مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 14 ماه سنبله برابر با 5 سپتامبر آگوست تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
1666 – حريق بزرك لندن كه 13 هزار خانه را خاكستر كرد
پنجم سپتامبر سال 1666 حريق سه روزه لندن كه از يك نانوايي آغاز شده بود و يكي از بزرگترين رويدادهاي از اين دست در طول تاريخ است پايان يافت. در اين حريق 13 هزار و 200 خانه، 86 كليسا ازجمله كليساي “سن پل” و بسياري از ساختمانهاي اداري از ميان رفت. در آن زمان جمعيت لندن از نيم ميليون تن تجاوز نمي كرد كه اينك هفت ميليون و سيصد هزار نفر است. با اينكه رقم دقيقي از تلفات حريق لندن به دست داده نشده است ولي طبق يك گزارش شهردار وقت اين شهر 16 تن جان خود را ازدست داده بودند كه رقم كوچكي است. اين حريق بيش از هفتاد هزار تن را بدون خانه و نزديك به 9 هزار نفر از كسبه را بدون كار كرده بود. لندن در سال 43 ميلادي توسط مهاجران رومي (ايتاليايي) ساخته شد كه نامش را لندينيوم Londinium گذارده بودند. اين منطقه مسكوني در دوران سلطه روميان بر بريتانيا گسترش يافت ولي انگلوساكسونها كه از آلمان به بريتانيا مهاجرت کرده اند در قرن ششم در هزارمتري لندينيوم شهركي براي خود ساختند كه بعدا اين دو شهر به هم پيوستند و لندن بزرگ بوجود آمد. حريق بزرگ از منطقه اي آغاز شده بود كه روميان آن را ساخته بودند.
1886 – روزي كه رئيس آپاچي ها پس از 30 سال جنگ تسليم شد
گرونيمو Geronimo (نام بومي: Goyaate) رئيس قبيله آپاچي (يك قبيله بومي آمريكا ـ سرخپوست) پس از 30 سال جنگ با دولت هاي مكزيك و ايالات متحده چهارم سپتامبر 1886 هنگامي كه تنها 38 مرد برايش باقي مانده بود دست از مقاومت كشيد و شرايط تسليم شدن خود را به اطلاع ژنرال نلسون مايلز رسانيد و چون پذيرفته شد اسلحه بر زمين گذارد. گرونيمو در دره سكلتون در آريزونا هنگامي كه در محاصره 1500 سرباز آمريكايي بود تصميم به قطع مقاومت گرفت. وي در منطقه اي كه بعدا ايالت نيومكزيكو نام گرفت به دنيا آمده بود. نخست دولت مكزيك مدعي مالكيت منطقه او بود و سپس دولت واشنگتن. گرونيمو با بيش از پنج هزار مرد كار مقاومت و دفاع از سرزمين نياكان را آغاز كرده بود. دولت آمريكا، طبق شرايط تسليم، او را با خانواده اش در پايگاه ”سيلSill” واقع در ايالت اكلاهما سكونت داد. وي آزادي فعاليت و مسافرت داشت، جز بازگشت به زادگاهش و ميان قبيله خود. از او حتي براي شركت در مراسم رئيس جمهوري شدن تئودور روزولت دعوت شده بود.
Geronimo در 1906
گرونيمو كه در سال 1909 در هشتاد سالگي از ذات الريه درگذشت در سال 1906 سرگذشت و آرزوهاي خود را براي «بارتS.M.Brett» نويسنده آمريكايي بيان داشته بود كه به صورت يك كتاب انتشار يافته است. هاليودد از جنگهاي گرونيمو چندين فيلم سينمايي تهيه كرده است. نه سال پس از درگذشت گرونيمو، استخوانهاي او را از گورش ربودند و چون در آن زمان ”پرسكوت بوشPrescott Bush” پدر بزرگ رئيس جمهور فعلي آمريكا افسر نگهبان پايگاه سيل بود، نوه هاي گرونيمو از نوه پرسكوت (جورج دبليو بوش) مصرا خواسته اند كه در يافتن و استرداد استخوانهاي پدر بزرگشان كمك كند.
Geronimo در 1886
1972 – حمله به ورزشكاران اسرائيلي در المپيك مونيخ از سوي كماندوهای فلسطيني
در طي برگزاري بازيهاي المپيك مونيخ 1972م، هشت فلسطيني در پنجم سپتامبر 1972م عازم خوابگاه ورزشكاران اسرائيلي در دهكده المپيك شده و دوازده نفر از آنان را به گروگان گرفتند. آنها سپس اخطار كردند اگر اسرائیل 260 تن از همكاران فلسطيني آنان را از زندانهاي خود آزاد نسازد، گروگانها را به قتل خواهند رساند. پس از محاصره محل گروگانگيري توسط پليس آلمان، فلسطينيان خواسته خود را تغيير داده و خواهان عزيمت به يك كشور عربي به همراه گروگانها شدند. در اجراي ظاهري خواسته فلسطينيها، دو فروند هلیکوپتر همراه با گروگانها راهي يكي از فرودگاههاي نظامي آلمان شدند. اما به محض پياده شدن از هلیکوپتر، برق فرودگاه قطع شد و ماموران آلماني به سوي فلسطينيان آتش گشودند. فلسطينيها نيز با مشاهده اين وضعيت ابتدا هر دوازده گروگان اسرائيلي را يك جا اعدام كرده و پس از آن در محوطه فرودگاه با ماموران به زد و خورد مسلّحانه پرداختند. در اين عمليات يك مامور آلماني و 5 فلسطيني جان خود را از دست دادند و سه فلسطيني ديگر نيز دستگير شدند. همچنين دو هلیکوپتر آلماني كه چريكها و گروگانها با آنها از دهكده المپيك به میدان هوایی آمده بودند طي درگيري، توسط فلسطينيها به آتش كشيده شد. پس از اين رويداد، طیاره های اسرائیل به تلافي كشتار مونيخ، مواضع فلسطينيها را در لبنان به شدت بمباران كردند. طراح اصلي اين عمليات ابوحسن سلامه بود كه هفت سال پس از حادثه مونيخ در بيست و دوم چنوری 1979م توسط سازمان استخبارات اسرائيل، موساد ترور شد.
1991 – محاكمه مانوئل نوريه گا رئيس كشور پاناما در يك دادگاه فدرال آمريكا در ايالت فلوريدا آغاز شد. تا آن زمان، وي تنها رئيس كشوري بود كه در كشور خود دستگير و به يك كشور ديگر منتقل و به اتهام ارتکاب جرم عمومي (كمك به انتقال مواد مخدر) محاكمه مي شد. نيروهاي نظامي آمريكا براي دستگيري وي به پاناما حمله برده برده بودند که توام با تلفات بود. نوريه گا در دادگاه آمريکا به 40 سال زندان محکوم شد که بعدا به سي سال تخفيف يافت.
مانوئل نوريه گا
زادروزها
۹۷۳ – زادروز ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس، هندشناس و تاریخ‌نگار بزرگ کشور
۱۱۸۷ – زادروز لویی هشتم پادشاه فرانسه
ابوریحان بیرونی
۱۷۳۵ – زادروز یوهان کریستین باخ آهنگساز آلمانی
یوهان کریستین باخ
۱۷۷۴ – زادروز کاسپار داوید فریدریش نقاش منظره‌پرداز آلمانی و از پیشگامان جنبش رمانتیسیسم
۱۹۱۲ – زادروز جان کیج آهنگساز، فیلسوف، شاعر، نظریه پرداز موسیقی
۱۹۴۶ – زادروز فردی مرکوری موسیقی‌دان، خواننده و آهنگساز اهل بریتانیا
کاسپار داوید فریدریش
درگذشت‌ها:
شهادت صمیم فرامرز خبرنگار تلویزیون طلوع به همراه فلمبردار این شبکه در حمله انتحاری دشت برچی کابل /1397
۱۸۰۳ – درگذشت پی‌یر-آمبرواز شودرلو دو لاکلو نویسنده اهل فرانسه
۱۸۵۷ – درگذشت اگوست کنت فیلسوف فرانسوی واضعِ نامِ جامعه‌شناسی ، بنیانگذارِ جامعه‌شناسیِ نوین و دکترین پوزیتیویسم
اگوست کنت
۱۹۰۲ – درگذشت رودولف فیرخو پزشک، مردم‌شناس، آسیب‌شناس، تاریخدان پیشاتاریخ، زیست‌شناس و سیاستمدار آلمانی ،از بنیانگذاران طب اجتماعی
۱۹۰۶ – درگذشت لودویگ بولتزمان فیزیکدان آلمانی
لودویگ بولتزمان
۱۹۹۷ – درگذشت مادر ترزا راهبهٔ کاتولیک آلبانیایی و تأسیس کنندهٔ ماموران امور خیریه در هند
۱۹۹۷ – درگذشت گئورگ سالتی رهبر ارکستر و اپرای مجارستانی – انگلیسی و رهبر ارکستر سمفونی شیکاگو
مادر ترزا
*****
