مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز ۲۴ ماه دلو برابر با ۱۳ فبروری تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
فتوای جهاد علیه کودتاچیان هفتم ثور/۱۳۵۷
عده‌ای از علما دینی کشور در شهر پیشاور پاکستان دور هم جمع شده، فتوای جهاد علیه حکومت کابل را صادر کردند.
مردم افغانستان از پیر و جوان، زن ومرد از هر گوشه و کنار کشور برای رهایی استقلال کشور از زیر سیطره ارتش سرخ شوروی دست در دست هم داده و یک صف نه بلکه صدها صف انسانی را در مقابل صفوف مدرنترین توپ، تفنگ و طیاره های عصر یکی از دو ابر قدرت آن زمان کشیده رزمیدند .
جهاد مردم افغانستان، روشنگری عظیمی را درجغرافیای سیاسی و فکری جهان به وجود آورد و میلیون ها انسان را از قید اسارت رژیم دیکتاتوری کمونیستی نجات داد.
این جهاد تا سال ۱۳۷۱ خورشیدی به طول انجامید و در هشتم ثور آن سال ، پیروزی ازآن مجاهدین افغان شد.
رویداد ها مطابق با سال میلادی:
سلطان محمود غزنوی، سومین شاه سلسله ی غزنویان از سال ۳۸۷ ق پس از شکست دادن برادرش اسماعیل، حکومت را به دست گرفت و با غلبه بر امیران صفاری، سامانی، آل بویه، آل زیار و خوارزمشاهیان بر شمال و شرق خراسان قدیم آن روز، استیلا یافت. سلطان محمود غزنوی به تدریج سرزمینهای بیشتری را ضمیمهی قلمرو خود نمود. او دوازده بار به سرزمین هندوستان لشکرکشی کرد اما سرانجام قبل از رفتن به ری، پس از ۳۴ سال سلطنت، به دلیل ابتلا به بیماری سل در غزنین درگذشت. سلطان محمود غزنوی، اولین پادشاه مستقل و بزرگترین فرد خاندان غزنوی است که به دلیری و بیباکی و کثرت فتوحات و شکوه دربار در تاریخ اسلام، بسیار مشهور شده است. غزوات وی در هند و غنائمی که از آن جا آورده، اجتماع علما و شعرا در دستگاه او و اشعار و کتبی که به نام او ترتیب یافته بود، نام سلطان محمود غزنوی را در اطراف عالم، معروف کرده است. افرادی همانند عُنصری بلخی، فَرُّخی سیستانی، عَسجَدی مَروَزی، کسایی مروَزی و غضایری رازی و نیز فردوسی طوسی از شاعران دربار او بودند.
۱۵۴۲ – هنری هشتم پنجمین زنش را به تیغ جلاد سپرد!
کاترین هوارد
در چنین روزی کاترین هوارد پنجمین زن هنری هشتم پادشاه وقت انگلستان در برج لندن (ارگ شهر) با شمشیر گردن زده شد. کاترین ۲۱ ساله بود و تنها دو سال پیش از آن با هنری ازدواج کرده بود. شهرت هنری هشتم که عمدتا به خاطر طلاقها و ازدواجهای پی در پی او و از این رهگذر درگیری با واتیکان (پاپ) بود نخست به زنانش اتهام عدم وفاداری می زد و سپس به دست جلاد می سپرد. مجازات زنا اعدام نبود، ولی چون متهم زن پادشاه بود، نوعی خیانت به کشور به حساب آورده می شد و مستوجب مردن قرار می گرفت. اعدام کاترین در حالی بود که پدرش یک لرد انگلیسی و عمویش دوک نورفوک بود که جرات مخالفت نداشتند. کاترین را پک روز پیش از اعدام به برج لندن برده بودند تا تمرین کند که چگونه سرش را روی تخته قرار دهد که گردنش با یک ضربه شمشیر قطع شود و او این تمرین را چند بار انجام داده بود که امروزه اعدام ظالمانه خوانده می شود.
۱۶۰۱ – استعمار مشرق زمین توسط انگلیسی ها آغاز شد
James Lancaster
در چنین روزی (شش سال پیش از استقرار انگلیسی ها در قاره آمریکا) James Lancaster جیمز لانکاستر(۱۶۱۸ ـ ۱۵۵۴) به عنوان نماینده کل کمپانی هند شرقی با پنج کشتی و ۵۰۰ مرد مسلح انگلستان را به سوی مشرق زمین ترک کرد که روزی بد برای همه شرق بشمار آمده است. فرمان تاسیس کمپانی هند شرقی انگلستان (با هدف ظاهری ایجاد مراکز داد و ستد و گسترش بازرگانی) ۳۱ دسامبر ۱۶۰۰ میلادی به امضای الیزابت اول ملکه این کشور رسیده بود. در ظاهر، گردانندگان این کمپانی ۲۱۶ تن از امیران، اشراف و بازرگانان انگلستان بودند و سرمایه اولیه اش ۷۲ هزار پاوند طلا بود. هدف اصلی لندن، رقابت با پرتغال و هلند و استعمار شرق بود. الیزابت اول مدت اعتبار این کمپانی را ۱۵ سال تعیین کرده بود. در آن زمان شاه عباس یکم در ایران سلطنت داشت. لانکاستر افسر نیروی دریایی انگلستان در جریان جنگ دریایی سال ۱۵۸۸ با اسپانیا، فرمانده ناو ادوارد بوناونچر بود. این جنگ به برتری اسپانیا پایان داد و به تدریج انگلستان را بر جایگاه آن نشاند.
۱۷۳۹ – تصرف دهلی توسط نادرشاه
۱۹۰۳ – موتر داشتن از انحصار ثروتمندان بیرون آمد
در چنین روزی نخستین موتر ۷۵۰ دالری فورد در کارخانه اش در خیابان ماک واقع در شهر دیترویتِ میشیگان ساخته شد که بعدا به یک پزشک ـ Dr. Ernst Pfenning ـ فروخته شد. نام این خودرو «مدل ــ اِ ۱۹۰۳ Ford Model A» بود. موتور این موتر پترول سوز دارای دو سیلندر و توان آن هشت اسب بخار بود و می توانست تا سرعت ۴۵ کیلومتر در ساعت حرکت کند. تا آن زمان، موار یک کالای لوکس بود. هِنری فورد با ساختن فورد «مدل ـ اِ» آن را به صورت یک وسیله ضروری زندگانی در آورد تا هرکس که استطاعت (توان مالی) داشته باشد و بخواهد در «وقت» صرفه جویی کند و زودتر به کارش برسد، بتواند خریداری آن را کند. به این ترتیب داشتن موار از انحصار ثروتمندان خارج شد. به رغم ۷۵۰ دالر بودن فورد مدل ـ اِ، در آن سال تنها ۱۷۵۰ دستگاه از آن مدل فروش رفت.
موتر فورد«مدل ــ اِ» عمدتا برای مصرف داخل آمریکا بود و مدل های گرانتر و بزرگتر صادر می شد.
زادروزها
۱۶۸۳ – جیوانی باتیستا پیازتا، نقاش و پیشگوی ایتالیایی.
۱۷۶۶ – توماس مالتوس، اقتصاددان انگلیسی، (م. ۱۸۳۴).
جیوانی باتیستا پیازتا
۱۹۰۳ – ژرژ سیمنون نویسنده بلجیکی.
۱۹۱۰ – زادروز ویلیام شاکلی، فیزیک‌دان و مخترع آمریکایی بریتانیایی‌الاصل؛ برنده جایزه نوبل فیزیک سال۱۹۵۶.
ژرژ سیمنون
۱۹۳۳ – کوستا گاوراس، فیلمساز یونانی-فرانسوی،
۱۹۴۶ – آرتور ژورژه بازیکن سابق فوتبال پرتغال.
پیتر گابریل
۱۹۵۰ – پیتر گابریل آهنگساز، خواننده و موسیقی‌دان انگلیسی.
۱۹۷۴ – زادروز رابی ویلیامز، خواننده و ترانه‌سرا پاپ و راک انگلیسی.
درگذشتگان
۷۲۱ – شیلپریک دوم پادشاه مروونژی.
۱۷۸۷ – راجر جوزف بوسکویچ، فیزیک‌دان، ستاره‌شناس، ریاضی‌دان، فیلسوف، دیپلمات، شاعر، الهیات دان، از یسوعی‌ها و کشیش و یک علامه از جمهوری راگوسا.
ریشارد واگنر
۱۸۸۳ – ریشارد واگنر، آهنگساز، رهبر ارکستر، نظریه‌پرداز موسیقی و مقاله‌نویس آلمانی.
۱۹۹۵ – عبدالهفید سعید، رهبر دانشجویی الجزایر، به قتل رسید
۱۹۶۶ – فروغ فرخزاد ، شاعر، ایرانی.
فروغ فرخزاد
*****
منابع:
– وب سایت ایرانی نوشیروان کیهانی زاده
-ویکی پدیای فارسی
–
