برگزاری جلسات هفته وار تیکا؛ اینبار نگاهی به فرهنگ و کلتور ترکمن های هرات

در ادامۀ سلسه جلسات و صحبت های عنعنوی دفتر هماهنگی پروگرام هرات (ریاست آژانس انسجام و همکاری جمهوری ترکیه – تیکا) روز پنج شنبه مؤرخ 12/10/1398محفلی تحت عنوان گذشتۀ ترکمن های هرات و آداب اجتماعی آن ها که بیان گر فرهنگ عامه و فولکلور مردم ترکمن ساکن در ولایات حوزۀ غرب کشور افغانستان بود، در سالن کنفرانس و کتاب خانۀ آن دفتر برگزار گردید. در این محفل که استاد محمود مدرس نور محقق و پژوهشگر جوان تورکمن از ولایت هرات سخنرانی مینمود، جمعی از فرهنگیان و محصلین تورکمن اشتراک ورزیدند.

محفل با قرائت چند آیت از کلام الله مجید آغاز گردید سپس استاد محمود مدرس نور طی سخنانش، تورکمن ها و مخصوصاً تورکمن های هرات را دارای تاریخ درخشان دانسته و در خلال صحبت هایش از حکمرانی سلجوقی ها و عثمانی ها در سطح جهان بحث نموده و این مردم را دارای ادبیات و فولکور غنی دانسته و در این راستا نمونه های را به صورت مشخص بیان نمودند.

چنانچه از عنوان “گذشته تورکمن های هرات و آداب و رسوم اجتماعی آن ها” معلوم است، در زمینه های ذیل صحبت و بررسی نموده:

1- نگاه کلی به آداب و رسوم تورکمن.

2-نیم نگاهی به تاریخ تورکمن های هرات.

3-حماسه ی “گوگ دپه” و سقوط آن دژ.

4-آغاز مهاجرت تورکمن ها در آن عصر.

5-مشکلات راه و زندگی سخت در مهاجرت.

6-پوشاک و انواع صنایع دستی تورکمن ها.

7-زیورآلات و لباس تورکمن ها

8-مراسم خاص ویژۀ تورکمن ها در شادی و غم.

به نظر استاد مدرس نور، هیچ ملتی بدون حفظ زبان و ادبیات فولکلوریک نمی تواند زنده بماند و هر ملت که آثار تاریخی و باستانی خود را فراموش نماید محکوم به زوال است.

چون بیشتر تورکمن ها در قدیم از زیورآلات نقره ای با نام “شای” استفاده می نمودند، دلیل اصلی آن به نظر استاد مدرس نور، خاصیت نقره ای بوده و نقره بر خلاف طلا استفاده آن غرور نمی آفریند.

استاد مدرس نور در زمینۀ صنعت قالین تورکمن صحبت نموده و پنج( 5 ) گل مخصوص و مشهور قالین تورکمنی را به معرفی گرفته و گفت: که هر کدام از گل ها، یکی از طوایف تورکمن را تمثیل می نماید در مورد کسادی بازار قالین تورکمنی، نظر استاد این بود که در بازار رقابتی امروز که تقاضای بازار جنس ارزان بیشتر هست و نسبت گران تمام شدن قالین تورکمنی به علت ظرافت های کاری و اصالت آن، دولت باید در جهت حمایت از این صنعت دست به کار شده و چتر حمایتی اش را برای این قشر زحمت کش بگستراند.

نشست با اظهار سوالات و نظرات خاص حاضرین در موضوع صنایع دستی و ادبیات عامیانۀ تورکمن ادامه یافت.

در ادامۀ محفل استاد آننا باغشی از خوانندگان موسیقی کلاسیک تورکمن، چند آهنگ تورکمنی اجراء نمود که مورد تشویق حضار قرار گرفته، باعث تنوع مجلس گردید.

در اخیر لوح تقدیر و هدایایی که از جانب ادارۀ تیکا – هرات تهیه شده بود توسط استاد علی ارغون چینار رئیس این اداره به استاد محمود مدرس نور و آننا باغشی تقدیم گردید.

حضار در محفل، ضمن ابراز خوشی از برگزاری این محفل خواهان ادامۀ چنین نشست ها و توجه بیشتر ادارۀ تیکا برای رشد و بالندگی فرهنگ این دیار شدند.

تورکیه جمهوریتینیگ تیکا آژانسینیگ صحبتلشیک و ییغناغلارینینگ ایزیگیدرلیگینده پنج شنبه گون 12/10/1398 سنه سینده هرات تورکمنلرینینگ گچمیشی و داپ دستورلاری ، اوغانستانینگ گون باتار تورکمنلاری حکمونده اولارینگ مدنی یاشاییشلاری آدینداکی ییغناغی تیکا غوراماسینینگ کیتاپخانه سینده گچیریلدی.

بو ییغناغدا هرات ولایاتینینگ تورکمن مدنی اعضالاری و یوقاری اوقو اوقایان یاشلاری حضوریندا ییگیت و باشارجانگ عالمی اُستاد محمود مدرس نور چیقیش اتدی.

بو ییغناغ قرآنکریمینگ برکتلی آیتلاری بیلن باشلاندی و اوندان سونگ اُستاد محمود مدرس نور اوز صحبتلارینده تورکمنلار و شیله هم هرات تورکمنلارینینگ تاریخی اوران چونگ و آتلیدیغینی یاتلاب میثال حوکمونده سلجوق و عثمانلی دونیا دولتلارینی یاتلاپ و اولارینگ بای مدنیتلیدیگینی مثاللار بیلن آچیقلادی.

ییغناغینگ آدیندان بللی بولوشی یالی شو آشاکداکیلار آچیکلاندی:

1- تورکمنلارینگ داپ دستورلارینا عمومی باقیش.

2- هرات تورکمنلارینینگ تاریخینا باقیش.

3- گوک دپه سوواشی و شیله هم اونونگ ینگیلیشی.

4- اول عصردا تورکمنلارینگ گوچیشینینگ باشلایشی.

5- گوچوش یولوندا یوزلشن قینچیلیقلاری.

6- تورکمنلارینگ لیباسی و اولارینگ اِل صونغاتلاری.

7- تورکمنلارینگ بزگلری.

8- تورکمنلارینگ شادلیق و ماتم داقی داپ دستورلاری.

اُستاد مدرسینگ آیدیشینا گورا هیچ بیر ملت اوز دیلینی و داپ دستورینی غُارامان یاشاپ بیلمیار، هر بیر ملت اوز تاریخی اثرلرینی و داپ دستورلارینی اونوتسا یوک بولماغی حوکماندادیر.

تورکمنلر قدیم دووردن باری کوموشدن بزگ حوکمونده اولانیپدیرلار، اُوستاد مدرسینگ فیکرینه گورا بونونگ سبابی کوموشینگ خاصیتی غیزیل یالی انسانلارا غرور دورتمایاندیگیدیر.

استاد مدرس تورکمنلارینگ اِل خالیسی بارا دا صحبت اتدی و اونونگ 5 مشهور گولینی تاناتدی، اولارینگ هر بیریسی تورکمنینگ بیر طایفاسینا مخصوصدیغینی آیتدی، شیله هم تورکمنینگ اِل خالیسینینگ بازارینینگ آشاقدیغینیگ سبابی بازارداقی عدالتلی دال باسلشیک دییپ یاتلادی، تورکمن خالیسی خاص نفیس بولوپ باهاسی یوقوری چیقیاندیغینی آیتدیلار و بو مثلانینگ چوزولمسی اوچین دولت بو شانلی صونعاتا آرقه چیقماسینی اسلدیلر.

ییغناغینگ دوامیندا غاتناشانلارینگ تورکمنینگ ادبی و اِل صونعاتلاری بارادا سوراغلاری و باقیشلاری بیلن دوام اتدی، و شیله هم تورکمنینگ آدلی هُنر اُستادی آننه بخشی تورکمنینگ دوتار آیدیملاری بیلن ییغناغی شانلاندیردی.

ییغناغینگ سونوندا تیکا غوراماسینینگ گوز اونگونه توتان سیلاغ خاطلار و سوغاتلاری بو غورامانینگ باشلیغی علی اَرغون چینارینگ اوستی بیلن اُستاد محمود مدرس و اُستاد آننه بخشا بریلدی.

بو ییغناغا غاتناشانلار بولسا شادیانلیق بیلن شولاریالی ییغناغلارینگ دواملی غورولماسی و تیکا غوراماسینینگ بو ملته اوز مدنیت و داپ دستورلارینی اوسدورمک اوچین یاردام اتمسینی آرزو اتدیلر.