پارک تفریحی تخت صفر

نام پارک: تخت صفر

موقعیت: شمال شهر هرات

مسیر های منتهی :

• از چهار راهی مستوفیت به سمت چاده قل اردوی سابقه
• از چهار راهی مستوفیت به سمت گازرگاه شریف و از مقابل ریاست امور زنان به سمت دروازه شرقی تخت صفر
• از چوک فرهنگ ( سینمای سابقه ) به سمت باغ آزادی و پوهنتون هرات الی دروازه تخت صفر
• از چوک گلها به سمت خیابان شهید میروس و سپس به سمت باغ ملت الی دروازه ورودی تخت سفر

امکانات تفریجی: شهر بازی، پارک تفریحی، حوض آب بازی، هوتل، رستورانت، کافی شاپ، میادین ورزشی، کوهنوردی، میدانچه هواهی، فضای مناسب برای برپایی جشن ها و نمایشگاه ها.

جاذبه های توریستی:

سلسله جبال زیبا برای کوهنوردی، ساختمان باشکوه خانه جهاد، آب و هوای صاف و گوارا، بدور از هر گونه مزاحمت های صوتی و وسایل دود زا شهری.

شهر هرات دارای چندین پارک است که بزرگترین و معروفترین آن، پارک تخت صفر است.  اولین تهداب و نام گذاری آن به زمان تیموریان هرات، بر فراز تپه‌ای در شمال شهر که اکنون بلندترین نقطه و شامل باغ تخت صفر است، صورت گرفته است. گوهرشاد بیگم ملکه مشهور، به خواهش پدرش، تختی ساخته بود تا ملا صفر بر آن بنشیند و چریدن گله گاو را مراقبت نماید، چون منطقه‌ای مرتفع و دارای چشم انداز وسیع می ‌باشد.

تخت صفر با موقعیت زیبا و دلفریب خود در دامنه کوه های شمال شهر هرات واقع شده است. این میله گاه باستانی از جوی مشهور سلطانی آبیاری می شود و از نظر موقعیت زیبای طبیعی خود، دارای شهرت تاریخی است و در دوره طلائی تیموریان بسیار مورد توجه ملوک بوده است.

«شجاع الدوله» وزیر امنیه وقت هرات این موضع را پسندید و درختانی در آن غرس کرد و سرکی پیرامون آن احداث کرد. در عهد محمد نادرشاه موجودیت فعلی آن قوام یافت. محمد قاسم خان نائب الحکومه دو عمارت در آن بنیاد نهاد و در زمان عبدالله خان ملکیار «1317-1327 هـ ش» اعمارات آن تکمیل و نواحی غربی و شرقی آن وسعت یافت و حوض و آبشار بر آن افزوده گشت. متاسفانه این مکان تفریحی در دوران تجاوز شوروی وقت به ویرانه ای مبدل شد. اما با پیروزی مجاهدین در سال «1371 » دو عمارت آن دوباره به طرز با شکوهی اعمار و نهال شانی آن از سر گرفته شد که امروزه سرسبزی و نشاط دوبارۀ خود را باز یافته است. گردشگاه تخت صفر صد ها سال است که موقعیت سترگی در نزد ساکنان این دیار داشته، چنانچه ناظم هروی در وصف آن  سروده:

برتخت صفر چو پاگذاری                پـا برخــط استـوار گــذاری

فواره آن بوقــت جسـتن              فرصت ندهد به دست شستن

در حال حاضر در قسمتی از این پارک، شهر بازی مجهزی برای اطفال، نوجوانان و بزرگسالان راه اندازی شده که همه روزه میزیان تعداد کثیری از شهروندان است که برای تفریح و میله  به آن محل می آیند.

در ارتفاعات شمالی تخت سفر، تعمیر باشکوه « خانه جهاد » قرار دارد که یشتر برای دعوت های رسمی مورد استفاده قرار گرفته و اقامتگاه مهمانان دولتی می باشد که به ولایت هرات سفر می کنند.

« خانه جهاد » در سال 1372 تا 1373 خورشیدی و در دوران حکومت اول مجاهدین، زیر نظر امیر محمد اسماعیل- والی وقت این ولایت، ساخته شد.

روایت عامیانه  پیرامون پارک تخت صفر

«تخت صفر» بزرگترین گردشگاه شهر هرات در غرب کشور  است که قدمتی دیرینه دارد و از قرن نهم هجری اهالی این شهر برای تفریح و سپری کردن ایام فراغت به دامنه‌های سر سبز این منطقه می‌رفتند.

این گردشگاه خوش آب و هوا، در 4 کیلومتری شمال شرق شهر هرات در دامنه ارتفاعات قرار داشته و از شمال کوه گازرگاه مزار خواجه عبدالله انصاری، تا باغ ملت ادامه دارد و از شهرت تاریخی فراوانی برخوردار است.

تخت صفر از جمله تفریحگاه‌های سرسبز و خوش منظر هرات است که در نیمه اول قرن نهم هجری قمری توسط «سلطان حسین بایقرا» بنیانگذاری شده است.

زنده یاد «فکری سلجوقی» مورخ و تاریخ نگار هرات، در مورد پیشینه تخت صفر چنین نوشته است: این باغ با صفا را سلطان حسین بایقرا احداث کرده است.

در این باغ قصری عالی بنا کرده بودند که تا چند سال پیش آثار آن باقی و پایه‌های آن عمارت در نهایت متانت بر جای بود و از جوی سلطانی، این باغ شاداب می‌شد و فواره‌ای از مرمر ساخته بودند که آب به ارتفاع 5 متر ارتفاع می‌گرفت.

در گذشته‌های دور، تخت صفر برای وداع با مهمانان و بزرگان هرات که قصد سفر به بلخ، سمرقند و مرو را داشتند، اختصاص یافته بود.

در زمان «محمد ظاهر شاه» بود که تخت صفر دوباره آباد شد و در آن درختان سرو و کاج نشاندند و ارغوان‌های سرخ و زرد که ظاهراً از همان عصر سلطان حسین باقی مانده بود سیرآب و سرسبز شد، همان فواره تاریخی از زیر خاک بیرون آمد و دوباره آب جاری شد.

«رسول پویان»، نویسنده و محقق در کتاب «جغرافیه عمومی هرات» نوشته است که در زمان «محمد قاسم خان» نائب الحکومه هرات، 2 عمارت برای کافه و برای نشستن در آن احداث شد.

در دوره «عبدالله خان ملکیار» والی هرات 2 حوض آب بازی ساخته شد، باغ آن وسیع تر و درختان بیشتری در آن کاشته شد.

تخت صفر دارای موقعیت طبیعی خوب و آب و هوایی گوارا است و اراضی موج‌دار و طبقه‌دار به آن امتیاز ویژه‌ای داده است.

گل‌های ارغوان تخت صفر در فصل بهار از جمله ارزش‌هایی است که چشم دل هر بیننده‌ای را روشن و دماغ جان را معطر می‌سازد.

تماشای غروب و شام هرات از این منطقه دارای منظره زیبایی است که دیدن شهر بسیار تماشایی می‌شود.

حوض‌های آب، فواره آبی، میدان‌های ورزشی و پهلوانی و بایسکل سواری از جمله امکانات تخت صفر بوده که از گذشته تا کنون باقی است و در سال‌های اخیر شهر بازی نیز در این گردشگاه راه اندازی شده است.

در کتاب «جغرافیه عمومی هرات»، آمده است که در جریان تجاوز شوروی و جنگ‌های پس از آن، تخت صفر تخریب شد و درختان «ناژو»، ارغوان‌های زیبا و دیگر اشجار آن خشکید و فضای سبزش از بین رفت و بازسازی مجدد این تفریح گاه در سال 1368 به کوشش «فضل الحق خالقیار والی هرات» به طور ابتدایی آغاز شد.

بعد از پیروزی حکومت مجاهدین در سال 1372 مجددا به همت «محمد اسماعیل خان» والی هرات، تخت صفر بازسازی و سرسبز شد و ساختمان بزرگی به نام «خانه جهاد» در فراز کوه سمت شرقی تخت صفر احداث شد.

یکی از شاعران قدیم این خطه تخت صفر را چنین وصف کرده است:

بر تخت سفر چو پاگذاری

پا بر خط استوا گذاری

تا سبزه او زسنگ رسته

یک گل به هزار رنگ رسته

فواره اش از شتاب جستن

مضمون ندهد به دست بستن

بیند چو به زیر پا شتابش

گردد سر آسمان ز آبش