مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 24 ماه ثور برابر با 14 مِی تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
1759 – روزي که احمدخان ابدالي پنجاب را ضميمه قلمرو خود ساخت
احمدخان ابدالي (احمدشاه درّاني) معروف احمدشاه بابا پس از قتل نادرشاه [در دهم جون سال 1747 از ایران به قندهار بازگشته و فریاد استقلال و پادشاهي سرداد. و در 16 ماه می 1757 (9 سال پس از اعلام استقلال در قندهار) پنجاب را ضميمه قلمرو خود کرد. وي 28 جنوری اين سال دهلي را تصرف كرده بود.
احمدخان ابدالي(احمدشاه دُرّاني)
احمدخان که در هرات به دنيا آمده بود، پس از اعلام استقلال در قندهار به احمدشاه درّاني شهرت يافته بود. جانشينان احمدشاه بابا كه داعيه بيشتر نقاط غرب رود سند را داشتند دشمني انگليسي ها را با خود برانگيختند كه منجر به چند جنگ و سرانجام، كشيدن خط «دوراند» و تقسيم قبايل پشتون (میان هندوستان انگلیس و افغانستان) شد كه اينك دهها ميليون تن از جمعيت پاكستان را تشكيل مي دهند
ملغی شدن قانون اساسی دوره داود خان/1357
شورای انقلابی خلق و پرچم در سومین فرمان خویش، قانون اساسی سال ۱۹۷۷ را ملغی اعلام کرد.
سران حزب خلق و پرچم در هفتم ثور آن سال طی کودتای خونینی به قدرت رسیدند. نورمحمد تره کی اولین رئیس جمهور آنان بود. در دوره ایشان تجاوز شوروی سابق به افغانستان و شروع جنگ های مسلحانه مردم در برابر متجاوزین صورت گرفت که پیامد های ناگوار آن تا به اکنون نیز ادامه دارد.
1575 – اشغال سرزمين آنگولا در افريقا توسط استعمارگران پرتغالي
سرزمين آنگولا قبل از ورود پرتغاليها بخشي از امپراتوري افريقاي گينه بود، اما با تسلط پرتغاليها بر آنگولا، در 14 مه 1575م، در تمامي سواحل اين كشور، مراكز بازرگاني احداث شد. آنگولا از زمان ورود پرتغاليها به مدت چهارصد سال به طور وحشيانهاي تحت استعمار پرتغال قرار گرفت. پس از خاتمه جنگ جهاني دوم، شورشهاي متعددي براي كسب آزادي در آنگولا صورت گرفت و سرانجام منجر به استقلال اين كشور در سال 1975 شد. آنگولا با بيش از يك ميليون و دويست هزار كيلومتر مربع مساحت با كشورهاي جمهوري دموكراتيك كنگو، زامبيا و ناميبيا همسايه است.
1610 – قتل پادشاه فرانسه
14 ماه مي سال 1610 هانري چهارم پادشاه وقت فرانسه كه فرمان «نانت» را با هدف پايان دادن به اختلافات مذهبي و جنگهاي ناشي از آن امضاء كرده بود به دست يك كاتوليك متعصب به نام «فرانسوا راويلاك» کشته شد.
هانري چهارم با امضاي منشور «نانت» در فرانسه آزادي مذهب اعلام كرده بود و اكثريت كاتوليك مذهب فرانسه مجبور به تحمل مذاهب اقليت شده بودند. جنگهاي مذهبي قرن هفدهم اروپا كه هانري چهارم با امضاي فرمان نانت تا حدّي به آنها پايان داد به اروپا و به ويژه فرانسه آسيب فراوان وارد ساخته بودند.
هانري چهارم
1811 – روز ملي و استقلال پاراگوئه از استعمار اسپانيا
سرزمين پاراگوئه در قرن شانزدهم ميلادي توسط يك اسپانيايى كشف شد و از آن زمان تا بيش از دو قرن، تحت استعمار اسپانيا قرار گرفت. اين وضعيت تا اوائل قرن نوزدهم ادامه داشت تا اينكه وقوع انقلاب 1810م در امريكاي لاتين باعث به وجود آمدن تحرك در مردم پاراگوئه شد، به صورتي كه در 14 ماه مي1811م فرماندار اسپانيايى اين منطقه را بركنار نموده و خواستار برقراري تجارت آزاد شدند. از اين رو، اين تاريخ به عنوان روز استقلال و روز ملي پاراگوئه مطرح شده است. بعد از استقلال پاراگوئه، حكومت استبدادي در اين كشور برقرار شد و به دليل اوضاع نامتعادل داخلي، كودتاهاي متعددي در پاراگوئه رخ داد كه با هر كدام از اين كودتاها، افراد مستبد ديگري در رأس كار قرار گرفتند. تا اين كه در سال 1954 ژنرال استروسْنِر به قدرت دست يافت و حكومت وي 34 سال به طول انجاميد. در سال 1989م در پاراگوئه اولين انتخابات آزاد رياست جمهوري برگزار شد و نقش مردم در حكومت افزايش يافت. جمهوري پاراگوئه با 406/752كيلومتر مربع مساحت در امريكاي جنوبي و در بين كشورهاي بوليوي، برزيل و آرژانتين واقع شده است. جمعيت آن 5/5 ميليون نفر و پايتختش آسونسيون است. پاراگوئه اولين كشور به استقلال رسيده در امريكاي جنوبي ميباشد. پيشبيني ميشود جمعيت پاراگوئه تا سال 2025م بيش از 9 ميليون نفر گردد. بيش از 88% جمعيت اين كشور كاتوليك هستند و به زبان اسپانيايي و گواراني صحبت ميكنند. اكثريت قريب به اتفاق سكنه پاراگوئه نژاد دو رگه سرخ و سفيد داشته و بقيه گروههاي نژادي در اقليتند. واحد پول پاراگوئه، گواراني و از شهرهاي مهم آن سيوداددل استه، سان لورنزو و لامباره است.
1940 – بمباران وحشتناك بندر روتِردام هلند توسط آلمان در جريان جنگ جهاني دوم
در جريان جنگ جهاني دوم، كشور هالند همزمان با لوكزامبورگ، بلژيك و فرانسه مورد تهاجم نيروهاي رايش سوم به سرفرماندهي آدولف هيتلر قرار گرفت. اين حملات كه در 10 مه 1940 آغاز شده بود، با پيروزي نيروهاي آلماني خاتمه يافت. و به خروج ملكه و اعضاي كابينه دولت هلند از كشور و عزيمت آنان به انگلستان انجاميد. همزمان با آغاز حملات زميني، بمبارانهاي وسيع هوايى توسط بمبافكنهاي آلمان انجام ميگرفت كه وحشتناكترين آنها در شهر روتردام هلند به وقوع پيوست. در 14 مه 1940، اين شهر تاريخي توسط 480 طیاره های بمبافكن آلمان مورد هدف قرار گرفت و بيش از 70% تأسيسات بندري و اسكلههاي آن و بسياري از ساختمانهاي شهر ويران گرديد. نيروي قوي و مجهز آلمان نازي و بمباران وسيع و گسترده هلند و به ويژه بندر روتردام توسط آلمانيها باعث شد تا واحدهاي جنگنده هلندي تاب ايستادگي و مقاومت را از دست بدهند. از اين رو، نمايندگان هالند در 15 مه 1940 با زمين گذاشتن سلاحها، شرايط تسليم را امضا نمودند. بعد از پايان جنگ جهاني دوم و خروج نيروهاي آلماني، شهر روتردام به سبك جديد بر بر روي ويرانههاي تاريخي آن شهر بنا گرديد.
1973 – اسکای لَب، نخستین ایستگاه فضایی ایالات متحده، در مدار زمین قرار گرفت.
اسکای لَب
1959 – روزي كه پيمان ورشو امضاء شد و جنگ سرد شدت يافت
14 ماه مي سال 1959، اتحاد شوروي و هفت كشور سوسياليستي اروپايي متحد آن، ظاهرا در واكنش به مسلح شدن دوباره آلمان فدرال (آلمان غربي آن زمان) كه به «ناتو» پيوسته بود، ميان خود يك پيمان دوستي را امضاء كردند كه هرگونه همياري مشترك را شامل مي شد. به موجب يكي از اصول اين پيمان، تعرض نظامي به يكي از كشورهاي عضو پيمان به منزله تجاوز به همه آنها بشمار مي رفت و مستلزم دفاع مشترك بود. «ناتو» قبلا اين موضوع را يك بند از اساسنامه خود قرار داده بود كه چند سال پيش آن را حذف كرد.
در سال 1959 كنفدراسيون يوگوسلاوي كه راه سوسياليسم ملّي در پيش گرفته بود به پيمان ورشو ملحق نشد. اعضاي پيمان ورشو كه درست ده سال پس از آغاز فعاليت «ناتو» تشكيل شده بود در آغاز كار عبارت بودند از: اتحاد شوروي، لهستان، آلمان شرقي، چك اسلواكي، مجارستان، آلباني، بلغارستان و روماني كه آلباني در 1968 از پيمان خارج شد.
گورباچف به دليلي كه هنوز روشن نشده و به صورت بزرگترين معمّاي تاريخ باقي مانده است در سال 1988 اعلام كرد كه جنگ سرد عملا پايان يافته و اعضاي پيمان ورشو آزادند هر راهي را كه بخواهند انتخاب كنند!. در سال 1990 آلمان شرقي به سبب تحقق وحدت آلمان عملا از پيمان ورشو خارج شد و اول ژوئيه 1991 اين پيمان با گرفتن اين قول از سران «ناتو» كه اين اتحاديه هم منحل و يا تبديل به يك گروه سياسي شود، خودرا منحل ساخت كه ديديم، ناتو در عمل نه تنها خود را منحل نكرد بلكه به تقويت و گسترش پرداخت و در پي تخليه نيروهاي نظامي شوروي از خاك اعضاي سابق پيمان ورشو، اين كشورها را هم به خود ملحق ساخت و بعدا وارد قلمرو شوروي سابق شد و در بالتيك شوروي (ليتواني، لتوني و استوني) و ديوار به ديوار روسيه مستقر گرديد و پايگاههايي را که دولت مسکو با پول روسها در اين سه کشور بالتيک ساخته بود به مفت تصاحب کرد. به باور مورخان، اگر پوتين روي كار نيامده و در دهه يکم قرن 21 روش سختي در پيش نگرفته بود، روسيه اينك از هر سوي در محاصره ناتو بود.
تحولاتي كه به آرامي منجر به انحلال پيمان ورشو شد هنوز به درستي روشن نشده و به صورت بزرگترين معماي تاريخ باقي مانده است و فعاليت مورخان براي كشف حقايق به علت مخالفت پنهاني كشورهاي ارشد «ناتو» كُند و آهسته است. عدم تعقيب قضايي گورباچف و بازخواست نشدن او براين معمّا افزوده است.
زادروزها
۱۳۱۶ – زادروز کارل چهارم پادشاه بوهم و امپراتور امپراتوری مقدس روم
۱۷۷۱ – زادروز رابرت اوون اصلاح‌گر سوسیالیست بریتانیایی
کارل چهارم
۱۹۴۳ – زادروز اولافور راگنار گریمسون متخصص ژئوفیزیک و رئیس‌جمهور ایسلند از اوت ۱۹۹۶ تا کنون
۱۹۴۴ – زادروز جرج لوکاس کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌نامه‌نویس آمریکایی
اولافور راگنار گریمسون
۱۹۶۹ – زادروز کیت بلانشت بازیگر و کارگردان تئاتر استرالیایی
۱۹۸۴ – زادروز مارک زاکربرگ موسس آمریکایی وب‌گاه شبکه اجتماعی آنلاین فیس‌بوک
کیت بلانشت
۱۳۳۴ – پرویز مشکاتیان، آهنگ‌ساز و نوازنده سنتور
مارک زاکربرگ
درگذشت‌ها
۱۶۱۰ – درگذشت هانری چهارم پادشاه فرانسه از ۱۵۸۹ تا هنگام مرگ
۱۶۴۳ – درگذشت لوئی سیزدهم پادشاه فرانسه از ۱۶۱۰ تا ۱۶۴۳
اگوست استریندبرگ
۱۹۱۲ – درگذشت اگوست استریندبرگ نویسنده سوئدی
۱۹۴۰ – درگذشت اما گلدمن آنارشیست ، از توسعه دهندگان فلسفه سیاسی آنارشیسم
ریتا هیورث
۱۹۸۷ – درگذشت ریتا هیورث بازیگر آمریکایی
۱۹۹۸ – درگذشت فرانک سیناترا خواننده و بازیگر آمریکایی
فرانک سیناترا
