مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 13 ماه سرطان برابر با 4 جولای تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
درگذشت سلطان حسین بایقراء/1506
سلطان حسین بایقرا از امراى تیموری. پادشاهى ادب‌پرور و هنردوست بود كه در هنگامی که خراسان آشفته شده بود، در شهر مرو به پادشاهى نشست و در ۱۴۵۹ م. استرآباد را فتح كرد و در سال ۱۴۶۹ م. هرات را تسخير نمود .
دربار او یک مرکز درخشان از ادب و هنر عصر بود . به طورى که هرات کانون بزرگى از فرهنگ و دانش عصر به شمار مىرفت. وزیر دانشمند، شاعر و نویسنده ، امیر علیشیر نوایى، روح واقعى این کانون وحامى و مربى دانشمندان و هنر پروران وابسته به دربار سلطان حسین بایقرا بود. در این کانون پر آوازه افرادى همچون عبدالرحمن جامى، شاعر و عارف نامدار، کمال الدین بهزاد، نقاش و صنعتگر معروف، و میر خواند مورخ مشهور عصر، درخشیدند . همچنین پاره ای علمای معروف نیز در هرات پرورش یافتند و توسط سلطان حمایت شدند . از میان ایشان نام ملا حسین واعظ کاشفى معروف است . به علاوه در مدرسه بزرگى که سلطان به وجود آورد، هزاران عالم و طالب علم به حمایت سلطان و وزیرش ، سرگرم تحصیل و تحقیق و تألیف بودند.
در دوره زمامداري او، بناهاي متعددي به‌منظور پيشبرد فرهنگ احداث گرديد. خواندمير در خلاصه‌الاخبار به ذكر نمونه‌هاي مختلفي از مدرسه، مصلّي، خانقاه، دارالشفا، و جز آن در هرات و ساير مناطق خراسان مي‌پردازد كه همگي در زمان حسين بايقرا و با حمايت‌هاي وي بنا گرديده است.
اشتياق او به كتاب و كتابخانه را مي‌توان پيش از آغاز زمامداري وي نيز مشاهده كرد. به گفته بنايي هروي (قرن ده-ق.) هنگامي كه وي مجبور شد اردوي خود را در خوارزم برجاي گذارد و از مقابل سپاه ابوسعيد گوركان بگريزد، آنچه براي دشمن باقي گذاشت، كتابخانه‌اش بود؛ و اضافه مي‌كند كه يكي از سرداران ابوسعيد به نام امير بيگ‌آتا وارد كتابخانه شد و چند جلد كتاب نفيس را به‌غنيمت برد كه از آن جمله كتابي از مولانا احمد رومي (قرن هشت – ق.) بوده است. در سال‌هاي زمامداري او، كتابخانه‌ها از رونق كم‌نظيري برخوردار بودند.
علاوه بر مدارس متعددي كه در آنها كتابخانه احداث گرديده بود، دربار او در هرات نيز كتابخانه‌اي مجلل و باشكوه داشت و خوشنويساني چون سلطانعلي مشهدي، خواجه محمد حافظ، مولانا زين‌الدين محمود، و ساير خوشنويسان زبده در آنجا كتابت كرده‌اند. نقاشان متعددي نيز در اين كتابخانه به كتاب‌آرايي مشغول بوده‌اند، كه بلندآوازه‌ترين آنها، كمال‌الدين بهزاد، نقاش نامدار اواخر تيموري است. ميرك نقاش، مولانا حاجي محمد، مولانا محمد ، و قاسمعلي چهره‌گشا از ديگر نقاشان كتابخانه حسين بايقرا بوده‌اند.
این شعر از اوست:
عمری از مشق دوتا بود قدم همچون چنگ
تا خط من بیچاره بدین قانون شد
طالب من همه شاهان جهانند ولی
در بخارا جگر از بهر معیشت خون شد
سوخت از غصه درونم چگنم چون سازم
که مرا نیست از این شهر ره بیرون شد
این بلا برسرم از حسن خط آمد امروز
وه که خط سلسلهٔ پای من مجنون شد
سلطان حسین بایقرا پشتیبان جدی دانش و هنر بود و در زمان او شهر هرات رونق افزونتری یافت . دوران فرمانروایی او را می توان از نظر مرکزیت علمی و ادبی و هنری شهر هرات یکی از ادوار بسیار مهم برشمرد .
برکناری یک وزیر به اتهام بی کفایتی و رشوه خاری /1336 شمسی
عبدالملک عبدالرحیم زی دزیر مالیه و کفیل وزارت اقتصاد حکومت ظاهر شاهی به اتهام بی کفایتی، رشوه خواری و… در وزارت مالیه، از وظیفه برکنار شد.
عبدالملک پس ازتقرر سردارداؤد خان در مقام صدارت(1332) ، در رأس وزارت مالیه قرار گرفت . وی علاوه بر وزارت مالیه در رأس وزارت اقتصاد هم تقرر یافت. درین وقت وظایف و مسئولیت های او نیز همچبیشتر شد و علاوه بروظبفه اش منحیث رئیس محاسبات ، بحیث رئیس تهیه ای عمومی ورئیس هیات نظاردافغانستان بانک هم مقرر شد.
489 پش از میلاد – اصلاحات اداري داريوش بزرگ و قراردادن مصر به عنوان يك ايالت آریانا
4 جولاي سال 489 پيش از ميلاد داريوش بزرگ – شاه شاهان – كه بر تمركز امور و آریایی بودن هر كار تعصب مي ورزيد ، تصميم گرفت كه قلمرو آریانا به 30 ايالت تقسيم شود و هر ايالت را ساتراپي (كه واژه اي مادي است) ناميد مصر يكي از ساتراپي هاي آریانای آن زمان بود كه داريوش توجه خاصي به آبادكردن آن داشت. داريوش در همين روز دستور داد كه با تاسيس پستخانه ارتباط مردم اين ايالتها با هم تامين شود و داد و ستد با پول انجام گيرد (سكه هايي كه ضرب كرده بود و در جهان به «داريك» معروف شده اند).
داريوش بزرگ پدر ناسيوناليسم ايراني
دو روي يك سكه داريك ( سكه هاي زرين داريوش بزرگ كه پس از 25 قرن باقي مانده اند)
1776 – سالروز صدور اعلاميه استقلال ايالات متحده امريكا ـ روز ملّی
چهارم جولاي مصادف با سالروز تصويب اعلاميه استقلال مهاجرنشينان انگليسي آمريكاي شمالي (ايالات متحده) در سال 1776 در کنگره نمايندگان اين مهاجرنشينان است كه جزيي از قلمرو انگلستان بشمار مي رفتند، ولي تحقّق اين جدايي بدون جنگ صورت نگرفت و اين جنگ كه با كمك فرانسه ــ رقيب اروپايي انگلستان ــ انجام گرفت مدت ها طول كشيد. سالروز امضاء شدن اعلاميه استقلال آمريكا به نام يكايك مردم اين سرزمين در سال 1776، دراين كشور روز ملي و تعطيل عمومي است.
1920 – وقوع زلزله مهيب در ايالت “كانسو” چين و مرگ دو صد هزار نفر.
1946 – دولت آمريکا به فيليپين که نزديک به نيم قرن وابسته به آن دولت بود استقلال داد. فيليپين که از مستعمرات اسپانيا در آسيا بود در جريان جنگ آمريکا و اسپانيا به تصرف آمريکا درآمده بود.
زادروزها
۱۷۹۹ – اسکار اول، پادشاه سوئد و نروژ.
جان کالوین کولیج
۱۸۷۲ – جان کالوین کولیج، سی امین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا.
۱۹۲۴ – اوا مری سنت، بازیگر آمریکایی.
مرگ‌ها
۱۸۳۱ – درگذشت جیمز مونرو، پنجمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا.
1826 – درگذشت توماس جفرسون؛ اندیشمند و رئیس جمهور آمریکا
توماس جفرسون
1888 – درگذشت تئودور اشتورم؛ فیلسوف آلمانی
1848 – درگذشت فرانسوا شاتوبریان؛ نویسنده و فیلسوف فرانسوی
فرانسوا شاتوبریان
1934 – درگذشت مادام کوری، دانشمند فیزیکدان و شیمی دان لهستانی
۱۹۹۵ – درگذشت باب راس، نقاش آمریکایی.
مادام کوری
۱۳۵۰ – درگذشت محمد معین، استاد زبان فارسی و پدیدآورنده‌ی فرهنگ معین
۱۳۷۷ – درگذشت صادق چوبک، نویسنده‌ی ایرانی
باب راس
صادق چوبک
