تقویم تاریخ ( ۱۶ ماه قوس )

رویداد ها:

روز جهانی هوانوردی

 در پی امضای کنوانسیون جهانی هواپیمایی و به دنبال تصویب سازمان ملل در سال ۱۹۹۲ این روز به نام روز جهانی هوانوردی اعلام شد.

هواپیمایی آریانا ( دآریانا افغان هوائی شرکت) بزرگترین و قدیمی‌ترین شرکت هواپی افغانستان است که مرکز فعالیتش میدان هوایی بین‌المللی کابل است. این شرکت تماماً دولتی است و علاوه بر پروازهای داخلی، پروازهای بین‌المللی را به مقاصد چین، آلمان، هند، ایران، روسیه، کویت، پاکستان، عربستان سعودی، تاجیکستان و ترکیه اجرا می‌کند. دفتر مرکزی شرکت هواپی در شهرنو، کابل واقع شده‌است.

این شرکت هواپیمایی در سال ۱۹۵۵ میلادی با همکاری مشترک شرکت Indamer Co. Ltd. و دولت افغانستان به بهره‌برداری رسید. نخستین پروازهای این شرکت با طیاره داگلاس دی‌سی-۳ به مقصد بحرین، هند، ایران و لبنان انجام می‌شد.

موسی شفقْ صدر اعظم افغانستان شد/۱۳۵۱

محمد موسی شفیق صدر اعظم (نخست وزیر) افغانستان (۷ دسامبر ۱۹۷۲ – ۱۷ جون ۱۹۷۳) در دورهٔ سلطنت محمدظاهرشاه بود.

از مهم‌ترین اقدامات شفیق بستن پیمان نامهٔ تقسیم حق آبهٔ رود هیرمند با امیرعباس هویدا نخست وزیر وقت ایران بود.

سوگند حامد کرزی به ریاست جمهوری/۱۳۸۳

حامد کرزی، روز سه شنبه ۷ دسامبر به عنوان نخستین رئیس جمهور منتخب مردم افغانستان در قصر سلام‌خانه کابل سوگند یاد کرد. (۱۷ قوس ۱۳۸۳)

539 پیش از میلاد – روزي كه كوروش وصيت كرد گور او در پاسارگاد باشد

كوروش بزرگ هفتم دسامبر سال 539 پيش از ميلاد ضمن ديدار از معبد اصلي شهر بابل و اداي احترام نسبت به آن (به نشانه احترام به فرهنگ و مذهب اقوام دیگر، و برپایه اعلامیه خود معروف به نخستین اعلامیه حقوق بشر که در نوامبر 539 پیش از میلاد صادر شده و متن آن باقی مانده است)، در همين جا خطاب به همراهانش اعلام داشت كه در هرجاي دنيا كه بميرد بايد جسد اورا به پاسارگادِ پارس منتقل و در آنجا دفن كنند. اين بيان کوروش در تاريخ تحت عنوان «وصيت کوروش» ضبط شده است. کوروش با اين که زرتشتي بود پیش از صدور اعلامیه نوامبر سال 539 پیش از میلاد هم، به اديان ديگر که پيروان داشتند و نزد آنان مقدس بودند احترام مي گذارد.

مقبره کوروش در پاسارگاد

وي در همين روز «زروبابل» را به رياست بيش از چهل هزار يهودي كه آنان را از اسارت بابلي ها آزاد كرده بود برگماشت تا به دیارِ ِشان ازجمله اورشليم (اورشلایم) بازگرداند و به حد كافي سرباز ِ محافظ و پول در اختيار گذارد تا اورشليم و معابد ويران شده يهوديان را بازسازي كنند. بسياري از اين يهوديان از پنجاه سال پيش از آن در اسارت دولت بابل بودند. يهوديان آزاد شده، سال 538 پيش از ميلاد به ديار خود رسيدند. كوروش 29 اكتبر سال 539 پيش از ميلاد اعلام داشته بود كه ماموريت او براي آزاد كردن آسياي غربي و الحاق اين مناطق به جامعه مشترك المنافع ايران پايان يافته است و بايد نوروز را در پارس باشد. كوروش پس از تصرف بابل، دستور نوسازي بندر صيدا (واقع در لبنان فعلي) را كه به دست بخت النصر امپراتور بابل ويران شده بود به هزينه آریانا صادر كرد.

1804 – آزمايش موفقيت ‏آميز اولين قطار جهان در انگلستان

اولين راه‏آهن جهان در انگلستان ساخته شد كه در آن وسائط نقليه را به كمك اسب مي‏كشيدند. مبتكر اين عمل ريچارد تروي تيك، يك مهندس معدن انگليسي بود كه تجاربي را در زمينه ساخت وسايل نقليه جاده‏اي بخاري داشت و او براي نخستين بار، موتوري بخاري را براي كشاندن وسائط نقليه به كار گرفت. در روز هفتم دسامبر 1804م، اين موتور توانست باري به وزن 20 تن را به فاصله 16 كيلومتر حمل كند. با وجود پيش‏بيني بدبينان كه مي‏گفتند چرخ‏ها روي ريل آهني بند نخواهد شد، اين آزمايش موفقيت‏آميز بود. تروي تيك پس از چندي به اين نتيجه رسيد كه راه ‏آهن مزبور را براي حمل مسافر هم مي‏توان به كار برد. از اين رو در سال 1808م راه آهن كوچكي در شهر لندن درست كرد. وي هر مسافر را با گرفتن مبلغي در مسيري دايره ‏اي شكل سوار قطار مي‏كرد ولي با شكستن يكي از چرخ‏ها، تروي تيك برنامه را كنار گذاشت و ديگران كار او را به نحو پيشرفته‏ تري ادامه دادند.

اولين لوكوموتيو جهان

1889 – آغاز به كار نخستين موتر به شكل امروزي توسط “بنز”

در هفتم دسامبر 1889م اولين موتر جهان به شكل امروزي كه به آن گردونه خودكار مي‏گفتندْ توسط يك دانشمند و صنعت‏گر آلماني به نام كارْلْ فردرْيك بِنْزْ ساخته شد. سوخت اين موتر از پطرول يا الكل تأمين مي‏شد. و با سرعتي در حدود 12 كيلومتر در ساعت حركت مي‏كرد. سرویس های امروزه، شكل تكامل يافته اين نوع موتر است. كارل بنز سرانجام در سال 1929 درگذشت.

کارل بنز سوار بر موترش

1941 – شبيخون جاپانی ها به «پرل هابر»

بامداد هفتم دسامبر سال 1941 [و هشتم دسامبر به وقت جاپان] نيروي دريايي امپراتوري جاپان به پايگاه ناوگان آمريكا در اقيانوس آرام ــ پرل هاربر Pearl Harbor ــ واقع در مجمع الجزاير هاوايي شبيخون زد. در این حمله چهار نبردناو (Battleship) ، دو ناوشکن (Destroyer) و یک کشتی نظامی دیگر غرق و 4 نبردناو، 3 رزمناو (Cruiser)، یک ناوشکن، 4 کشتی نظامی دیگر آسیب دیدند، 188 هواپیمای نظامی منهدم و به 155 هواپیمای دیگر آسیب رسید، دو هزار و 403 نظامی ـ غيرنظامي آمریکایی کشته و یکهزار و 247 آمريکايي دیگر مجروح شدند. دو ناو سنگين آمریکایی آريزونا و اكلاهما از جمله کشتي هايي بودند که غرق شدند. تلفات جاپانی ها از دست دادن 4 زیر دریایی میدجت (Midget = بسیار کوچک)، 29 هواپیما و 64 کشته (خلبانان و بمب اندازان این هواپیماها) بود.

پرل هابر در آتش جاپانی ها

1877 – توماس اديسون گرامافوني را كه ساخته بود و نخستين «جعبه ساز» جهان بود به معرض تماشا گذارد.

توماس اديسون

1894 –  «فرديناند دو لسپس Ferdinand M. de Lesseps» سازنده آبراه (کانال) سوئز در 89 سالگي درگذشت.

Ferdinand M. de Lesseps

1917 – دولت آمريکا که پاي به جنگ جهاني اول گذارده بود در اين روز به امپراتوري اتريش اعلان جنگ داد.

1941 – تصرف “ايسلند” توسط امريكا در جنگ جهاني دوم

كشور ايسلند از اواخر قرن نهم به عنوان محل سكونت برخي از مهاجران اروپايى برگزيده شد و از نيمه قرن دهم ميلادي به مدت بيش از 330 سال از دولتي مستقل برخوردار بود. اما در سال 1263م بر اساس قراردادي كه به “معاهده كهن” معروف شد به عنوان بخشي از نروژ تلقي گرديد. در سال 1381م نروژ و ايسلند به تصرف دانمارك درآمدند و اين وضعيت براي ايسلند تا نيمه قرن بيستم ادامه داشت. پس از شروع جنگ جهاني دوم و اشغال دانمارك توسط آلمان، ارتش انگلستان نيز با توجه به موقعيت استراتژيك ايسلند در جريان جنگْ به تصرف آن مبادرت ورزيد. اما در 7 دسامبر 1941 كنترل نظامي ايسلند به امريكا واگذار گرديد. در 17 ژوئن 1944، ايسلند با لغو يك جانبه قرارداد 1918م به استقلال دست يافت. بر اساس قرارداد 1918 امور دفاعي و سياست خارجي ايسلند در اختيار دانمارك قرار داشت.

1945 –  اولين اجاق مايكرو ويو ساخته شد.

1982 –  برای نخستین بار در تکزاس آمریکا برای اعدام مجرم از تزریق مواد سمی = Lethal Injection استفاده شد.

Charles Brook

۱۹۸۸ – زمین‌لرزه‌ای به مقیاس ۶٫۹ ریشتر در شمال ارمنستان شوروی سابق، موجب کشته‌شدن حدود ۲۵۰۰۰ تن شد.

مناسبت ها

روز جهانی طیاره غیرنظامی

زادروزها:

۱۲۰۲ – لئوپولد کرونکر، ریاضی‌دان و منطق‌دان آلمانی.
۱۳۲۸ – تام ویتس، خواننده، آهنگ‌ساز و بازیگر آمریکایی.

۱۵۹۸ – جیان لورنزو برنینی، هنرمند ایتالیایی (درگذشت ۱۶۸۰).
۱۸۱۰ – تئودور شوان زیست‌شناس آلمانی.

۱۸۲۳ – لئوپولد کرونکر ریاضی‌دان و منطق‌دان آلمانی.
۱۸۶۲ – پل آدام شاعر و نمایش‌نامه نویس قرن نوزدهم میلادی اهل فرانسه.
۱۸۷۳ – ویلا کاتر نویسنده زن آمریکایی برنده جایزه پولیتزر برای داستان.
۱۹۰۵ – جرارد کویپر ستاره‌شناس هلندی آمریکایی که کمربند کویپر به نام وی است.
۱۹۱۵ – ایلای والاک بازیگر آمریکایی سینما، تلویزیون و تئاتر.
۱۹۲۸ – نوآم چامسکی زبان‌شناس، فیلسوف آنارشیست و نظریه‌پرداز آمریکایی.
۱۹۳۲ – الن برستین بازیگر اهل آمریکا.

پل آدام

۱۹۳۷ – تد کاکران سناتور ایالت میسیسیپی در سنای ایالات متحده آمریکا.
۱۹۴۹ – تام ویتس خواننده، آهنگ‌ساز و بازیگر آمریکایی.
۱۹۵۲ – سوزان کولینز سناتور ایالت ایالت مین در سنای ایالات متحده آمریکا.
۱۹۵۴ – مری فالین فرماندار کنونی ایالت اکلاهما از حزب جمهوری‌خواه ایالات متحده آمریکا.
۱۹۵۶ – لری برد بسکتبالیست مشهور.
۱۹۷۳ – دیمین رایس خواننده و ترانه سرا ایرلندی.
۱۹۷۹ – سارا باریلز خواننده، ترانه سرا و پیانیست آمریکایی.
۱۹۷۹ – جنیفر کارپنتر بازیگر آمریکایی.
۱۹۸۰ – جان تری بازیکن فوتبال اهل انگلستان.
۱۹۸۵ – دین امبروز کشتی گیر حرفه‌ای آمریکایی.

جان تری

۱۹۸۸ – نیتن آدریان ورزشکار مرد رشتهٔ شنا اهل کشور ایالات متحده آمریکا.
۱۹۸۸ – امیلی براونینگ بازیگر، خواننده و مدل استرالیایی.
۱۹۸۸ – هیلی ویلیامز خواننده راک ترانه سرا، نوازنده، نامزد جایزه‌ی گرمی اهل امریکا.
۱۹۸۹ – نیکولاس هولت بازیگر انگلیسی.

وفات ها:

۱۳۶۹ – رینالدو آرناس (به اسپانیایی: Reinaldo Arenas)، نمایش‌نامه‌نویس، نویسنده و شاعر کوبایی.

۴۳ پیش از میلاد – سیسرون، سیاست‌مدار و نویسندهٔ رومی (تولد ۱۰۶ قبل از میلاد).
۲۸۳ – اوتوکین یکی از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم.
۹۸۳ _ اتو دوم، سومین پادشاه از دودمان اتنی و پسر اتوی بزرگ.

جواد معروفی

۱۲۵۴ – اینوسنت چهارم یکی از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم.
۱۸۱۵ – میشل نی سرباز و ژنرالی فرانسوی و فرماندهی نظامی در جنگ‌های انقلاب فرانسه و جنگ‌های ناپلئونی.
۱۸۱۷ – ویلیام بلای دریاسالار بریتانیایی.
۱۹۰۶ – الی دوکامن فعال صلح، و به‌همراه چارلز آلبرت گوبات، برنده جایزه صلح نوبل سال ۱۹۰۲ می‌باشد.
۱۹۴۷ – تریستان برنار رمان‌نویس و نمایش‌نامه نویس قرن نوزدهم میلادی اهل فرانسه.
۱۹۷۰ – روب گلدبرگ کارتونیست (کاریکاتوریست) امریکایی.
۱۹۷۵ – تورنتون وایلدر داستان‌سرا و نمایشنامه‌نویس برجستهٔ آمریکایی.
۱۹۹۰ – رینالدو آرناس (به اسپانیایی: Reinaldo Arenas) ‏ (۱۹۴۳ – ۱۹۹۰) نمایش‌نامه‌نویس، نویسنده و شاعر کوبایی.
۱۹۹۳ – ولفگانگ پل فیزیکدان آلمانی. در سال ۱۹۸۹ برای پیشنهاد روشی به منظور به دام اندازی اتم‌های منفرد جایزهٔ نوبل فیزیک به او و هانس جرج دهملت و نورمن فاستر رمزی اهدا شد.
۲۰۱۲ – دنیس هوف بازیکن فوتبال اهل بلژیک.

ولفگانگ پل

*****