تقویم تاریخ ( هجدهم ماه حوت )

امروز هجدهم ماه حوت برابر با 9 مارچ تقویم میلادی است. روزی که در تافغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است  و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

۱۲۷۵ شمسی- وفات سید جمال‌الدین افغان

سید جمال‌الدین افغان

علامه سيد جمال‌الدين افغان فرزند سيد صفدر، در ماه شعبان سال ١٢٥٤ هجری قمری/سال ١٨٣٩ ميلادی، در سعدآباد که مرکز ولايت کنړ است، در يک خانواده ديندار به دنيا آمد. محمدامین خوگیانی، مدیر و صاحب امتیاز جریدۀ ملی انیس، در کتاب خود زیر عنوان “حیات سید جمال‌الدین افغان” که در سال ۱۳۱۸ خورشیدی در مطبعۀ کابل به نشر رسیده است، می‌نویسد:
« سید جمال‌الدین افغان فرزند عالی گهر سید صفدر است که نسب سامی او به سیدعلی ترمذی (پیر بابا بصری) می‌رسد. مولد مطهرش اسعدآباد کنر از بلاد افغانستان است و خاندان نجیب او از زمان خانوادۀ بابر در آن ولا اقامت اختیار نموده خانی‌شان به‌دست امیر دوست محمد خان به انتها رسید، خودش را با پدر بزرگوارش به کابل خواست. این گفتار را تاریخ افغانستان، جمله، جمله تصدیق می‌نماید.» [خوگیانی، محمدامین، حیات سید جمال‌الدین افغان، حصۀ اول، صص ۳-۴]

در مطبوعات افغانستان، شاید قدیمترین منبعی که از سید جمال‌الدین افغانی در آن یادآوری شده است، جریدهٔ سراج‌الاخبار به مدیریت شادروان محمود طرزی باشد. در سال ۱٩۱۶ میلادی در شمارهٔ سوم سال ششم آن جریده، مقاله‌ای را که سلطان‌محمدخان کابلی، راجع به سید جمال‌الدین افغانی از مجله “الهلال” به فارسی ترجمه نموده، به نشر رسیده است.
محمود طرزی که در جوانی در شهر استانبول به خدمت سید جمال‌الدین افغانی رسید و مدت هفت ماه را در صحبت او به سر برد، در باره سید چنین نوشت: “علامه سید جمال‌الدین یک معدن عرفان بود مباحث علمیه حکمتیه فلسفه اجتماعیه و غیره که هر روز در بزم آن علامه می‌افروخت هر جمله و عباره آن خود کتابها و رساله تحریر بکار دارد.
سيد جمال‌الدين‌ افغانی‌، نه‌ تنها در افغانستان‌ شهرتی‌ بسزا دارد، بلكه‌ در بسياری‌ از کشورهای جهان و بويژه اسلامی‌ مانند: شبه‌ قاره‌ هندوستان‌ (يعنی‌ هندوستان‌ و پاكستان‌ امروزی‌) و ايران‌ و مصر و سوريه‌ و لبنان‌ و تركيه‌، به‌صفت‌ يك‌ عالم‌ اسلامی‌، سياسی‌، انقلابی‌ و مؤسس‌ نهضت‌ اتحاد اسلام‌، معروفيت‌ دارد.
در موطن‌ اصلی‌ و مولد سيد جمال‌الدين‌، چنانكه‌ معلوم‌ است‌، از چندی‌ به‌ اينطرف‌ اختلافاتی‌ پيدا شده‌ كه‌ قدری‌ از لحاظ ‌تحقيق‌ بوده‌ و قسمتي‌ بيشتر، ناشی‌ از تعصبات‌ دوره اخير است‌ كه‌ ميان‌ بعضی‌ ملل‌ اسلامی‌ سر بسياری‌ از رجال‌ تاريخی‌، سياسی ‌و علمی‌ نامدار و غيره‌، نزاع‌ برخاسته‌ و هر كدام‌ اين‌ اشخاص‌ معروف‌ را می‌خواهند بخود نسبت‌ بدهند كه‌ گاهی‌ اين‌ نوع ‌مجادله‌ دليل‌ كم‌ رشدی‌ است.

وفات محمد قسیم فهیم /1392

محمد قسیم فهیم در سال ۱۹۵۷ (میلادی) در روستای اومرز در ولایت پنجشیر متولد شد و روز یکشنبه، ۱۸ حوت ۱۳۹۲ در سن ۵۷ سالگی از دنیا رفت.وی دورهٔ تعلیمات ابتدایی را در زادگاهش به پایان رساند و سپس جهت فراگیری تحصیلات بیشتر به کابل رفت و وارد دانشگاه کابل شد.

در دوران جنگ شوروی در افغانستان به عنوان یکی از همرزمان احمد شاه مسعود، به عنوان معاون فرماندهٔ منطقه‌ای و مدتی معاون کمیته سیاسی شورای نظار (جمعیت اسلامی افغانستان) و زمانی فرمانده جبهه‌های شمال (مزار شریف، کندوز، بغلان، تخار و بدخشان) و همچنان به عنوان فرمانده جبهه‌های پروان، خوست و فرنگ در بغلان وغوربند ایفای وظیفه نموده‌است. از آغاز جنگ افغانستان و شوروی تا پیروزی مجاهدین، مارشال محمد قسیم فهیم در پست معاونت احمد شاه مسعود فعال بوده‌است.

بعد از انتقال حکومت در ۸ آوریل ۱۹۹۲ (میلادی) به عنوان وزیر امنیت ملی دولت اسلامی افغانستان موظف شد. پس از شکست طالبان و تشکیل اداره موقت افغانستان قسیم فهیم در پست قبلی خود ابقا شد و از جنرال به مارشال ارتقاء رتبه یافت. محمد قسیم فهیم در هردو دیدار بارک اوباما که یکی آن عمومی و دوم آن خصوصی با رییس جمهور کرزی بود؛ اشتراک داشت. 

مارشال فهیم از آغاز ادارهٔ موقت دوبار مورد سوءقصد قرار گرفته‌بود.

رویداد ها:

725 پیش از میلاد – گشتاسپ به آيين زرتشت گرويد

در نيمه مارچ (يك هفته به آغاز بهار) گشتاسپ، شاه كياني، به آيين زرتشت گرويد. در آن زمان، قلمرو گشتاسب عبارت بود از: شهر بست ( هلمند امروز ) و يعقوب ليث هم از همين خطه برخاسته اند.

گشتاسپ پس از نزديك به دو سال مذاكره و بحث با فرستادگان زرتشت، قانع شد و پذيرفت كه از پيروان آموزشهاي او باشد. برخي از مورخان، زمان آن را سال 725 پيش از ميلاد نوشته اند كه نمي تواند دقيق باشد. زرتشت تنها پیشوایی است كه از ميان قوم آريایی (آریاناو اروپا) برخاست.

گشتاسب شاه در حال بازی چوگان

551 – روزي که کار ساختن طاق کسرا (ايوان مدائن) پايان يافت

نهم (مارچ) سال 551 ميلادي كار ساختن تالار تازه در كاخ سلطنتي تيسفون (36 کیلومتری جنوب بغداد به مدت 772 سال) كه بقاياي آن هنوز باقيست و به طاق كسرا (ايوان مدائن) شهرت يافته با شتاب به پايان رسانده شد تا براي آيين هاي نوروزي آن سال آماده باشد. طاق كسري تنها ساختمان مسقّف باستاني جهان است كه به صورت آزاد و بدون تكيه داشتن به عاملي ديگر، برسر پا باقي مانده است. برخی از شاعران پارسی زبان، در اشعار خود از تالار خسروانوشیروان در تیسفون (طاق کسرا) به نام «بارگه داد» یادکرده اند. کار ساختن اين تالار كه با فرش معروف «بهارستان» مفروش شده بود از سال 549 ميلادي، به تصميم خسروانوشيروان ـ شاه ساساني وقت ـ آغاز شده بود.

طاق كسرا (ايوان مدائن)

1250 – افتتاح كليساي معروف نتردام در پاريس

كليساي نُتْرْدام، كليسايى است كه در قديم، محل دو زيارتگاه بود. در سال 1136م اسقف وقت پاريس تصميم گرفت به جاي دو زيارتگاه قديمي، بنايى بزرگ بسازد. از اين رو، در 22 جون 1136م نخستين سنگ اين بنا گذاشته شد و پس از آن كه ساختمان اصلي آن در سال 1177م به پايان رسيد، نماي ظاهري و نيز صحن كليسا در سال 1196م خاتمه يافت. با اين حال دراوايل قرن سيزدهم تعميرات ديگري در آن انجام شد و سرانجام پس از 114 سال كه از زمان شروع ساخت آن گذشت، در نهايت در نهم مارچ 1250م با شكوه و جلال خاصي افتتاح شد. كليساي نُتْرْدام در زميني به طول 130 متر و عرض 108 متر قرار دارد كه ارتفاع ساختمان آن 35 متر و تا نوك اين بنا، 69 متر مي‏باشد. اين كليسا سه در به نام‏هاي سِنْتْ آن، قيامت و حضرت مريم(س) دارد. از نكات برجسته كليساي نُتْرْدام، نقشْ برجسته‏هايي است كه فضايل و رذايل را مجسم مي‏سازد. كليساي معروف نُتْرْدام در پاريس به عنوان سمبل معماري كهن فرانسه، ساليانه پذيراي ميليون‏ها توريست از سراسر جهان است.

کلیسای نتردام

1736 – تاج‏گذاري نادرشاه افشار و آغاز سلطنت افشاريان

پس از آرام شدن اوضاع داخلي ايران كه به دنبال حملات هوتکیان افغان‏ و سقوط صفويه در  آن كشور ايجاد شده بود، نادر قلي افشار توانست اوضاع را كنترول كند. وي در سال 1736م كليه معتمدان محلي و كشوري را در صحراي مُغان جمع كرد و شرحي از خدمات خود و بي‏كفايتي آخرين شاه صفوي خواند. سپس نادر از اين افراد خواست كه درباره سلطنت تعيين تكليف كنند و در اين ميان، حاضرين او را نامزد سلطنت كردند. نادر در ابتدا با سياست كاري سعي كرد از پذيرش سلطنت خودداري نمايد. اما سرانجام پس از يك ماه تامل به شرط اينكه كسي از خاندان صفوي حمايت نكند و تمامي شركت كنندگان بايد نسبت به نادر و فرزندان او وفادار باشند، سلطنت را پذيرفت. وقتي اين شرايط مورد پذيرش حضار قرار گرفت نادرقلي افشار در نهم مارچ 1736م به نام نادرشاه افشار در دشت مغان تاج‏گذاري كرد. وي در طول نزديك به 12 سال سلطنت خود جنگ‏هاي مهمي از جمله جنگ با هند و عثماني كرد و غنايم بي‏شماري بدست آورد. نادر شاه در سال‏هاي پاياني عمر خود تغيير اخلاق داد و پس از كور كردن فرزندش، اغلب اطرافيان خود را كشت. در نتيجه تعدادي از سردارانش به سراپرده او حمله كردند و او را از پاي درآوردند. نادرشاه افشار به دليل جنگ‏هاي فراوان و كشورگشايي‏هايي متعدد به عنوان “ناپلئون شرق” معروف است.

نادرشاه افشار

1885 – نخستین موتر چهارچرخ جهان و اولين موتوسيکلت

Gottlieb Daimler

نهم مارچ 1885 «گوتلیب دایملر Gottlieb Daimler» ـ انجینیر آلمانی (مارچ 1834 ـ مارس 1900) با کمک انجینیر ویلهلم مایباخ Wilhelm Maybach در کارگاه خود در منطقه بادن وورتمبرگ (واقع در جنوب آلمان) موفق به ساخت انجین بنزینی کاربوراتور دار (انفجاری) شد و چون کوچک بود آن را به نوعی بایسکل بستند و به این ترتیب نخستین موتوسیکلت جهان متولد شد. تلاش این دو برای ساخت یک انجین بزرگتر و ساخت خودرو ادامه یافت و در طول دو سال موتر چهارچرخ و چهاردنده ساخته شد که از چهارم تا هشتم مارچ 1887 در اسلینگن Esslingen (واقع در 22 کیلومتری اشتوتگارت)، در کانستات Cannstatt و در ناحیه «مانهايم» به حرکت درآمد که نخستین موتر پطرولی گازخور (تنظیم سرعت به اراده راننده)، چهار چرخ و دنده دار جهان بود و مردم تماشاکردند و «ارابه بدون اسب» خواندند. در جریان این رانندگی های نمایشی، این موتر گاهی دو سرنشین (گوتلیب و پسرش که او هم در ساخت خودرو مشارکت کرده بود) و بعضی اوقات چهار سرنشین داشت که یکی از آنان مایباخ بود. رانندگی موتر عمدتا با پسر گوتلیب بود. این موتر که نخستین خودرو چهارچرج و چهاردنده (دارای گیربوکس) جهان بود و ماهها پیش ساخته شده و تا روزهای نمایش در دست تکمیل بود صداي گوشخراش تولید می کرد زیرا که هنوز ساخت اکزاست (اگزز) تکامل نیافته بود. اين سومين موتر  ساخت اروپا بود كه بكار افتاده بود.

Wilhelm Maybach

موتر دایملر با چهار سرنشین ازجمله دو سازنده آن (مارس 1887)

قدیمی ترین موتر  چهارچرخ جهان ـ دایملر و پسرش، دو سرنشین آن

موتوسیکلت ساخت دایملر (ساخت 1885) و نخستين موتوسييکلت جهان

1918 – حزب بلشويك روسيه به حزب كمونيست تغيير نام داد.

1945 – بمباران توكيو با بمب آتشزا و تلفاتي بيش از 100هزار

بمباران شهر توكيو پايتخت جاپان با بمب آتشزا (Incendiary Bomb) از نيمه شب نهم مارچ 1945 آغاز شد و بامداد دهم مارچ پايان يافت. در اين بمباران 334 بمب افكن سنگين «بي ـ 29» معروف به «دژ پرنده» ساخت كارخانه هاي بوئينگ شركت داشتند و ضمن آن 83 تا 197 هزار چاپاني كشته شدند كه چون رقم دقيق به دست نيامده است، تاريخنگاران عبارت «بيش از صدهزار» را بكار مي برند. هدف دولت آمريكا از اين بمباران نه تنها تضعيف روحيه جاپاني ها بلكه انهدام اقتصاد اين كشور بود. بمباران عمدتا در طرفين و امتداد رودخانه «سوميدا Sumida» كه از توكيو مي گذرد صورت گرفت كه محل تاسيسات صنعتي توكيو بود. بمب هايي كه بكار مي رفت پس از اصابت به هدف توليد شعله مي كرد و حريق وسيع بوجود مي آورد. در ساخت اين بمبها؛ فسفور سفيد، كلورين، ناپالم و ترميت بكار رفته بود. باوجود اين تلفات و ويراني سنگين، دولت آمريكا درست پنج ماه بعد، در بمباران جاپان از بمب اتمي استفاده كرد كه تلفات وارده از آن هم معادل بمباران توكيو با بمب آتشزا بود (كه تاريخنگاران آن را دليلي برغير ضروري بودن افكندن بمب اتمي در ششم اوت 1945 بر هيروشيما مي دانند). با اينكه پنج دهه بعد، «مانديل» سفير آمريكا در چاپان از بمباران توكيو ابراز تاسف كرد؛ جاپاني ها هنوز اندوه خود را فراموش نكرده اند و سال گذشته (سال 2007) هنگامي كه وزير دفاع وقت اين كشور جمله اي در فراموش كردن آن بيان كرد، بركنارش كردند.

بمب افکنهاي «بي _ 29» درحال فروريختن بمب

زادروزها

۱۹۳۴- یوری گاگارین، نخستین فضانورد جهان

یوری گاگارین

۱۹۴۳- بابی فیشر، شطرنج‌باز آمریکایی و قهرمان سابق جهان.

بابی فیشر

مرگ‌ها

۱۹۸۹- رابرت مپل‌تورپ، عکاس آمریکایی.

۱۳۷۴ – محقق طباطبایی محقق و کتابشناس برجسته ایرانی
۱۳۹۰ – سیمین دانشور، نویسنده، شاعر، مترجم ایرانی و همسر جلال آل‌احمد

سیمین دانشور