چرا همیشه هرات در انزوای سیاسی فرو رفته است ؟

آصف ایوبی محصل مقطح ماستری روابط بین الملل

هرات ولایتی است که مردمانش را با علم و فرهنگ، شعر و ادب و نیک خوی می شناسند. این مهد علم و فرهنک بیشتر به کنش های مدنی-اجتماعی علاقه خاصی دارند تا رویارویی های سیاسی که مبتنی بر زور و خشونت بنا شده باشد. شاید بتوان گفت که این انتقاد همیشه برمردمان این دیار وارد بوده است که در گذار از فرهنگ به سیاست موفق نبوده اند. هرات یکی از جمله ولایت های است که برای قدرت سیاسی نقش اساسی را ایفا کرده است. این نقش اساسی را می توان هم به لحاظ جمعیتی و هم به لحاظ اقتصادی در ساختار قدرت سیاسی در نظر گرفت. بدون شک این ولایت از جمله ولایت های درجه اولی است که بیشترین تعداد رای دهندگان را در انتخابات افغانستان دارد. پس از کابل دومین شهر پرنفوس و کلیدی افغانستان و با قدرت اقتصادی که پیوست آن با بندر تجارتی ایران و ترکمستان است. اگر نگاهی به تاریخ معاصر افغانستان بیندازید خواهید یافت که هفت ثور را جنرال عبدلقادر برعهده داشت، 24 حوت بزرگترین حرکت سیاسی تاریخ معاصر به شمار می رود،

در دوره حکومت موقت و انتقالی هرات قطب اقتصادی کشور معرفی شده است، در چهار دوره انتخابات ریاست جمهوری بزرگترین نمایش حضور سیاسی را تاریخ کشور به ثبت رسانده است و … شخصیت های مهم و تاثیر گذار سیاسی همچو دکتر تمنا، دکتر اسپنتا، داود شاه صبا و … که از تجارب اکادمیک و طرح ها و نظریه های مفید در شرایط اساس کشور از خود بروز داده و توانسته اند راه حل های مفیده و ارزنده برای حل مشکلات کشور ارایه دهند. پس از سال 2001م تنها کسانی که در حکومت مرکزی شناخته شده بودند عبارت بود از اسماعیل خان، مولوی خداد و بانو افضلی که از طریق جهاد و شورای علمای هرات در آن جا معرفی شده اند. و در سال های بعد دکتر اسپنتا، دکتر صبا، دکتر مرادیان و در این آواخر انجینر علی احمد عثمانی از چهرده های بودند که در مواقع ضروری از آن ها کار گرفته شده است. فقط در دوره حکومت داری کرزی، تنها اسماعیل خان در وزارت انرژی و آب تقرر حاصل نمود، بانو آمنه افضلی برای مدتی وزارت در دست داشت، دکتر اسپنتا به وزارت خارجه رسید و دکتر صبا هم در همین زمان والی هرات شد و در حکومت وحدت ملی هم به عنوان وزیر معدن و صنایع معرفی شود. پرسش که توجه من را به خود جلب کرده است این است که چرا هرات با این کتله بزرگ علمی که در سطح کشور زبان زد عام و خاص است و در عرصه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موثر و مفید واقع شده است چرا جایگاه سیاسی این ولایت همیشه در انزوای قرار داده شده است و توجه که باید در عرصه سیاسی این ولایت شود، نمی شود ؟ برای پاسخ به این پرسش چند دلیل وجود دارد

آرمان های قیام 24 حوت جاودانه است! - روزنامه افغانستان

1) هراتیان هیچاه نتوانسته اند در سیاست قومی افغانستان حضور به هم رسانند. شیوه های مبارزه های مدنی، صلح دوستی وتمایل به زندگی مسالمت آمیز حکایت از روحیه مدنی این مردم دارد. بدبختانه در سیاست قوم محور افغانستان رویکرد های این چنینی نه تنها طرف داری ندارد بلکه صاحبان چنین رویکردی را از حق مسلم شان محروم می کند و در عرصه سیاسی به آن ارزش قایل نیست.

2) هراتی ها مردمان تجارت پیشه اند، روح تجارت در این مردم سیاست را به نفع امور تجاری تقلیل داده است و مردمان این شهر به این باور هستند که بهترین راه برای تجارت بی دردسر دوری از گفتمان های سیاسی است.

3) روحیه شعر و ادب، مردمان این جامعه را در فرصت مناسب و لذت بخش و رویایی شعر فرو برده و این روحیه چنان در اکثر آن ها تاثیر گذاشته است که حتا در برنامه های سیاسی هم شعر جایگاه برتر خود را به نمایش می گذارد.

4) هرات منطقه دور افتاده از مرکز است. دوری از پایتخت باعث شده که هرات بسان جزیره ای دور افتاده نتواند بین مرکز و نیروهای فعال هراتی هماهنگی ایجاد کند.

5) هرات از تعدد رهبران و سیاسیون که باهم توافق نظر ندارند، رنج می برد.

6) عدم توافق جمعی در جهت هدایت جامعه به سمت توسعه  فراگیر.

7) روحیه تخریب گرایانه به عنوان خشونتی که در محیط ذهنی افراد نا آرامی ایجاد می کند و منجر به نرسیدن هایی می شود که مردم هرات تا امروز با آن دست و پنجه نرم می کنند.

8) استفاده های گوناگون تعصب آمیز ابزاری از آرایی توده ها در برابر یکدیگر می شود. که بجای همبستگی اجتماعی بیشتر شکاف های طبقاتی را به بار آورده است و مانعی در برابر شکل گیری زندگی شهروندی شده است. با توجه به دلایل ذیل می توانیم دریابیم که عدم دانش سیاسی، سیاستمداران هرات باعث شده است که حکومت مرکزی توجه جدی به هرات و هراتی نداشته باشد. برای درک این بهتر این موضوع می توان به کارنامه های اشخاصی را به نمایش گذاشت که در مقام های بلند پایه گماشته شدند بر علاوه که خدمت به نسل تحصیل کرده هراتی نکرده اند بلکه اکثر تحصیل کرده ها را از خود راندند و آن ها را به حاشیه و دور از صحنه های سیاسی کشور قرار دادند. بزرگان و سیاسیون هرات نه تنها برای خود کار مستحکم و پایداری در عرصه سیاسی انجام نداده اند بلکه با کسانی دیگری که به لیاقت و شایستگی و یا زور خود به مقامی رسیدند، مخالفت کردند. امروزه تعداد زیادی از جوانان تحصیل کرده در پشت دروازه های وزارت ها و یا مقام های عالی رتبه حکومت مرکزی بدون کدام حمایت از بزرگان و سیاسیون هرات سرگردان و بدون سرنوشت هستند. البته باید یاد آور شوم که تعدار محدودی از این جوانان توانستند به بست های نسبتا با ارزشی دست یابند که البته از معینیت ها بالاتر نیست که این هم از تلاش و پشت کار و تخصص خود این جوانان می باشد. همیشه هر تیمی که در انتخابات برنده شده است. چه در تیم برنده و چه در تیم بازنده در هر دو حالت به جوانان تحصیل کرده خانواده های فقیر خیانت شده است و از حق مسلم خود بدور مانده اند و هیج توجه به آن ها صورت نگرفته است. تنها کسانی از هرات توسط وکیل های پارلمان، بزرگان هرات و سیاسیون هرات به حکومت مرکزی معرفی شده اند که نه تنها از سواد کافی برخوردار نبوده اند بلکه زمینه رشد افراد تحصیل کرده را نیز در حکومت مرکزی متززل ساخته اند. چون در طول این بیست سال جامعه ما با بیماری روابط و ظوابط خانوادگی سیاستمداران شده است. در وقت تقسیم قدرت جوانان تحصیل کرده با اسناد های تحصیل دست داشته خود یا بیکار میماند و یا در لست های ریزرفی سیاستمداران گروگان گرفته می شوند و در نهایت به بهانه های مختلف از وظیفه محروم میمانند ویا هم اگر تعداد محدودی از این جوانان شامل وظیفه شوند دربست های پایین و با معاش و امتیازات بسیار ناچیز که اصلا به لیاقت و شایستگی آن ها برابری ندارد. سال هاست که دموکراسی در انحصار قدرت خانوادگی و در القاب و الفاظ عوام فریبانه ای مانند قوم و زبان در افغانستان تعریف شده است. اکنون که توافق نامه سیاسیی به امضا رسیده است باید دید که نقش و جایگاه مردم هرات در این برهه از زمان چی خواهد بود و آیا بازهم هرات از دید و توجه حکومت مرکزی دور خواهند ماند و به بهانه های مختلف به حاشیه رانده خواهد شد و یا این که تجربه بیست ساله برای بزرگان و سیاسیون هرات درس عبرت داده است و می توانند حق مسلم مردم هرات را در این زمان حساس کشور کمایی کنند و یا هم بزرگان و سیاسیون هرات منتظر خواهد ماند که ببینند کی برای شان خیرات خواهد داد. با امضا توافق نامه سیاسی، امیدواری مردم این خطه ای باستانی افزایش یافته است. مردم این شهر که همیشه در جریانات و روند های سیاسی مهم و حیاتی کشور تاثیر گذار بوده اند، دیده شود که با تغییرات اساسی ای که در سیستم حکومت مرکزی ایجاد می شود سهم مردم هرات چه خواهد بود. حکومت جدید باید در توزیع عادلانه قدرت، رشد و حمایت از ظرفیت های مختلف ولایت هرات در عرصه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توجه عمیق و جدی داشته باشد و گام های عملی را برای بر آورده شدن این خواست ها تحقق بخشد و با این وصف به نصب افراد شایسته و ملی اندایش در ساختار حکومت مبادرت ورزد و نگذارد تا مردم این دیار کهن مانند گذشته در اسارت افراد و گروه های منفعت طلب سیاسی قرار بگیرند و از آن ها استفاده ابزاری صورت گیرد.

درباره admin

مطلب پیشنهادی

تاجران ملی افغانستان

نگاهی به سرگذشت محمد امین خان به قلم مبین مقدمه وقتی به تاریخ تجارت افغانستان …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *