تقویم تاریخ ( 24 ماه جوزا )

رویدادهای مهم بیست و چهارم ماه جوزا برابر با 14 ماه جون تقویم میلادی:

صدور فرمان پنجم شورای انقلابی حزب خلق/1357 شمسی

در چنین روزی حزب به قدرت رسیده خلق در افغانستان با صدور پنجمین فرمان تاریخی خویش، تابعیت یک عده از خانواده سلطنتی که به خانواده آل یحی مشهور بودند، سلب کرد.

سالروز تولد و مرگ احمد ظاهر/ (1325- 1358)

احمد ظاهر در بیست چهارم جوزای سال ۱۳۲۵ خورشیدی در شهرکابل زاده شد. احمد ظاهر آواز خوانی را از مکتب آغاز نمود و اولین آهنگش با این شعر ضیا قاری‌زاده ( ای بلبل شوریده ) را در لیسه حبیبیه خواند. وی پس از نشان دادن استعداد در موسیقی در رادیو افغانستان برنامه‌هایی اجرا نمود.

احمد ظاهر پس از گذراندن دوره (دارالمعلمین) راهی هندوستان شد تا در رشتهٔ آموزش و پرورش مدرک کارشناسی ارشد بگیرد. شاید او اولین کسی بود که آلات موسیقی غربی را با موسیقی شرقی وفق داد و سازهای آکاردئون،ارگن و ترومپت و غیره را به موسیقی افغانستان هدیه آورد. آوازه او از طریق موسیقی از شهرت پدرش که صدراعظم وقت افغانستان بود بالاتر رفت.

شهرت او آنقدر بر سر زبانها بود و هست که مردم افغانستان هنوز فکر می‌کنند او بهترین آواز خوان افغانستان تا هم‌اکنون بوده‌است. او در سال ۱۳۵۱ خورشیدی لقب بهترین آوازخوان سال افغانستان را به دست آورد.

احمد ظاهر سه بار ازدواج کرد و از این سه ازدواج دو فرزند دارد، یکی «شبنم» و دیگر «احمد رشاد» که هر دو خارج از کشور در ایالات متحده آمریکا زندگی می‌کنند.

احمد ظاهر بخاطر درگیری‌ های خانوادگی راهی زندان شد و درین هنگام بود که مادرش درگذشت. روایتی وجود دارد که وی پس از رهایی از زندان، در عروسی دختر زمامدار وقت حفیظ الله امین بنابر اصرار دخترش، شرکت کرد و آواز خواند. بسیاری بر این عقیده‌اند که این واقعه باعث شد تا حفیظ الله امین به فکر قتل وی گردد و از همین روی، قتل احمد ظاهر را که در سالنگ صورت گرفت، نیز به امین نسبت می‌دهند. وی در گورستان شهدای صالحین به خاک سپرده شد.

درگذشت همایون اعتمادی ( نقاش و مینیاتوریست کشور )/1386

محمد همایون اعتمادی نقاش و منیا توریست معروف کشور که سالها به حیث سرمنشی اعلیحضرت ظاهر شاه و رئیس کتابخانه سلطنتی رئیس سره میاشت ایفای وظیفه مینمودند ساعت ٨ صبح ۱٤ جون ٢۰۰٧ در شهر المیدای کالیفورنیا وفات نمود و در حدیره افغانها در میشن بلوارد شهر هیوارد دفن شد.
استاد همایون اعتمادی یکی از بهترین و لایق ترین استادان مکتب منیاتوری بهزاد بودند که نه تنها در افغانستان بلکه در تمام جهان در رشته خود به آخرین مدارج ترقی رسیدند . همایون اعتمادی به نماینده گی از افغانستان آزاد و مترقی در کنفرانس های جهانی هلال احمر و همچنان به نمایشگاه های غلمی نقاشی در سراسر جهان اشتراک نموده بود. وی با روسای جمهور و سلاطین کشور های دوست ملاقات نموده و هنر زیبای مکتب بهزاد را معرفی نموده بودند وی برای مطالعه و تحصیل آرت شرقی به چین سفر نموده بود و در آنجا با استادان مختلف هنر چینی آشنایی داشت.

نمونه آرت تذهیب کتاب استاد همایون اعتمادی

افتتاح نخستین کنسولگری امریکا در ولایت هرات/1391

نخستین قنسلگری امریکا در افغانستان، طی یک مراسم رسمی با حضور معاون وزارت امور خارجه امریکا و شماری از مسئولین ارشد ولایات حوزه غرب کشور، امروز  در هرات افتتاح شد.
قرار داد ایجاد این کنسولگری در ماه قوس ۱۳۸۸بین افغانستان و امریکا به امضاء رسید و براساس آن امریکا از ساختمان هوتل پنج ستاره شاروالی به عنوان کنسولگری این کشور استفاده کرد.
روابط سیاسی امریکا با افغانستان در سال ۱۳۱۴ خورشیدی، با اعزام نماینده فوق العاده و وزیر مختار آغاز شد و ۱۱ سال بعد امریکا نماینده گی سیاسی خود را در کابل راه اندازی کرد.
سفارت امریکا در سال ۱۳۶۷ خورشیدی در زمان حکومت کمونیستی تحت حمایت اتحاد جماهیر شوروی سابق تعطیل شد و تا سقوط رژیم طالبان هیچ فعالیتی نداشت اما در اواخر سال ۱۳۸۰ که مصادف با تشکیل حکومت موقت به ریاست حامدکرزی بود، دوباره  گشایش یافت.
گفتنی است، کنسولگری امریکا در هرات نیز چندی بعد از وقوع حمله تروریستی در 22 ماه سنبله سال 1392 که منجر به وارد آمدن خسارات و تلفات زیادی گردید، تعطیل شد و اینک در این هوتل پنج ستاره هرات، کنسولگری کشور هندوستان موقعیت دارد.

• تعلیم و تربیه اجباری و رایگان در امریکا (1642 م)

 
مهاجر نشین انگلیسی ماساچوست 14 جون 1642 مقررات تعلیم و تربیه اجباری و رایگان را به اجرا گذارد كه بعدا گسترش یافت و تا به امروز درسراسر آمریكا ادامه دارد. درایالات متحده آمریکا امور آموزش و پرورش برعهده شهرهاست و از محل عوارض مستغلات (سالانه یک درصد بهای زمین و ساختمان) هزینه آموزش و پرورش رایگان و اجباری و انتقال دانش آموزان از هر نقطه شهر و حومه را با سرویس به مکاتب تامین می‎کنند. اگر خانه متعلم فاصله زیاد به مکتب داشته باشد و مسائل دیگر، معلم برای تدریس او به خانه‎اش می‌فرستند. والدینی که فرزند خودرا از رفتن به مکتب بازدارند مجازات می‎شوند و احیانا فرزند آنان به فاستر هاوس فرستاده می‎شود.

• كشف نیروی بخار آب توسط “دنیس پاپن” طبیعی‏دان فرانسوی (1707 م)

دنیس پاپن ازجمله مخترعان و مکتشفان فرانسوی در67 سالگی درگذشت. پاپن نخستین بار درتاریخ صنایع از قوّه بخاربرای ایجاد حرکت درموتور ماشین استفاده کرد. ماشین بخار پاپن اولین وسیله بخاری محسوب می‎شود که براساس آن بعدها موتر و کشتی بخاری ساخته شد.

• تولد “خانم هارِيْت بِیچراستو” نویسنده معروف امریكایی مولف كلبه عمو تام (1811 م)

خانم هاریت بیچر استو، رمان نویس امریكایى، در 14 جون 1811میلادی در كنتاكی امریكا به دنیا آمد. وی پس از پایان تحصیلات به معلمی پرداخت و در كنار آن، كتبی به رشته تحریر درآورد. هاریت به امور دینی و اصلاحات اجتماعی علاقه‌‏مند بود. خانواده وی از رهبران ضد بردگی بودند و او هم به بردگان فراری، یاری و پناه می‏‎داد. او در آن زمان با نگاه موشكافانه‏‎ای، اجتماع را می‏‌كاوید و با دیدن یك برده یا كودك محروم، می‏‎كوشید تا با سخن گفتن با آنها و آشنایى با خصوصیات زندگی آنان، شناخت بیشتری از توده‏‎های رنج كشیده بشری به دست بیاورد. قوانین سخت آن زمان، معروف به قوانین بردگان فراری، چنان خانم بیچراستو را تحت تاثیر قرار داد كه وی را به نوشتن كتاب “كلبه عمو تام” كشاند. این كتاب در سال‏‌های پیش از جنگ‏‌های داخلی امریكا معروف به جنگ‌‏های انفصال، نقش مهمی در برانگیختن احساسات ضد برده داری در اهالی شمال امریكا كه مخالف برده‎‏داری بودند، داشت. این كتاب داستان برده مسیحی سیاه‏پوستی است كه ارباب سنگ دلش، با او رفتاری بسیار خشن دارد. كتاب كلبه عمو تام، نه تنها در امریكا بلكه در سراسر جهان تاثیر فراوانی گذاشت و به زبان‏‎های مختلف ترجمه شد. این داستان برای بار نخست به صورت پاورقی در یكی از مجلات واشینگتن منتشر می‏‌شد. اما به خواست یكی از ناشران بزرگ آن زمان، به صورت كتاب در دسترس مردم قرار گرفت و اقبال مردم از این رمان چنان بود كه در مدت كوتاهی، نام هاریت بیچراستو به صورت یكی از آشناترین نام‏‌های امریكا درآمد. خانم بیچراستو پس از این كتاب، آثار دیگری نیز نگاشت كه هرچند برخی از آن‏ها در موضوع بردگان، از جهاتی برتر از كتاب قبلی بودند، اما شهرت و توفیق كلبه عمو تام را پیدا نكردند. استو آثار دیگری از جمله شعر و خطابه، مردم شهر قدیم و مردم پوگانوك نیز به رشته تحریر درآورده است. خانم هاریت بیچر استو سرانجام در اول جولای 1896میلادی در پنجاه و هشت سالگی درگذشت.

• آغاز تجاوز نیروهای فرانسوی به كشور الجزایر (1830 م)

بهانه ظاهری فرانسویان برای مداخله رسمی در الجزایر، اهانت یكی از مقامات عثمانی به كنسول فرانسه بود. اما هدف اصلی هیأت حاكمه فرانسه كسب اعتبار و حیثیت برای حكومت خود در انظار مردم این كشور بود. از این رو، نیروهای فرانسوی در 14 جون 1830میلادی در سواحل الجزایر پیاده شدند. هرچند تجاوز نیروهای فرانسوی با مقاومت اولیه مدافعان الجزایری مواجه شد، اما سرانجام در 5 ژوئیه همان سال، الجزیره به تصرف ارتش فرانسه درآمد. در سال 1834میلادی دولت فرانسه، الجزایر را به صورت رسمی در اختیار گرفت و برای اجرای برنامه‌های خود در این منطقه یك فرماندار كل منصوب نمود. تسلط استعمارگرانه فرانسه بر الجزایر بیش از یك‏صد و سی سال به طول انجامید و در طی این مدت مقاومت‎‏های مردمی و قیام‌‏های پراكنده همچنان ادامه داشت. كشور الجزایر سرانجام پس از جان‌فشانی‏‌های استقلال‏‎طلبانِ این كشور، در جولای 1962میلادی به استقلال دست یافت.

• زادروز دو پژوهشگر طبی، آلزايمر و لاندستاينر (1864 م)

پروفسور الویس آلزایمر Alois Alzheimer و پروفسور كارل لاندستاینر ــ دو پژوهشگر طبی معروف، 14 جون به فاصله 4 سال از یكدیگر در دو كشور ژرمن، آلمان و اتریش، به دنیا آمدند. داكتر آلزایمر كه در 1864 در آلمان به دنیا آمد یك روان‎پزشك و آسیب‎شناس بود كه ضمن بررسی روی بیماری‎های مغز و سلسله اعصاب به ویژه انواع بیماری‎های مربوط به نقصان حافظه متوجه شد كه شدیدترین نوع این بیماری بر اثر از میان رفتن سلول‎های مغز در بخشی كه مربوط به حافظه است روی می‎دهد كه یك بیماری مزمن در حال پیشرفت است و از آنجا كه سلول‎های مرده مغز نمی‎توانند جانشین به دست آورند تنها راه این است كه مرگ آنها را كند كرد و به تاخیر انداخت. از آن زمان این بیماری (نسیان ـ فراموشی) به نام او به «آلزایمر» معروف شده است.

• درگذشت “ادوارد فیتز جرالد” نویسنده، مترجم و شاعر انگلیسی و مترجم رباعیات خیام غزلیات عبدالرحمن جامی (1880 م)

ادوارد فیتز جرالْدْ، یكی از ادبای مشهور انگلستان در 31 مارچ 1809میلادی در ایالت سوفوك انگلستان در خانواده‏‌ای سرشناس و اشرافی به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی خود، چندی به فراگیری زبان و ادبیات كشور های خاورمیانه به ویژه ایران و افغانستان مشغول شد و با آثار بزرگانی هم‏چو نسعدی و، حافظ، عطار نیشابوری و به خصوص عبدالرحمن جامی و حكیم عمر خیام نیشابوری آشنایى یافت. جرالد به دلیل علاقه بسیار به زبان‏‌های شرقی به ویژه زبان وادبیات فارسی، رباعیات خیام و منظومه عبدالرحمان جامی را به انگلیسی ترجمه كرد. او در ترجمه رباعیات خیام و غزلیات عبدالرحمن جامی، آن چنان مهارتی از خود نشان داد كه در آن سال‏‌ها به عنوان یكی از ترجمه‏‌های برتر جهان برگزیده شد. ادوارد فیتز جرالد سرانجام در 14 جون 1883میلادی در 71 سالگی درگذشت.

• مرگ “ژاك ژان دو مورگان” باستان ‏شناس معروف فرانسوی (1924 م)

ژاك ژان ماری دو مورگان، باستان‏شناس فرانسوی در سوم جون 1857میلادی در فرانسه به دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات خود در انجینیری  معدن، در فرانسه، انگلستان، بلژیك، اتریش و آلمان به تحقیقات زمین‌‏شناسی پرداخت و گزارشاتی در این زمینه منتشر كرد. این سفرها باعث جلب توجه او به آثار ما قبل تاریخ انسان گردید. دومورگان در 32 سالگی به نمایندگی از دولت فرانسه به آسیا سفر نمود و پس از بازدید از هند و قفقاز و ارمنستان، به مدت سه سال در ایران اقامت گزید. او در ایران، ضمن انجام تحقیقات زمین‏‌شناسی، برای نخستین بار به كشف معادن نفت در ایران نائل شد دو مورگان در سال‎‏های بعد، به عنوان مسئول هیأت باستان‏شناسی مصر و مدیركل شعبه آثار باستانی مصر به تحقیقات فراوانی درباره مصر قدیم پرداخت و موزیم اسكندریه را نیز تأسیس كرد.  ژاك‏ژان ماری دومورگان سرانجام در 14 جون سال 1924م در 67 سالگی جان سپرد.

• زادروز «چه» قهرمان انقلابگران (1928 م)

امروز زادروز داكتر ارنستو چه گوارا داکتر ارجنتاینی و از انقلابگران بزرگ قرن 20 است كه 14 جون سال 1928 پا به عرصه وجود گذارد. وی ـ یك سوسیالیست ـ در جریان انقلاب كوبا دستیار فیدل كاسترو بود. «چه» در سال 1967 در جریان كمك به انقلاب كشاورزان بولیوی (كه 38 سال بعد در سال 2005 به ثمر رسید و مورالس از پیروان خط او رئیس جمهور شده است) كشته شد. تا سال 2010 درباره اندیشه و كارهای چه گوارا و چگونگی مرگ او سه هزار و 119 کتاب انتشار یافته است.
چه گوارا که از تبار ایرلندی ـ اسپانیایی بود پس از پیروزی انقلاب كوبا، به منظور كمك به انقلابیون لاتین و آفریقایی به چند كشور قاره آفریقا و آمریكای لاتین سفر كرده بود و در جریان همین تلاش در بولیوی دستگیر و بدون محاكمه، و طبق برخی گزارش‌ها به اشاره «سیا» اعدام شد. سال‌ها بعد استخوان‎های وی به كوبا حمل و طی مراسمی در این سرزمین مدفون شده‎اند. «چه» که پس از پیروزی انقلاب کوبا، وزیر صنایع این کشور شده بود هشتم اكتبر سال 1967 در زد و خورد با ژاندارم‌های كشور بولیوی دستگیر و همان روز و یا روز بعد در اسارت كشته شد و دهم اكتبر عكس جسد او را به روزنامه‌ها دادند تا مرگ وی را ثابت كنند.

• وقوع فاجعه هولناك طغیان رود یانگ تِسه در چین (1931 م)

رودخانه “یانگ تسه كیانگ” طولانی‏ترین رود آسیا با حدود 5/500 كیلومتر در چین قرار دارد. این رودخانه كه بیش از 900 كیلومتر آن قابل كشتیرانی با كشتی‏‎های اقیانوس پیماست به ندرت دچار طغیان‏‎های مخرب می‏‎شود. با این حال در 14 جون 1931میلادی هولناك‏‎ترین و مخرب‏‏‏‎ترین طغیان، در همین رودخانه به وقوع پیوست. در این زمان، در پی بارش باران‎‏های موسمی، امواج خروشان سیلاب از این رودخانه سرازیر شد و تمامی خاك‏ریزها، سدها و سایر موانع را از میان برداشت. جریان خروشان آب، 8 ایالت چین را زیر آب برد و 35 هزار مایل مربع از اراضی را دربرگرفت. گفته می‏‌شود كه تلفات این حادثه عظیم در حدود 50 میلیون نفر بوده كه شامل كشته شدگان، بی‏‌خانمان‌‏ها، تلفات ناشی از قحطيِ به وجود آمده از نابودی مزارع و نیز قربانیان شیوع بیماری‏‌ها و امراض گوناگون می‏‌باشد.

• درگذشت ماكسیم گوركی (1936 م)

چهاردهم جون 1936 ماكسیم گوركی (الکسی پشیکوف Aleksey M. Peshkov ) نویسنده بزرگ روس كه دردهای مردم و دشواری های جوامع را در قالب داستان بازتاب می‎داد تا برایشان راه حل پیدا شود در مسكو درگذشت. استالین و مولوتف دو تن از مقامات ارشد شوروی بودند که تابوت ماکسیم را در جریان تشییع جنازه حمل می‎کردند. ماکسیم که در ده سالگی یتیم شده بود مارچ 1867 به دنیا آمده بود. او پیش از انقلاب و از سال 1906 تا 1913 و پس از انقلاب از سال 1921 تا 1929 در خارج از روسیه بسربرد و در این مدت در چندین کشور اقامت داشت و پیرامون زندگی مردم و رفتارها مطالعه کرد. ماکسیم از نقاط مختلف امپراتوری روسیه هم دیدن کرده و درد دل توده‎ها را شنیده بود. روش رئالیسم سوسیالیست Socialist Realism ازوست. تاریخ عمومی ادبیات از ماکسیم گورکی به عنوان نویسنده حامی ستمدیدگان و استثمارشدگان یادکرده است که نوشته‎های او در تصمیم‌گیری های سران کرملین تاثیر گذار بود.

• تصرف پاریس توسط ارتش آلمان نازی در جریان جنگ جهانی دوم (1940 م)

پانزده ماه پس از فروزان شدن آتش جنگ جهانی دوم و در ادامه توسعه طلبی‏‌های هیتلر، نیروهای آلمان نازی به قصد تصرف فرانسه، خود را برای هجوم به این كشور آماده می‏‌كردند. در روز پنجم جون 1940میلادی، هیتلر فرمان انهدام كامل نیروهای فرانسه را صادر كرد و سه روز بعد، نیروهای زرهی آلمان، خطوط دفاعی فرانسه را در شمال شرقی این كشور در هم شكستند و وارد خاك فرانسه شدند. در این میان، موسولینی، نخست‏وزیر دیكتاتور ایتالیا و هم‏پیمان آلمان، پس از مدتی تردید و تعلُّل، در روز دهم جون به انگلستان و فرانسه اعلان جنگ داد و فرانسه علاوه بر جبهه شمالی، در مرزهای جنوب شرقی خود نیز در معرض تهدید قرار گرفت. نیروهای فرانسه كه در پی شكست‏‌های قبلی، به كلی روحیه خود را باخته بودند در برابر نیروهای آلمان كه از نظر تجهیزات زرهی و پوشش هوایى بر آن‏ها برتری داشتند به سرعت شروع به عقب‏‌نشینی كردند. با نزدیكی نیروهای آلمان به پاریس، هیتلر طی پیامی به فرانسویان، آن‏ها را به ترك مخاصمه دعوت كرد و از ارتش فرانسه خواست از مقاومت در پاریس خودداری كنند. در نهایت، سحرگاه روز چهاردهم جون 1940میلادی، اولین واحدهای سربازان آلمانی وارد پاریس شدند و همانطور كه هیتلر از فرانسویان خواسته بود، پاریس تقریباً بدون مقاومت در برابر ارتش آلمان تسلیم شد. در این میان در حالی كه سربازان آلمانی در خیابان اصلی پاریس رژه می‏‌رفتند، اهالی شهر در كنار خیابان به نظاره آن‏ها ایستاده بودند و می‏‎گریستند. فتح فرانسه برای آلمان به قیمت نزدیك به چهل و پنج هزار كشته و یك‏صد و ده هزار زخمی تمام شد. فرانسه تا 23 اوت سال 1944میلادی، به مدت بیش از چهار سال تحت اشغال آلمان بود.

• برای نخستین بار كامپیوتر (سیستم UNIVACI) در كارهای عمومی (اداره سرشماری امریكا) بكار گرفته شد. (1951 م)

• درگذشت “خورخه بورخس” نویسنده بزرگ امریكای لاتین (1986 م)

خورخه لوئیس بورخس نویسنده ارجنتاینی، در اوت 1899میلادی در بوینس آیرس به دنیا آمد. دوران نوجوانی را با مطالعه آثار نویسندگان بزرگ در كتابخانه پدرش سپری كرد. او پس از پایان تحصیلاتش نویسندگی را به طور جدی شروع كرد و به تدریج به یكی از طنز پردازان مشهور امریكای لاتین تبدیل شد. بورخس به سبب نابینایى نتوانست تمام طرح‏‌های مورد نظر خود را در قالب رمان پیاده كند از این رو، اكثر آثار به جای مانده از او در قالب شعر است. هزارتوها، سرخ و آبی و مرگ و پرگار و رساله در باب ادبیات قدیم ژرمن از جمله آثار اوست. به نظر بورخس داستانی كه فقط گسترش یك اندیشه باشد، ضعیف و حقیر است. وی در داستان‎‏های كوتاهش، معما و یا وضع تناقض‎‏آمیزی را مطرح می‏‎نمود و سپس با ابتكار و خلاقیت به حل آن معما می‏‎پرداخت. خورخه لوئیس بورخس سرانجام در چهاردهم جون 1986میلادی در هشتاد و هفت سالگی درگذشت.