مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 25 حمل برابر با 14 اپریل تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
روز هرات:
روز ۲۵ حمل را روز هرات نامیده‌اند. یک روز نمادین براى تولد دوباره شهرى که قدمت تاریخى‌اش به سه هزار سال پیش برمى‌گردد. ذکرش در اوستا شده و از ساسانیان تا صفاریان و از اسکندر مقدونی تا هوتکیان و تیموریان، لشکرگشایان بسیاری اینجا شمشیر زده‌اند.
شهریست که در تلاقی تمدن‌ها قرار گرفته و رودخانه هری از دلش گذشته است. اسکندر مقدونى بیش از پنجصد سال قبل از میلاد به آن هجوم آورد، ولی دوباره بنا گذاشتش که ارگ معروفش هنوز به نام قلعه اختیارالدین برجا باقیست و حالا بازسازی شده است.
سایر بناهاى پرعظمت این شهر بخشی از میراث فرهنگی جهانی است. گاهی آنرا ‘مروارید خراسان’ نامیده‌اند و حالا از جمله هزار شهرى است که یونسکو مرکز علمى فرهنگى سازمان ملل متحد، بنا بر ارزش فرهنگى تاریخى آن ثبتش کرده است.
هرات یکى از سه شهر بزرگ افغانستان است. مرکز مهم اقتصادى و از شهرهاى خواهر با مشهد، بلخ و قندهار است. با مردمانی از اقوام مختلف و بیشترشان فارسى زبان.
شعار “هرات دوستت داریم”، در اولین سال تجلیل از این روز -۱۳۹۴- اینجا و آنجای شهر خوشنویسى شده بود. شب، بیش از دوصد نهاد مدنی، جوانان و فعالان سیاسی هرات از شش ماه پیش از آن در پی تجلیل از این روز شدند.
وحید قتالی، مسئول رگزارى این جشن در دو سه سال اول بوده است.
در اواسط ماه قوس سال ۱۳۹۳ شمار زیادی از فرهنگیان هرات ۲۵ حمل را «روز هرات» نام‌گذاری کردند. هر چند در ۲۵ حمل هیچ سالی در هرات، هیچ اتفاق خاص و مهمی در تاریخ چندین هزار ساله این ولایت نیفتاده، اما ترس از خوردن برچسب‌های سیاسی، سمتی و یا قومی، برگزارکنندگان را به انتخاب ۲۵ حمل برای پاس‌داشت از فرهنگ و تاریخ این ولایت واداشته است؛ روزی که هیچ اتفاق مهم سیاسی در کشور نیفتاده است.
معمولاً برای بزرگداشت از یک شهر در بسیاری از شهرهای جهان «روز تولد» آن شهر را جشن می‌گیرند. شاید نبود تاریخ دقیق و مؤثقی از تولد این شهر، انتخاب این روز را در نهایت به دوش فرهنگیان هرات انداخته بود.
فرهنگیان هرات می‌گویند که به هدف نشان‌دادن انزجارشان از جنگ و خون‌ریزی و فراهم کردن زمینه گردش‌گری و شادمانی مردم، تصمیم به ایجاد این روز ویژه گرفته‌اند. به‌گفته آنان «جشن هرات» پیام بزرگی برای مردم در سرتاسر افغانستان دارد و پیام این جشن، همدلی و وحدت بین همه اتباع افغانستان است.
۸۶۸ ق.ه. – آغاز فرمانروایی اشکانیان، پس از ۸۳ سال سلطهٔ سپاه مقدونی و یونانی بر قلمرو شان. این روز مبدأ گاهشماری پارتی است. ۲۸ شاه اشکانی-با لقب اشک-بیش از ۴۷۱ سال حکومت کردند که طولانی‌ترین دوران حکومت در تاریخ آریانا است.
سیطره فرمانروایی اشکانیان
193 – آغاز امپراتوري «لوسيوس سه وروس» و راه حکومت کردن بر عرب
14 اپریل 193 ميلادي روزي است كه «لوسيوس سپتيموس سه وروس» امپراتور روم شد و 18 سال حكومت كرد. وي متولد ليبي امروز بود. حكومت او در پي مرگ كومودوس آغاز شده بود كه روم در اواخر حكومت او دچار نا آرامي هاي متعدد بود. بنابراين، سه وروس كار خود را با خشونت آغاز كرد. وي نخستين امپراتور روم بود كه با عربان وارد جنگ شد. اين عربان در جنوب غربي اردن امروز دو حكومت قبيله اي تشكيل داده بودند. يكي از حاكماني كه سه وروس براي عربان تعيين كرد به او نوشت كه عربان قابل كنترل كردن نيستند جز توسط خودشان و نمي شود جز با روش خودشان (روشي كه به آن خوي گرفته اند) بر آنان مديريت كرد. اوصافي كه در اين گزارش اين مقام رومي 18 قرن پيش آمده است با حقايق امروز تفاوت ندارد.
لوسيوس سپتيموس سه وروس
1703 – تأسيس شهر سن پترزبورگ به فرمان پتر كبير در روسيه
این شهر در سال ۱۷۰۳ به دستور و با نظارت پتر کبیر ساخته شد و از آن زمان تا ۱۹۱۸ پایتخت روسیه بود. مدتی پتروگراد نام داشت. پس از واژگونی فرمانروایی تزارها به نام لنین، لنینگراد خوانده شد و با فروپاشی شوروی در این کشور به نام پیشینش بازخوانده شد.
این شهر به عنوان صحنه وقوع انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و پایگاه دفاع سرسختانه در برابر آلمان نازی در زمان جنگ جهانی دوم، از جایگاهی مهم و نقشی حیاتی در تاریخ روس‌ها برخوردار است و به مرکز فرهنگی روسیه نیز شهرت دارد.
پتر کبیر
این شهر که به مدت دو سده پایتخت روسیه بوده‌است، بین سالهای ۱۹۱۴ تا ۱۹۲۴ میلادی پتروگراد نام داشته و در زمان حکومت اتحاد جماهیر شوروی به مدت ۶۷ سال (از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۹۱) لنینگراد خوانده می‌شده‌است.
1865 – قتل آبراهام لينكلن در تماشاخانه فورد
14 اپریل 1865 و پنج روز پس از پايان جنگ داخلي 4 ساله آمريكا، ابراهام لينكلنAbraham Lincoln (لينکن) 56 ساله رئيس جمهوري وقت اين كشور درجايگاه شماره 7 تماشاخانه فورد در مركز شهر واشنگتن هدف گلوله «جان ويلكس بوث John Wilkes Booth» يك بازيگر 26 ساله تئاتر و از هواداران كنفدراسيون آمريكا (طرفداران كاهش قدرت دولت مركزي ــ جنوبي ها) قرارگرفت و چند ساعت بعد (ساعت 7 و 22 دقيقه بامداد 15 اپریل) درگذشت. جان بوث پس از تيراندازي به لينكلن كه در كنار زنش نشسته بود و صحنه نمایش را تماشا مي كرد فرياد زد: جنوب انتقام گرفت. «بوث» چند دقیقه پس از ساعت ده شب به وقت واشنگتن از فاصله يك متر و نيمي، تنها يك گلوله به پشت جمجمه لينكلن شليك كرده بود. ضارب پس از شلیک گلوله، از پنجره تماشاخانه فرارکرد و با اسبي كه از قبل زير پنجره آماده بود از محل دور شد. لینکلن از حزب جمهوریخواه، شانزدهمین رئیس جمهور آمریکا، 4 سال و یک ماه حکومت کرده بود.
Abraham Lincoln
همزمان با تيراندازي به لينكلن (لينكن)، در جاي ديگر به «ويليام سيوارد» وزير امور خارجه او چاقو زدند که بر اثر ضربات وارده مجروح شده بود. [سيوارد عمدتا شهرت خودرا از خریدآلاسكا از تزار وقت روسیه براي آمريكا به دست آورده است].
پس از درگذشت لينكلن كه دومين دور رياست جمهوري خودرا آغاز كرده بود، معاون وي «اندرو جانسون» برجايش نشست.
بوث كه به «پورت رويال» ويرجينيا [منطقه ای درغرب شهر واشنگتن و در دامنه كوه] فرار كرده بود 13 روز بعد در درگيري با سواره نظام فدراسيون (اتحاديه) كه در جستجوي او بود كشته شد و همدستش دستگير گرديد.
John Wilkes Booth قاتل لينكلن
آگهي يكصدهزار دلار جايزه براي دستگيري قاتل
1912 – شبي كه تايتانيك غرق شد
14 اپریل در ساعت 11 و 30 دقيقه شب كشتي مسافربر تايتانيك كه با 2200 مسافر و خدمه از ساوت همتون انگلستان عازم نيويورك بود در حوالي كانادا با يك قطعه يخ سرگردان برخورد كرد و چند ساعت بعد به زير آب فرو رفت و بيش از 1500 تن جان باختند. هنگام به آب انداخته شدن اين كشتي در 31 ماه مه 1911 ادعا شده بود كه تايتانيك غرق شدني نيست!.
تایتانیک در حال خروج از ساوت‌همپتون در۱۰ آوریل ۱۹۱۲
مناسبت ها:
روز بزرگداشت ادیب و عارف شهیر شیخ فرید الدین عطار نیشابوری
شیخ فریدالدین محمد بن ابراهیم نیشابوری مشهور به عطار، شاعر و عارف نام آور فارسی زبان در قرن ششم و آغاز قرن هفتم هجری است. وی در ابتدا شغل عطاری داشته و پس از تغییر حال، در سِلک صوفیان و عارفان درآمد. عاقبت پس از سفرهای متعدد، در زادگاه خود رحل اقامت افکند. عطار به حق از شاعران بزرگ متصوفه است که کلام ساده و گیرنده او با عشق و شوقی سوزان همراه میباشد. زبان نرم و گفتار دل انگیزش که از دلی سوخته و عاشق و شیدا بر میآید، حقایق عرفانی را به نحوی خاص در دلها جایگزین میسازد. غیر از دیوان مفصّل عطار، مثنویهای متعدد او مانند اسرارنامه، الهینامه، مصیبتنامه، خسرونامه، سیفصل و لسانالغیب و… مشهورند. معروفترین مثنویهای عطار، منطقالطیر نام دارد و کتاب تذکرة الاولیاء در بیان مقامات عرفا نیز از آثار مشهور منثور اوست.
مقبره عطار نیشابوری
زادروزها
216 – تولد ماني يكي از مدعيان پيامبري در ايران
ماني
۱۹۳۵ – اریش فون دنیکن نویسنده و باستان شناس اهل سوئیس.
۱8۹۳ – ولادیمیر مایاکوفسکی شاعر درام‌نویس و فوتوریست (آینده‌گرای) انقلابی روسی.
ولادیمیر مایاکوفسکی
مرگ‌ها
۶۴ – مروان پسر حکم، چهارمین خلیفهٔ اموی و موسس شعبه مروانیان، پس از حدود ۱۰ ماه خلافت در حدود ۶۲ سالگی
۱۲۴۴ – ترور آبراهام لینکلن، شانزدهمین رییس‌جمهور آمریکا در ۵۶ سالگی در تالار تئاتر واشنگتن
سیمون دو بوار
۱۳۶۵ – سیمون دو بوار، نویسنده فرانسوی در ۷۸ سالگی
