مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز ۱۱ ماه جدی برابر با ۱ جنوری تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
پایان جنگ اول افغان – انگلیس /۱۸۴۲ میلادی
جنگ اول افغان – انگلیس با امضای معاهده ای میان رهبران افغان و انگلیس ، پایان یافت.
بعد از اوج گیی قیام ضد انگلیسی در کابل و دیگر شهرهای افغانستان، تمامی دژها و استحکامات دفاعی پایتخت و دیگر شهرها، از کنترل انگلیسی ها خارج گردید و قشون چندین هزار نفری انگلیس تنها در قلعه نظامی بالاحصار کابل در حالت محاصره باقی ماند.
پس از یک سلسله فعالیت های دیپلماتیک؛ سرانجام افغان ها حاضر شند قرارداد متارکه جنگ با فرماندهان انگلیس به امضا برسانند. اعضای هیأت از دو طرف تیین گردیدند. از جانب انگلیسی ها جنرال اَلفِنِستُن و تینجر و از سوی افغان ها وزیر محمداکبر خان و تعدادی دیگر از سران غازیان، قرارداد اول جنوری سال ۱۸۴۲ را به امضا رساندند. این قرارداد حاوی ۱۱ ماده است و در ماده اول آن قید شده است که عساکر بریتانیا به سرعت سرزمین افغانستان را ترک گفته به هندوستان بروند و باز دوباره مراجعت نکنند.
مکناتن( نماینده انگلیس که با کشته شدنش عهدنامه تسلیمی قشون انگایس به امضا رسید)
مشهور است که در این جنگ حدود ۴۵۰۰ نفر از سربازان انگلیسی و هندی کمپانی هند شرقی بریتانیا به همراه ۱۲۰۰۰ نفر از مردمان و خانواده‌های وابسته به اردوگاه انگلیس، توسط جنگجویان قبائل افغان کشته شدند. این جنگ، یکی از اولین لشکرکشی‌های بزرگ قرن نوزدهم در جریان رقابت‌ها بر سر تصاحب قدرت و نفوذ در منطقه آسیای مرکزی بود که با عنوان بازی بزرگ میانامپراتوری بریتانیا و امپراتوری روسیه شناخته می‌شود.
داکتر برایدن ( تنها بازمانده انگلیسی در این جنگ )
تولد رحیم جهانی ( آواز خوان معروف کشور )/۱۳۲۶
رحیم جهانی، یکی از چهره‌های برازنده موسیقی در گروه آماتوران جوان افغانستان بود. او عزم ابتکار و نوآوری داشت. جهانی توانست در وقت کم بنیاد‌های موسیقی معاصر یا پاپ افغانستان را مستحکم سازد.
رحیم جهانی جایگاه بلندی در تازه‌جویی و نوگرایی موسیقی افغانستان دارد. آقای جهانی در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۴ در اثر بیماری سرطان در گذشت.
رحیم جهانی از ده سالگی به موسیقی روی آورد. از نواختن طبله آغاز کرد. شصت سال را پیمود تا به جایگاه رفیع‌اش در بلندی‌های شهر موسیقی کشورش راه یافت.
رحیم جهانی در خانواده‌ای چشم به دنیا گشود که به شعر و موسیقی مهر می ورزید. او فرزند محمد یونس و نواده میرزا خسته دل، شاعر و مشروطه خواه، است که هردو به شعر و موسیقی ارج می گذاشتند.
آقای جهانی در دهه ۶۰ میلادی برای تحصیلات عالی در رشته موسیقی به ماسکو رفت و از دانشگاه ماسکو فوق لیسانس در رشته موسیقی به دست آورد.
جهانی پیش از پیوستن به گروه آماتور در موسسه هنر‌های زیبا به کار‌های هنری مشغول بود. او به هنر تئاتر نیز عشق می‌ورزید و چهار سال در کنار هنرمندان معروف تئاتر آن زمان از جمله محمد ایمن و سید مقدس نگاه، به عنوان هنر پیشه روی ستیژ بر آمد.
گفته می‌شود نام خانوادگی “جهانی” را هم سید مقدس نگاه، هنرپیشه، نمایشنامه‌نویس و نقاش معروف بر او نهاد.
در سال ۱۳۴۳ خورشیدی گروه آماتوران در افغانستان تشکیل شد.
عزیز آشنا، ظاهر هویدا، چترام سانی، سید حبیب علوی، آقا‌محمد کارگر، احمد شاکر و کبیر هویدا، نخستین اعضای این گروه بودند. سرپرستی ارکستر را جلیل زلاند به عهده داشت.
جهانی با نواختن بانگو درم در آرکستر آماتوران، عضویت این گروه را به دست آورد و رسما هنر موسیقی را پیشه خود ساخت.
کبیر هویدا، آهنگساز و از بنیان‌گزاران گروه معروف آماتوران درین باره می‌گوید: “آهنگسازی بنده و آواز خوانى جهانی هم زمان آغاز یافت، در مدت کمتر ازدو سال جهانی حدود سی آهنگ نو ثبت کرد که همه آثار من هستند از جمله این آهنگ‌ها:
اشکم ولی به پای عزیزان چکیده‌ام
هر شب فزاید تاب وتب من
باز آمدم باز آمدم
بی تو چندین بهار آمد و رفت
به که گویم که برد نامه من
تو در چشم من همچو موجی
آقای جهانی در انتخاب شعر، آهنگسازی و آواز خوانی ذوق عالی داشت. در آرشیو رادیوی افغاستان ۴۵ آهنگ جهانی وجود دارد. او در سال‌های بعد ۸ سی دی به هنردوستان و علاقمندانش عرضه کرد.
تولد عَبدُالاَحَد مومَند نخستین فضانورد کشور /۱۳۳۷
عَبدُالاَحَد مومَند یا عبدالاحد مُهمَند نخستین فضانورد افغان و زاده ۱۱ ماه جدی ۱۳۳۷ (خورشیدی) است. او در سال ۱۹۸۸ میلادی نه روز را در ایستگاه فضایی میر گذراند. وی هم‌اکنون در شهر اشتوتگارت در کشور آلمان ساکن است.
عبدالاحد مومند در سرده ولایت غزنی به دنیا آمد و از لیسه عالی پلی‌تکنیک کابل و سپس دانشکده نیروی هوایی فارغ‌التحصیل شد. او در نیروی هوایی کشور به خدمت پرداخت و بعداً در اتحاد جماهیر شوروی به عنوان پیلوت آموزش دید.
اتحاد جماهیر شوروی در آن دوران طی برنامه‌ای با نام اینترکاسموس، سعی در افزایش مشارکت فضانوردان از کشورهای دیگر به ویژه کشورهای بلوک شرق در برنامه اکتشافات کیهانی داشت و همراهی مومند در برنامه فضایی شوروی، نماد مهمی در دوران حاکمیت حزب دمکراتیک افغانستان بشمار می‌آمد.
عبدالاحد مومند به همراه فرمانده ولادیمیر لیاخوف و والری پولیاکوف عضو یک تیم سه‌نفره در مأموریت سایوز تی‌ام-۶ بود، که در تاریخ ۷ شهریور ۱۳۶۷ (۲۹ اوت ۱۹۸۸) از پایگاه فضایی بایکونور به فضا پرتاب شدند و به مدت ۸ شبانه روز و ۲۰ ساعت و ۲۶ دقیقه تا تاریخ ۱۶ ماه سنبله (۷ سپتامبر) در فضا بود. فضاپیمای آنها در ایستگاه فضایی میر پهلو گرفت، و فضانوردان در طول اقامت در آن ایستگاه به پژوهش‌های علمی و کیهانی دست زدند.
عبدالاحد مومند در جریان اقامتش در ایستگاه فضایی میر، از افغانستان عکسبرداری نمود و در آزمایش‌های اخترفیزیکی، طبی و زیست‌شناختی شرکت کرد. وی از ایستگاه فضایی میر با محمد نجیب‌الله، رئیس‌جمهور وقت افغانستان نیز گفتگویی تلیفونی داشت. و نخستین کسی بود که قرآن مجید را با خود به فضا برد.
در پایان مأموریت، عبدالاحد مومند در فضاپیمای سایوز تی‌ام-۵ در ژزقازغان در قزاقستان بر زمین نشست.
تشکیل حزب خلق و پرچم در افغانستان/۱۳۴۳ شمسی
در يازدهم جدي سال 1343 خورشيدي، حزب دموکراتيک خلق افغانستان در کابل تشکيل شد که نورمحمد تره کي و ببرک کارمل دوتن از افراد مهم آن بودند. اين حزب پس از گذشت سه سال به دوشاخه 49 سال پیش در چنین روزی ، يازدهم جدي سال 1343 خورشيدي:
حزب دموکراتيک خلق افغانستان در کابل تشکيل شد که نورمحمد ترهکي و ببرک کارمل دوتن از افراد مهم آن بودند. اين حزب پس از گذشت سه سال به دوشاخه خلق و پرچم تقسيم شد. تا آنكه ببرک کارمل و نورمحمد ترهکي رهبران دو جناح فوق الذکر در سال 1356هـ. ش. سند وحدت را در کنفرانسي که متشکل از 90 نفر از اعضاي دو جناح بود، امضا نمودند . در اين کنفرانس اعضاي کميته مرکزي واحد انتخاب شدند. نظاميان اين حزب در تاريخ 7ثور 1357هـ. ش. کودتا نموده و رژيم سردار محمد داودخان را سرنگون کردند.
خلق و پرچم تقسيم شد. تا آنكه ببرک کارمل و نورمحمد ترهکي رهبران دو جناح فوق الذکر در سال 1356هـ. ش. سند وحدت را در کنفرانسي که متشکل از 90 نفر از اعضاي دو جناح بود، امضا نمودند . در اين کنفرانس اعضاي کميته مرکزي واحد انتخاب شدند. نظاميان اين حزب در تاريخ 7ثور 1357هـ. ش. کودتا نموده و رژيم سردار محمد داودخان را سرنگون کردند.
اعلان لایحه جدید عسکری از سوی حکومت ببرک کارمل/۱۳۶۲
به دنبال وخامت اوضاع و شدت جنگ در افغانستان و تحرک بیش از حد مجاهدین در جبهات جنگ، حکومت وقت کابل لایحه جدید جلب عسکری را اعلان کرد. به اساس این تصمیم، حکومت نگجوانان هجده ساله به خدمت زیر بیرق جلب شدند. این لایحه زمانی اعلان می گردید که در کنار هزاران سرباز داوطلب و اجبار افغان، بیش از صد هزار سرباز شوروی نیز با مجاهدین افغان در حال جنگ بودند.
اعلان آتش بس یک ماهه میان حکومت وقت و مجاهدین/۱۳۶۵
حمله شدید و مشترک قوای جنرال دوستم و حکمتیار بالای شهر کابل/۱۳۷۱
با پیروزی مجاهدین و سقوط حکومت کمونیستی افغانستان در بهار سال ۱۳۷۱، نیروهای این حزب بخش‌هایی از شهر کابل را اشغال کردند. شش گروه از هفت گروه اصلی مجاهدین معروف هفت گروه پیشاور برای تشکیل دولت آینده افغانستان با نام دولت اسلامی افغانستان به توافق رسیدند و پست نخست‌وزیری را نیز به گلبدین حکمتیار اختصاص دادند اما حزب اسلامی حکمتیار این توافق را قبول نداشت و کمی بعد پس از به توافق نرسیدن حکمتیار با دیگر گروه‌های افغانی در مورد تقسیم قدرت، جنگ داخلی افغانستان آغاز شد. حکمتیار حضور برخی اعضای حکومت گذشته به ویژه ژنرال دوستم در دولت جدید را مهمترین دلیلی مخالفت خود با دولت جدید افغانستان اعلام می‌کرد. اما در چنین روزی این گروه در اتحادی نهانی با جنرال دوستم حمله ای وسیع بالای شهر کابل راه اندازی نمود.
جنگ میان نیروهای حکمتیار و نیروهای جمعیت اسلامی افغانستان به رهبری ربانی و احمدشاه مسعود از مهمترین نبردهای این مقطع تاریخ افغانستان به شمار می‌رود که با بمباران هرروزه کابل همراه بود.
وفات استاد محمد كريم هروي/1387
استاد محمد كريم هروي، دوتار نواز چيره دست كشور، در چنین روزی، ديده از جهان فروبست.
وي در سال1938 م در هرات دیده به جهان گشود.
استاد کریم از سن ده سالگی نزد استادان بزرگ موسیقی چون استاد سر آهنگ, استاد محمد عمر و استاد هاشم به فراگیری موسیقی پرداخت. او به نواختن آلات موسیقی چون رباب, چهار تار, دلربا, سنتور و طبله نیز دسترسی کامل داشت. در سال1956م به حیث نوازنده دوتار با رادیو کابل همکاری اش را آغاز و مدت پانزده سال پیهم در آنجا خدمت نمود.
استاد کریم هروی، جوایز متعددی از سوی شخصیت های مختلف، از جمله محمدظاهر شاه پادشاه سابق افغانستان و محمدرضا پهلوی شاهنشاه ایران دریافت کرده است.
تکمیل شدن روند انتقال مسئولیت های امنیتی از سوی نیرو های آیساف به قوت های نظامی افغان/۱۳۹۳
