تقویم تاریخ ( دهم ماه ثور )

امروز 10 ماه ثور برابر با 30 اپریل تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

تظاهرات و تعرض مردم بر سفارت پاکستان در کابل/1334

پاکستان از بدو ایجاد در سال ۱۹۴۷ که از بدنه هند جدا شد، رابطه پر فراز و فرود با افغانستان بخاطر موضوع پشتونستان داشته است.

بعد از ایجاد پاکستان محمد ظاهر، آخرین پادشاه کشور علاقه ای زیادی به حمایت از پشتونستان نداشت. اما نخستین بار در زمان صدارت سردار محمد داود ، صدراعظم محمد ظاهر شاه بود که روابط افغانستان و پاکستان تا مرز لشکر کشی و آمادگی برای جنگ پیش رفت که این موضوع سبب تشدید تنش ها و اعتراضات مردمی بر علیه پاکستان گردید.

صدور اولین فرمان انقلابی کودتاچیان هفتم ثور/1357

اولین فرمان شورای انقلابی صادر گردید. نام رسمی جمهوری افغانستان به جمهوری دموکراتیک خلق افغانستان تبدیل شد و نور محمد تره کی به حیث رئیس شورای انقلابی اعلام گردید.
به رسمیت شناخته شدن حکومت کودتاپیان از سوی شوروی سابق/1357

اتحاد شوروی منحیث اولین کشور جمهوری دموکراتیک خلق افغانستان را به رسمیت شناخت. این در حالی بود که کوتای هفتم ثور آن سال ننیز با حمایت و پشتیبانی آن کشور راه اندازی و به پیروزی رسیده بود. رهبران کودتا در افغانستان همه متمایل به حزب کمونیست شوروی سابق بودند و به حمایت ها و کمک های آن کشور چشم داشتند.

وفات جلیل زلاند ( استاد موسیقی کشور)/ 1388

جلیل زلاند متولد سال 1314 خورشیدی،  از نخستین آوازخوانان آماتور بود که در دهه پنجاه میلادی، مدیریت موسیقی افغانستان را به عهده گرفت. او در همکاری با سایر آماتورها کوشش بسیاری را برای ایجاد موسیقی پاپ افغانی یا موسیقی امروز افغانی انجام داد. موسیقی پاپ افغانی ترکیبی است از موسیقی هندی، موسیقی محلی و آهنگ‌های فولکلور افغانی به زبان‌های فارسی دری و پشتو. جلیل زلاند در جمع‌آوری و تدوین مجمع آهنگ‌های فولکلوریک زیر نظر عبدالغفور برشنا، اولین رئیس رادیوی افغانستان، بسیار کوشید. زلاند در زمان سلطنت رضا شاه پهلوی سفری به ایران داشت، با آهنگ ای ساربان آهسته ران بر اساس شعر سعدی و من آمده‌ام که عشق فریاد کنم بر اساس یک ترانه محلی شمال افغانستان ملا محمد جان در میان شنوندگان ایرانی جای پا باز کرد. اوبه همکاری بسیار نزدیک سلیم سرمست و ننگیالی اولین ارکستر موسیقی آماتور را در رادیو افغانستان ایجاد کرد که از شهرت منطقه‌ای برخوردار شد. پس از تأسیس این ارکستر جوان یک تعداد از جوانان شهر کابل چون احمد ولی، احمدظاهر، ظاهر هویدا، احمد شاکر، حامد شکران، هاشم قیومی، افسانه، سلما خانم وغیره در رادیو افغانستان نوارهای ثبت نمودند که بنام گروه آماتور دربین جوانان شهرت یافت؛ و آن آهنگها تا حال طراوت و تازگی خود را دارد. زلاند به عنوان «هنرمند حنجره طلایی» شهرت یافت و بسیاری از آوازخوانان جوان تلاش داشتند تا از او پیروی کنند. مانند احمد ولی، خلیل راغب. جلیل زلاند در آواز خوانی و آهنگسازی، استعدادی خوب نشان داد. او ترانه‌های بسیار ساخت و اجرا کرد، آثاری که از او یک چهره ماندگار در تاریخ موسیقی معاصر افغانستان برجا می‌گذارد. سارا همسر جلیل زلاند نیز خواننده بود آهنگ‌های ای زهره، ای ستاره زیبای آسمان، ای شعله حزین، ای درد واپسین، ای نگار من، من آمده‌ام و دلبرکم بیا به کابل بریم از آهنگ‌های ماندگار و همه پسند زلاند است. زلاند شعرهای فروغ را خواند و آهنگ‌هایی برای گوگوش ساخت. در این سفر زمینه تحصیل فرید زلاند پسر جلیل زلاند در ایران فراهم شد. او همان‌جا درس خواند و در معرفی آهنگ‌های افغانی و آهنگسازی برای آوازخوانان معروف ایران سهم برازنده‌ای گرفت. او در دیدار با مادر فروغ فرخزاد در ایران در یک ساعت یا کمتر از آن روی شعر دختر کنار پنجره تنها نشست و گفت آهنگی ساخت که بسیار جذاب و شنیدنی است. در سال‌های پسین، هایده آواز خوان ایرانی یکی از ساخته‌های آقای زلاند (وقتی عاشق شوی راز دلته گفته نتانی) را پسندید و اجازه خواست آن را بخواند. این آهنگ را زلاند بر اساس شعر عبدالله شادان برای دخترش سهیلا زلاند ساخته بود. جلیل زلاند سرود ملی افغانستان را در زمان محمد ظاهر شاه، جمهوری محمد داود خان و جمهوری دموکراتیک خلق ساخته است. او ترانه‌های حماسی زیادی خوانده است که هنوز از بهترین‌ها به شمار می‌آیند. زلاند یک خانواده هنرمند را ریاست می‌کرد. همسرش سارا زلاند سال‌ها در رادیو آواز خواند که از صدای جذابی برخوردار بود. سهیلا زلاند و شهلا زلاند از چهره‌های ممتاز آوازخوانی به شمار می‌آیند و پسرانش فرید زلاند و وحید زلاند آواز خوان و آهنگسازان موفق اند. استاد زلاند دو پسر و یک دختر دیگر نیز دارد.

روز خونین برای خبرنگاران افغانستان/1397

 دهم ثور روز خونین برای رسانه‌های کشور بود.

ساعاتی پس از دو حمله مرگ‎بار در منطقۀ شش‌درک کابل که در آن دست کم 30 تن به شمول ۹ خبرنگار و تصویربردار رسانه‎ها جان باختند و 50 تن دیگر زخمی شده‌اند، مسئولان نهادهای مدافع خبرنگاران و رسانه‌ها، با تجمع به محل این رویدادها، حمله بر خبرنگاران را «سازماندهی شده» خواندند.
خبرنگاران هنگامی آماج قرار گرفتند که برای پوشش حمله انتحاری نخست به این محل رفته بودند.
711 – عبور لشكريان اسلام به فرماندهي طارق ابن زياد از تنگه جبل طارق

طارق ابن زياد 30 اپريل سال 711 ميلادي با هدق تصرف اسپانيا، با سپاهي از مسلمانان از تنگه 13 كيلومتري ميان آفريقا و اروپا كه به نام او جبل طارق (جيبرالتار) خوانده مي شود گذشت و پا به خاك اروپا گذارد. طارق كه يك ژنرال از مردم «بربرBerber» آفريقاي شمالي بود و معاونت موسي ابن نصير حكمران اموي آفريقيه (سرزمين هاي مسلمان نشين شمال آفريقا به مرکزيت تونس) را برعهده داشت به تصميم دمشق (وليد ابن عبدالملك، از بني اميه) عزم تصرف اروپا و به اسلام دعوت كردن مردم اين منطقه را كرده بود. طارق كه 9 سال بعد در دمشق درگذشت، هشتاد روز پس از عبور از تنگه، در «19 جون » بر ارتش ويزيگوت ها در آندلوسا Andalusia (آندلس ـ مناطق جنوبي و شرقي اسپانيا) پيروز شد. در اين جنگ «رودريكRoderic» پادشاه ويزيگت ها كشته شد.

تصور طارق به قلم فرنگي ها

طارق پس از پيروزي بر ويزيگوت ها قصد تصرف فرانسه را كرد و چند نقطه مرزي از خاك فرانسه را هم به دست آورد كه به دمشق احضار شد و چون مورد سوء ظن حكمران اموي وقت قرار گرفت، اجازه بازگشت به دست نياورد و در همان شهر درگذشت.
1030 – وفات سلطان محمود غزنوي
مورخان انگليسي كه درباره گسترش اسلام در قرن 11 ميلادي در شبه قاره هند تحقيق كرده اند؛ درگذشت سلطان محمود غزنوي را 30 اپريل 1030 نوشته اند. سلطان محمود به نام گسترش اسلام، چند حمله نظامي به هند برد و از سوي خليفه عباسي وقت مورد تقدير قرار گرفت. وي با اين اقدام خود نخستين سنگ بناي كشوري را گذارد كه 9 قرن پس از او به نام پاكستان مركب از مسلمانان هند پا به عرصه وجود گذارد.

تصوير سلطان محمود

مشغله ديگر محمود كه شهر غزنی در افغانستان را پايتخت قرار داده در عمران و آباداني اش كوشيده و آن را به مركز تجمع اديبان و دانشمندان زمان تبديل كرده بود جلوگيري از گسترش مهاجرت سلجوقيان بود كه در ماوراء آمو دريا (جيحون) پراكنده بودند. با اين كه پارسي، زبان نياكان سلطان محمود نبود (زيرا که از ترکان غز بود)، وي با حمايت از شعرايي كه در دربار او گرد آمده بودند عملا به شعر و ادب پارسي خدمت بسيار كرد. بيشتر شهرت سلطان محمود به دليل مدح او از سوي همين شاعران و اديبان بوده است. فردوسي پنج سال پيش از درگذشت سلطان محمود در 87 سالگي در توس فوت شده بود . فردوسي كه برابر كوروش و داريوش به ايران خدمت كرد از شاعران دربار سلطان محمود و طرف توجه او نبود.
محمود كه در سال 998 ميلادي برجاي پدرش سبكتكين نشست 32 سال حكومت كرد. پيش از سبكتكين، پدر او الپتكين كه از افسران ترك ارتش سامانيان بود در گوشه اي از افغانستان امروز كه در آن زمان خراسان بزرگتر خوانده مي شد دعوي استقلال كرده و تشكيل يك قلمرو براي خود داده بود.
شهر «لشكرگاه» از مناطقي است كه سلطان محمود بنا كرده است. اين شهر در آن زمان اختصاص به استقرار سپاهيان غزنوي داشت. وي به آباداني شهر بست Bost نيز كمر همت بست. اين شهر در حقيقت پايتخت زمستاني سلطان محمود بود زيرا كه زمستان غزنی سخت بود.
پس از محمود، مسعود پسر او برادرش محمد را كه برجاي پدر نشسته بود كور كرد و خود جاي او را گرفت.
1649 – جنبش همتراز بشمار آوردن مردم – Levellers
اپریل 1649 آغاز سركوبي جنبش خودجوش « له ولر ها Levellers» يا همتزار انگاشتن مردم( عمدتا در امور حكومتي، سياست و آزادي هاي اجتماعي) كه در همين دهه در انگلستان بپا خاسته بود و جان ليبورن، «اورتن» و «والوين» عملا رهبري آن را برعهده داشتند به حساب آورده شده است.

جان ليبورن

جنبش همتراز انگاشتن مردم در انگلستان، پس از به زندان افتادن ليبورن رو به ضعف نهاد ولي ترجمه و انتشار بيانيه هاي ليبورن كه در 1657 در 42 سالگي درگذشت و همفكرانش باعث جهاني شدن اين فكر و باقي ماندن آن تحت عناوين ديگر از جمله «پاپيولار ساورنتي» شده است.
1789 –  سي آوريل اين سال، جنرال جورج واشنگتن در بالكن ساختمان فدرال در خيابان «وال استريت» شهر نيويورك به گونه اي كه مردم او را ببينند سوگند وفاداري به قانون اساسي و ملت ياد كرد و نخستين رئيس جمهور فدراسيون (ايالات متحده) شد.

1970 – حمله نظامي امريكا به كامبوج در جنوب آسيا
در حالي كه ايالات متحده امريكا درگير جنگ خونين ويتنام بود، در 30 آوريل 1970م، نيروهاي نظامي امريكا، از زمين و هوا به كامبوج، همسايه ويتنام حمله كردند و اين كشور آسياي جنوب شرقي را اشغال نمودند. ريچارد نيكسون، رئيس جمهور وقت امريكا، هدف خود از اشغال كامبوج را به دست آوردن فرصت كافي براي خروج سربازان امريكايى از ويتنام اعلام كرد. نيكسون در توجيه اشغال كامبوج مي‏گفت اگر در آزمايش‏هاي مختلف، امريكا به عنوان قدرت‏مندترين كشور جهان، مانند يك غول بيچاره عمل كند، هرج و مرج طلبان، ناسيوناليست‏ها و كمونيست‏ها بر ملت‏هاي جهان و جوامع مختلفْ حاكم خواهند شد و به اين شكل منافع امريكا و جهان سرمايه داري به خطر خواهد افتاد. اشغال كامبوج، امواج مخالفت‏هاي امريكايى‏ها را با جنگ‏طلبي‏هاي سردمداران ايالات متحده افزايش داد. شدت اعتراضات در امريكا به حدي بود كه گارد ملي اين كشور، دانشجويان امريكايى معترض در دانشگاه‏ها را به گلوله بست كه نمونه بارز آن، كشته شدن دانشجويان امريكايى در دانشگاه اوهايو بود. با افزايش اين موج اعتراض، كنگره امريكا با تصويب لايحه‏اي، نيكسون را مجبور كرد كه نيروهاي نظامي امريكا را تا ژوئيه 1970م از كامبوج خارج كند. در نهايت، امريكا در اواخر سال 1970م، به اشغال كامبوج خاتمه داد و خاك اين كشور را ترك كرد. با اين حال، امريكا، حكومت دست‏نشانده خود را در كامبوج بر سر كار آورد كه پس از شكست امريكا در جنگ ويتنام، اين دولت نظامي نيز سرنگون شد. جالب اين كه درست پنج سال پس از لشكركشي نظاميان امريكايي به كامبوج، همين غول بيچاره، در 30 آوريل 1975م از ويتنام نيز شكست خورد.

ریچارد نیکسون و برنامه حمبه به کامبوج

1975 – سقوط سايگون و تامين وحدت ويتنام
سه ويت كنگ سي ام اپریل 1975 از پشت يك بام يك ساختمان ورود تانكهايشان را به شهر سايگون نگاه مي كنند ، شهر آرام است و قتل و جرح و غارت هم در كار نيست
درست سي سال پس از خودكشي هيتلر و سقوط برلين، در همين روز در 30 اپريل 1975 شهر سايگون پس از سالها جنگ خونين به تصرف نيروهاي ويت كنگ و وحدت طلب ويتنامي درآمد و كشور ويتنام يكپارچه شد.

پيش از سقوط شهر جنوبي سايگون، بسياري از مقامات دولتي كه در طول جنگ با آمريكا همكاري داشتند با طیاره و هلي كوپترهاي آمريكايي از سايگون به ناوهاي اين كشور كه در همان نزديكي بودند منتقل شده بودند و آخرين دسته نيز از طريق پشت بام سفارت آمريكا سايگون را ترك كردند. شهر سايگون بعدا به «هوشي مين سيتي» تغيير نام داده شد و كسي هم اعدام نشد . تنها مقامات سابق به اردوگاه بازآموزي فرستاده شدند تا تفکّر آنان اصلاح شود و بعدا به زندگاني عادي بازگشتند. مورخان در اظهارنظرها دهه يکم قرن 21 خود، ويتنام را [گرچه با رژيم پکن اختلافات ارضي دارد] يک کشور بدون دشمن جهان توصيف کرده بودند که بدون معارضه به سوي قدرت شدن پيش مي تازد.
مناسبت ها:
زادروزها

۱۲۸۸ – رهی معیری، شاعر و ترانه‌سرا ایرانی

رهی معیری

۱۳۴۴ – ادریان کیوان پاسدار، هنرپیشه و کارگردان آمریکایی
۱۶۶۲ – ماری دوم، شهبانوی انگلستان، اسکاتلند و ایرلند.

ماری دوم

۱۹۳۰ – وارن بافت سرمایه‌گذار آمریکایی

وفات ها:

وفات جلیل زلاند ( استاد موسیقی کشور)/ 1388

۱۸۳۲ – ادوار مانه، نقاش فرانسوی
۱۸۹۴ – گوستاو کایبوت، نقاش دریافتگرای فرانسوی.
۱۹۴۵ – آدولف هیتلر، صدر اعظم آلمان نازی.

اوا براون

۱۹۴۵ – اوا براون، همسر آدولف هیتلر.