مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 18 ماه ثور برابر با 8 مِی تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
وفات استاد رحیم خشنواز /1389
استاد رحیم خوشنواز از جمله معدود نوازنده گان این ساز بود که نواختن آنرا به حد کمال رساند.او در خانواده ای تولد و رشد یافت که میراث بشتر از دو صد سال موسیقی محلی هرات را بردوش دارد. استاد خوشنواز درمصاحبه با یک روزنامه ایرانی در سال های حضور طالبان در افغانستان می گوید: من در سال 1324 در محله مهمند های هرات تولد یافتم. رباب نوازی را از 8 ساله گی آغاز کردم ودر ابتدا تانپوره می نواختم.سال های جوانی را به آموزش نزد پدرم استاد امیرجان خوشنواز گذراندم و سپس به محضر درس استاد محمد عمر شتافتم.
استاد خوشنواز در بیشتر از 50 سال نوازنده گی رباب، شاگردان زیادی را در داخل و خارج افغانستانتربیت نمود.
جان بیلی پروفیسور و مسول دیپارتمنت موسیقی افغانی در دانشگاه گلد اسمیت انگلستان است. او در بیشتر از 30 سال قبل در حالی که با خانمش جهت انجام یک سفرتحقیقی به افغانستان سفر کرده بود مفتون موسیقی محلی افغانستان و خصوصن موسیقی هرات می گردد و متعاقباً نزد استاد خوشنواز به عنوان شاگرد به آموزش رباب می پردازد. او آموزش را نزد پدر استاد رحیم آغاز می کند. صدای را که اکنون خواهید شنید صدای جان بیلی است که بیشتر از 15 سال قبل در کستی که برای خانواده خوشنواز فرستاده است ثبت شده. خانواده خوشنواز این صدارا در اختیار رادیو آشنا گذاشتند.
او طی بیش از نیم قرن رباب نوازی افتخارات زیادی را برای موسیقی افغانستان کسب کرد . در سال 2001 زمانی کهامارت طالبان در حال فروریختن بود، استاد رحیم خوشنواز لقب برترین رباب نواز را در جشنواره موسیقی ملل در برلین آلمان بدست آورد.
2001 – کشف آبراه خشايارشا در يونان
هشتم ماه مي سال ۲۰۰۱ گروه باستان شناسان انگليسي، ايتاليايي و يوناني اعلام كردند كه آبراه خشايارشا را كه در سال ۴۸۰ پيش از ميلاد در خاك يونان ساخته شده بود كشف كرده اند. [كساني كه خبر اين كشف و جزئيات اين اقدام خشايارشا را در رسانه هاي غرب ديده بودند متوجه شده اند كه مضمون فيلم «300» ساخت سال 2006 جعلي ونادرست بوده است. در حمله نهايي به نيروهاي لئونيداس پادشاه اسپارت در ترموپيل در همان سال و پيش از ساخته شدن اين آبراه، هزار مرد پكتيايي از ارتش ايران شركت داشتند. اين مردان از ايالت كوهستاني پكتياي آریانای خاوري بودند كه جمعيت زيادي نداشت و امروز هم كه در افغانستان واقع شده است به علت كوهستاني بودن كم جمعيت است. به علاوه، بكار بردن دهها هزار نيرو در تنگه ترموپيل، امكان پذير نبوده است و مغاير فرضيه هاي نظامي ژنرال كلازويتس آلماني است].
تصوير مجسمه نيمتنه خشايارشا
خشايارشا [پسر آتوسا دختر کوروش بزرگ که نام او در غرب Xerxes نوشته مي شود] در جريان لشكركشي خود به اروپا، براي تسهيل عبور كشتي هاي نظامي آریانا از يك سوي شبه جزيره به سوي ديگر آن، آن آبراه را ساخته بود كه به مروز زمان در زير خاك پنهان شده بود. باستان شناساني كه اين آبراه را كشف كرده اند گفته اند كه مهارت مهندسان آن زمان در ساختن اين آبراه دست كمي از امروز نداشته است.
عرض آبراه در قسمت زيرين كمتر از بالا بوده و دو كشتي به راحتي از كنار هم مي توانستند عبور كنند. طول اين آبراه 1600 متر و عرض آن در بالا 34 متر بوده است.
خشاريارشا متولد سال 519 پيش از ميلاد در سال 486 پيش از ميلاد بر جاي پدرش داريوش بزرگ نشست و تا زمان مرگ (سال 465 پيش از ميلاد) به مدت 21 سال پادشاهي کرد.
رليف (تصوير سنگ تراشيده) خشايارشا
کتيبه خشاريارشا در منطقه وان (ترکيه امروز)
1527 – ادامه غارت شهر «رم» و توقف موقت رُنسانس
غارت شهر «رم» که از ششم ماه مي سال 1527 آغاز شده بود در اين روز (هشتم مي) شدت بيشتري يافته بود. اين تاراج توام با تجاوز به بانوان و تخريب، تا شانزدهم ماه مي ادامه يافت. شهر «رم» ششم ماه مي در برابر هجوم مِرسنِرهاي اعزامي از جانب پادشاه آلمان و اسپانيا سقوط كرده بود. اين پادشاه با فرانسه و انگلستان رقابت داشت. چون دولت فرانسه خودرا مكلف به حراست از دستگاه پاپ مي دانست، مرسنرهاي اعزامي پادشاه آلمان در صدد تصرف شهر رم و مقرّ پاپ برآمده بودند. 15 هزار مرسنر آلماني به دليل اين كه پروتستان بودند علاوه بر شهر رم، واتيكان را هم غارت، به آثار هنري آن (نقاشي ها) آسيب زدند و قسمتي از آنجارا به اصطبل اسبهاي خود تبديل كردند. مورخان نوشته اند كه با غارت شهر رم، ادامه رنسانس كه از ايتاليا آغاز شده بود تا مدتي متوقف شد.
1794 – انقلاب فرانسه «لاوازيه» پدر کیمیای نوين را گردن زد!
هشتم ماه مي 1794 ـ دوران انقلاب فرانسه و زمان اقتدار ربسپير Robespierre معروف به دوران حکومت ترور = Reign of Terror ـ آنتوان لاوازيه Antoine Lavoisier كه به پدر کیمیای نوين (شيمي تجربي) معروف است به حكم يك محکمه انقلاب با گيوتين گردن زده شد!. اشتباه لاوازيه اين بود كه پس از كسب شهرت علمي وارد سياست شده بود و در سال 1791 عمل دولت وقت (رژيم پادشاهي) را در افزايش مالياتها به منظور رفع دشواري هاي دولت تاييد كرده بود. افزايش ماليات يكي از علل انقلاب بود، و مخصوصا كشاورزان از اين عمل به خشم آمده بودند.
Antoine Lavoisier
لاوازيه (متولد 26 آگوست 1743) هنگام اعدام شدن 51 ساله بود. وي قبلا راه تهيه آب از تركيب دو گاز اكسيژن و هيدرژن را به دست آورده بود و همچنين ثابت كرده بود كه حيات، بدون اكسيژن غير ممكن است. نام هاي «اكسيژن» و «هيدرژن» را لاوازيه بر اين دو گاز گذارده است. وي همچنين به تنظيم سيستم متريک و دسته بندي عناصر شيميايي کمک کرده بود. اتهام او خيانت به وطن اعلام شده بود. اين اتهام را «ژان پل مارا J. P. Marat» که بعدا در حمام خانه اش به دست يک بانو ترور شد به لاوازيه وارد کرده بود.
1886 – جان پمبرتون، داروشناس آمریکایی، نوعی نوشیدنی با نام کوکاکولا ساخت.
جان پمبرتون
1817 – كشف بيماري پاركينسون
بيماري پاركينسونز به اسم Dr. James Parkinson دكتر جيمز پاركينسون (متولد 11 اپريل1755 ـ متوفي در 21 دسامبر 1824) است كه هشتم ماه مي سال 1817 از آن نام بُرد و گفت كه يك بيماري مزمن مربوط به سلسله اعصاب است. علائم اوليه آن به گونه اي است كه ممكن است دكتر تشخيص بيماري ديگري را بدهد و اين علائم كه با بيماري هاي ديگر مشابه است از اين قرارند:
خيرگي در نگاه كردن يعني كمتر از گذشته پلكها را به هم زدن، حركت يك دست بيش از دست ديگر، هنگام ايستادن كمي خميده به نظر آمدن، هنگام راه رفتن اندكي كشيده شدن يك پا به زمين، احساس منجمدشدن يك شانه (حركت آن سخت و دردآور مي شود)، نرم شدن تكلم (از دست دادن زمختي صوتي هميشگي)، گهگاه حركت غيرارادي بعضي از اندامها و ….
جيمز پاركينسون
در دوران حيات داکتر پارکينسون هنوز گرفتن عکس با دوربين متداول نشده بود و عکس و تصويري از او در دست نيست. اخيرا در انگلستان، تصويري به نام جيمز پارکينسون به دست آمده که تاريخ 1839 را دارد يعني 15 سال پس از مرگ دکتر پارکينسون و بنابراين در درستي آن ترديد است. با وجود اين، ما آن را در اينجا درج مي کنيم با ذکر عبارت ترديد.
1902 – ويران شدن شهر “سن پير” فرانسه بر اثر آتشفشان
در اثر آتشفشان كوه مون پليه در جنوب فرانسه درروز هشتم مه 1902م، شهر سن پيِر كه در دامنه اين كوه قرار داشت از بين رفت. در اين فاجعه كه تنها سه دقيقه طول كشيد، سي هزار نفر جان خود را از دست دادند. آتشفشان مون پليه، سالها خاموش بود و انفجار آن نيز ناگهاني بود. اين آتشفشان از سال 1902م به بعد همچنان غير فعال و خاموش است.
مناسبت ها:
روز جهاني صليب سرخ و سره میاشت
صليب سرخ، عنوان سازماني بينالمللي است كه براي تسكين آلام بشري و حفظ و پيشرفت بهداشت عمومي، بر طبق موافقتنامه ژنو در سال 1864م و خاصه در نتيجه مساعي شخصي به نام ژان هانري دونان سوئيسي، تشكيل يافت. او در سال 1862م پيشنهاد كرد كه خدمت به رنجوران و زخميهاي نظامي، فعاليتي بيطرف محسوب شود. اين پيشنهاد با استقبال انجمنهاي امور خيريه مواجه شد و موافقتنامه كنفرانس بين المللي ژنو در سال 1864م براي بهبود وضع مجروحان نظامي تدوين گرديد. از آن پس جمعيتهاي ملي صليب سرخ به وجود آمده و گسترش پيدا كرد. همچنين به پاس تلاش هانري دونان، روز هشتم مه، سالروز تولد وي به عنوان روز جهاني صليب سرخ تعيين شد. در سال 1963م، در 88 كشور جهان، جمعيتهاي ملي صليب سرخ به وجود آمد كه در مقاطع گوناگون با هدف كمك متقابل و همكاري و توسعه فعاليتهاي مربوطه، به ويژه در زمان صلح فعاليت ميكرد. فعاليت صليب سرخ بينالمللي جهاني پس از پايان جنگ جهاني دوم توسعه فراواني يافت. همچنين در كشورهاي اسلامي به جاي صليب سرخ، هلال احمر به عنوان نماد اين سازمان به كار گرفته شد. در افغانستان این نهاد با نام سره میاشت فعالیت دارد.
زادروزها
۱۷۳۷ – زادروز ادوارد گیبون، تاریخ‌نگار انگلیسی
۱۸۲۸ – زادروز هنری دونانت تاجر و فعال اجتماعی سوئیسی ، برنده اولین جایزه صلح نوبل در سال ۱۹۰۱ به همراه فردریک پاسی
هنری دونانت
۱۸۸۴ – زادروز هری ترومن سی و سومین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا
۱۹۱۴ – رومن گاری، نویسنده و فیلم‌نامه‌نویس فرانسوی.
هری ترومن
۱۸۹۹ – زادروز فریدریش آوگوست فون هایک اقتصاددان و فیلسوف سیاسی، برنده جایزه نوبل اقتصاد سال ۱۹۷۴
۱۹۵۴ – زادروز جان میشل تالبوت خواننده و گیتاریست آمریکایی
رومن گاری
۱۹۵۵ – زادروز ملس زناوی رئیس‌جمهور اتیوپی و از سال ۱۹۹۵ تا زمان مرگ خود در سال ۲۰۱۲ نخست‌وزیر اتیوپی
۱۹۷۵ – زادروز انریکه ایگلسیاس خواننده و ترانه سرای اسپانیایی
انریکه ایگلسیاس
درگذشت‌ها
۱۷۹۴ – آنتوان لاووازیه، شیمی‌دان فرانسوی.
۱۸۷۳ – درگذشت جان استوارت‌میل فیلسوف ، اقتصاددان و سیاستمدار بریتانیایی
جان استوارت‌میل
۱۸۸۰ – درگذشت گوستاو فلوبر نویسنده مشهور فرانسوی
۱۹۰۳ – درگذشت پل گوگن نقاش و مجسمه‌ساز فرانسوی ، از مهمترین چهره‌های سبک پسادریافتگری
پل گوگن
۱۹۳۶ – درگذشت اسوالد اشپنگلر فیلسوف بزرگ آلمانی
۱۹۸۸ – درگذشت رابرت آنسون هاین‌لاین نویسنده آمریکایی سبک علمی-تخیلی
اسوالد اشپنگلر
