2011 و 2012 نتيجه همين جدايي ها بوده است. اصحاب نظر ترديد دارند که جدايي تقسيمات امپراتوري تزاري = اتحاد شوروي به اين صورت دوام طولاني داشته باشد.
هنوز چگونگي اين فروپاشي که بزرگترين رويداد تاريخ بشر بود از صورت معمّا خارج نشده و تعجب در اين است که تاکنون هيچ مورخ بي طرف (ناوابسته به يک دولت) شروع به تحقيق در اين زمينه نکرده است. نخستين برگ اين بررسي را بايد محاکمه گورباچف و بازماندگان زمان فروپاشي و عاملان آن تشکيل دهد که معلوم نيست چرا حرفي از آن زده نمي شود. چرا خصوصي سازي اموال همه مردم شوروي سابق، تنها توسط مقامات روس صورت گرفته و دليل فروش اموال عمومي به نام خصوصي سازي چه بوده است. تجربه قرن 20 نشان داده است که خصوصي سازي فسادزا بوده است و ميلياردر ساز از جيب همه مردم.
لنين هنگام ساخت فدراسيون سوسياليستي روسيه (روسيه شوروي) و مادر اتحاد جماهير شوروي به نوشته «ادموند بورک» فيلسوف انگليسي توجه نکرد که با تجربه از انقلاب فرانسه گفته است هر انقلاب گروهي طلبکار به وجود مي آورد ـ شماري بيباک، مسلح، کينه توز، جاه طلب و فرصت طلب ـ و اينان اموررا بدون داشتن علم و تجربه و حسن نيّت به دست مي گيرند و از همين جا تخريب کشور (دولت، ملت و سرزمين) آغاز مي شود. تجربه انقلابات قرون 19 و 20 همين بود، شوروي و يوگوسلاوي فروپاشيدند، چين وسيعا تغيير مسير داد و نتايج انقلابات لومومبا در کنگو، چپ ها در يمن جنوبي، قذافي در ليبي، بعثي ها در عراق و … از ميان رفت.
1967 – آغاز جنگ خونين و ويرانگر «بيافرا»
جنگ داخلي خونين و ويرانگر فدراسيون نيجريه معروف به جنگ بر سر استقلال «بيافرا Biafra» ـ ناحيه اي ساحلي واقع در جنوب غربي اين فدراسيون 170 ميليوني كه نفت و طمع كمپاني هاي نفتي عامل آن قلمداد شده اند ششم جولاي 1967 آغاز شد، تا ژانويه 1970 طول كشيد و باعث مرگ پانصد هزار تن از جمله 400 هزار غير نظامي، عمدتا از قبيله «ايبو Igbo» شد.
سرهنگ «اوجوكوو C. O. Ojukwu» فرماندار نظامي منطقه كه متوجه شده بود منطقه او بر روي اقيانوسي از نفت قرار گرفته، به احتمال زياد به تشويق يك كمپاني نفتي اروپايي در ماه مي 1967 اين منطقه را از فدراسيون نيجريه جدا ساخت، آن را كشور بيافرا ناميد و اعلام استقلال كرد و با كمپاني نفتي مورد نظر وارد مذاكره شد. رويداد بيافرا از اعلام استقلال تا فرار اوجوکوو 32 ماه طول کشيد ـ جنگ 30 ماه.
ژنرال گوون Yakubu Gowon رئيس وقت دولت نيجريه و فرمانده ارتش با سلاحهايي كه از شوروي به دست آورده بود و حمايت اين دولت از ششم جولاي 1967 به محاصره بيافرا دست زد و با اوجوکوو وارد جنگ شد. بيشتر تلفات نتيجه محاصره و كمبود مواد غذايي بود. سرانجام با فرار سرهنگ اجوكوو از كشور، جنگ بيافرا پايان يافت و موضوع استقلال منتفي شد. فدراسيون نيجريه بزرگترين کشور قاره آفريقا به لحاظ جمعيت است. وسعت اين فدراسيون که گرفتار درگيري هاي مذهبي قبيله است 930 هزار کيلومتر مربع است و قبلا از مستعمرات دولت لندن بود.
سرهنگ اوجوكوو ——— سرلشكر گوون
اوجوکوو پس از 12 سال زندگي در خارج از وطن اجازه يافت به نيجريه بازگردد که در باگشت از او استقبال گرم شد و عنوان رئيس قبيله به دست آورد. وي به خاطر کاري که کرده بود بازخواست و محاکمه نشد و با او طبق مدل پايان جنگ داخلي آمريکا رفتار شد. اوجوکوو که در 1933 به دنيا آمده بود در نوامبر 2011 و در 78 سالگي درگذشت و از او تشييع جنازه رسمي به عمل آمد.
زادروزها
۱۸۳۲ – زادروز فردیناند ماکسیمیلیان یوزف آرشیدوک اتریش و امپراتور مکزیک
۱۹۰۷ – زادروز فریدا کالو نقاش مکزیکی
فردیناند ماکسیمیلیان یوزف
۱۹۳۵ – زادروز دالایی لامای چهاردهم ، برنده جایزه صلح نوبل سال ۱۹۸۹
۱۹۴۰ – زادروز نورسلطان نظربایف رئیس جمهور قزاقستان از زمان فروپاشی شوروی
دالایی لامای چهاردهم
۱۹۴۶ – زادروز جرج دبلیو بوش چهل و سومین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا
۱۹۴۶ – زادروز سیلوستر استالونه بازیگر، کارگردان و نویسنده آمریکایی
جرج دبلیو بوش
۱۹۷۵ – زادروز ۵۰ سنت رپر و بازیگر آمریکایی
سیلوستر استالونه
۵۰ سنت
درگذشت‌ها
۱۱۸۹ – درگذشت هنری دوم پادشاه انگلستان
۱۵۳۵ – درگذشت تامس مور حقوق‌دان، نویسنده، فیلسوف اجتماعی، سیاست‌مدار انگلیسی
گئورگ زیمون اهم
۱۸۵۴ – درگذشت گئورگ زیمون اهم فیزیکدان آلمانی
۱۸۹۳ – درگذشت گی دو موپاسان نویسنده فرانسوی
ویلیام فاکنر
۱۹۶۲ – درگذشت ویلیام فاکنر رمان‌نویس امریکایی و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات.
۱۹۷۱ – درگذشت لویی آرمسترانگ موسیقی دان ونوازنده آمریکایی
لویی آرمسترانگ
