تقویم تاریخ ( ۱۳ماه دلو)

تصرف مرکز قوای مرهته توسط احمد شاه بابا/ ۱۷۵۷ میلادی

نیروهای احمد شاه درانی در چنین روزی شهر فریدآباد مرکز قوای مرهته را به آتش کشیدند.

ﻣﻮﻗﻌﻴﻜﻪ ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻩ ﺑﺎﺑﺎ ﺍﺯ ﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻋﻮﺩﺕ ﻧﻤﻮﺩ، ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻗﻮﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺑﺪﺍﻟﻲ ﺑﺮ ﺩﻫﺎﻗﻴﻦ ﭘﻨﺠﺎﺏ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻭﺿﻊ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻭﺯ ﺷﻮﺭﺵ ﻫﺎ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻱ ﺳﻚ ﻫﺎ، ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺷﻮﺭﺵ ﺭﺍ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ “ﺍﻣﺮﺗﺴﺮ” ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻶﺧﺮﻩ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺯﺩ ﻭ ﺧﻮﺭﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﻫﺎ ﻭ ﺳﻚ ﻫﺎ ﮔﺮﺩﻳﺪ. ﻧﺠﻴﺐ ﺍﷲ ﻳﻮﺳﻔﺰﻱ ﺳﭙﻬﺴﺎﻻﺭ ﻫﻨﺪ ﻓﺮﺍﺭ ﻧﻤﻮﺩ، ﺟﺖ ﻫﺎ ﻭ ﺭﺍﺟﭙﻮﺕ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﻮﺍﻱ ﻣﺮﻫﺘﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ. ﻏﺎﺯﻱ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﺻﺪﺭﺍﻋﻈﻢ ﺍﺳﺒﻖ ﻫﻨﺪ ﺳﻚ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻨﺠﺎﺏ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﻧﻤﻮﺩ. ﺁﺩﻳﻨﻪ ﺑﻴﻚ ﺑﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺳﻚ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻨﺎﻡ “ﺟﻠﻨﺪﺭ” ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻛﺸﺖ.

ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻩ ﺑﺎﺑﺎ ﺳﭙﺎﻫﻲ ﺭﺍ به جانب هند فرستاد  و کار قوای مرهته را یکسره ساخت.

وفات احمد شفیق بهروزیان ( فعال مدنی در هرات)/۱۳۹۷

احمد شفیق بهروزیان یکی از فرهنگیان و فعالان خستگی ناپذیر جامعه مدنی تاریخ معاصر این شهر و دیار در چنین روزی به اثر سکته قلبی دیده از جهان فروبست.
زندگی پربار آن جوان برومند،  مالامال از دادخواهی ها برای رونما شدن تغییرات مثبت در زندگی ساکنان این دیار بود.

روزگاری را در راه اطلاع رسانی به موقع و ایجاد ارتباط میان مردم و مسئولان در پست سخنگوی مقام ولایت هرات صرف نمود، سپس به دفتر نی ( حمایت کننده رسانه های آزاد ) رفت و در کنار سایر خبرنگاران، حضوری پر ثمر داشت.

.
در سال های اخیر در نهاد های خیریه عاطفی و سبحان سعی در امداد رسانی به خانواده های بی بضاعت داشت و لحظه ای هم از تلاش برای دادخواهی های سازنده جهت اعاده حقوق شهروندان دریغ نمی ورزید. در پهلوی این همه فعالیت های عام المنفعه ،  همچنان دست از تدریس نکشید و همیشه برای حضور در صنوف دانشگاهی،  بین شهر های کابل و هرات در رفت و آمد بود.

هر چند نبود این جوان فرهنگی و برومند، جبران ناپذیراست،  اما اندیشه بلند او چراغ راه همه فرهنگدوستان و فعالان جامعه مدنی خواهد بود.

درگذشت ریاضی دان انسان دوست/ ۱۹۷۰ میلادی

امروز سالمرگ برتراند راسل فیلسوف، ریاضیدان، منطق شناس، انساندوست، مورخ و نویسنده بزرگ قرن بیستم است که در سال ۱۹۷۰ در ۹۷ سالگی درگذشت. وی در طول عمر ۶۶ کتاب و رساله نوشت که نخستین تالیفش «نگاهی به سوسیال دمکراسی آلمان» عنوان داشت و آخرین آنها اتوبیوگرافی ۳ جلدی خودش بود. راسل تحلیل فلسفی را تکمیل کرد.

راسل جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۰ را به دست آورده بود.

ریاست جمهوری هوگو رافائل چاوس/۱۹۹۰

هوگو رافائل چاوس (چاوز) فریاس صاحب فرضیه سوسیالیسم قرن ۲۱ (دمکراتیک سوسیالیسم) کار خود را به عنوان رئیس جمهوری ونزوئلا آغاز کرد. چاوز در ۱۹۹۲ زمانی که جنرال و فرمانده نیروی چترباز ونزوئلا بود، برای به دست گرفتن قدرت برضد «کارلوس اندرس پرز» رئیس جمهوری وقت دست به کودتا زده بود، ولی شکست خورده بود و مدتی را در زندان گذرانیده بود. او هفت سال بعد با شعار تامین زندگی بهتر برای طبقه نادار و برچیدن هرگونه فساد از جامعه ونزوئلا در انتخابات شرکت کرده و با رای جوانان، کارگران، چپها و تنگدستها به پیروزی دست یافته بود

درگذشت داکتر پورشه/۱۹۵۱ میلادی

داکتر « فردیناند پورشه » سازنده موتر  فولکس واگن ،و تانک ببر در این روز در ۷۵ سالگی در گذشت . وی که در یک خانواده آلمانی در« بوهم» به دنیا آمده بود، دوکتورای انجینیری گرفت و ضمن تدریس به کار طراحی موتر پرداخت و تا سال ۱۹۲۹ با کارخانه بنز آلمان همکاری داشت و در این سال ،خود کارخانه خود رو ساری تاسیس کرد . نخستین موتری را که طراحی کرد ، در سال ۱۹۰۰ ساخته شد.

خلغ سلاح آخرین لشکر آلمان در روسیه/ ۱۹۴۳

با خلع سلاح آخرین واحد ارتش ششم آلمان، جنگ خیابانی و خونین استالینگراد پایان یافت که نقطه بازگشت در جنگ جهانی دوم بود.

فیلد مارشال پاولوس فرمانده ارتش ششم آلمان با وجود دستور های مکرر و موکد هیتلر مبنی بر ادامه مقاومت، ۳۱ جنوری تصمیم به تسلیم شدن گرفت و با اعضای ستاد و ۱۵ ژنرال از زیرزمین یک فروشگاه متروک که قرارگاه او بود بیرون آمد و به یک جنرال ارتش سرخ که قرارگاه او را زیر آتش قرار داده بود تسلیم شد. پس از تسلیم شدن پاولوس، سی ساعت طول کشید تا نیروهای او در محله های شمالی شهر اسلحه زمین بگذارند. هیتلر درجه پاولوس را به فیلد مارشالی ترفیع داده بود که تا آخرین نفس مقاومت کند و به او تاکید کرده بود که تاریخ به یاد نداشته که یک فیلد مارشال آلمانی زنده تسلیم شود.

منع مسابقات غیر انسانی گلادیاتور ها/ ۴۰۴ میلادی

مسابقات غیر انسانی گلادیا تورها در رم پس از پنج قرن متوقف و ممنوع شد. گلادیاتورها که در این مسابقات باید یکدیگر را می کشتند تا سران امپراتوری و اعضای خانواده هایشان در جایگاههای ویژه لذت ببرند، عمدتا از میان افسران اسیر در جنگها انتخاب می شدند.