تقویم تاریخ ( نهم ماه حمل)

امروز نهم ماه حمل مطابق با بیست و نهم ماه ماچ میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این حوادث می پردازیم:

وفات بازگل بدخشی/1388

استاد بازگل بدخشی  در چنین روزی در اثر بیماری که عاید حالش گردیده بود، در بدخشان درگذشت.

نام او آدینه و لقب وی باز گل بدخشی میباشد. درسال ۱۹۰۲ میلادی در قریه مربوطات ولسوای کشم بدخشان بدنیا آمد. او هنرمند خوش آواز و محبوب محلی خوان رادیو تلویزیون ملی افغانستان بود. باز گل در ایام کودکی شغل شعبان را داشت. در میان دره های سبز بدخشان شوق و علاقه به آواز خوانی پیدا نمود . طبق اظهارات او در یک مصاحبه رادیوی در ایامیکه او جوان بودU شاه محمود خان نخست وزیر وقت با سایر اراکین دولتی سفر در بدخشان داشت، والی وقت محفلی برای نخست وزیر گرفت که در آن باز گل هنر نمائی نمود. شاه محمود خان از هنر نمائی این هنر مند تمجید نموده نام اورا باز گل گذاشت. به همین سلسله  باز گل درسال ۱۳۳۶هجری دوره مکلفیت سربازی خودرا در ارگ شاهی سپری نمود به خواندن های محلی و فلکلوریک خود دوستان و بزرگان را سرگرم وخوش نگه میداشت. او درمیان قطعه گارد به بنام آواز خوان بدخشی مشهور بود. باز گل در همین مواقع به همکاری استاد یقوب  قاسمی مدیر رادیو کابل واستاد خیال به رادیو افغانستان راه یافت . او اولین آهنگ خود را در رادیو افغانستان ثبت و شام همان روز در سراسر کشور آواز او را شنیدند. او اولین معرفی کننده موسیقی فلک در افغانستان است.

رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی ( 29 مارچ) : 

• كشف سرزمین “كاستاریكا” در امریكای مركزی توسط كریستف كلمب (1500م)
منطقه در نیمه هزاره دوم میلادی، محل سكونت قبائل كوچك بود. در 29 مارچ 1500 كریستف كلمب در جریان سفرهای خود، به این منطقه رسید اما حضور اروپائیان و سكونت آنها، 60 سال بعد عملی گردید. آنها این منطقه را به علت منابع طبیعی فراوان در آن، كاستاریكا نامیدند كه به معنای ساحل ثروت‏مند می‏باشد. كاستاریكا از سال 1564 به صورت رسمی در سیطره اسپانیا قرار گرفت كه تا سال 1821 به طول انجامید. پس از آن، ضمن اعلام استقلال خود، به امپراتوری مكزیك پیوست و با فروپاشی فدراسیون مكزیك، كاستاریكا نیز به استقلال كامل نائل آمد. كاستاریكا با 51/100 كیلومتر مربع وسعت در قاره امریكای مركزی، در غرب دریای كارائیب و شرق اقیانوس آرام و در همسایگی كشورهای پاناما و نیكاراگوئه واقع شده است. جمعیت آن بیش از 4 میلیون نفر بوده و اسپانیولی‏ها، دورگه‏ها و سرخ‏پوستان، مهم‏ترین گروه نژادی آن می‏باشند و پیش‏بینی شده است جمعیت آن تا سال 2025 به حدود 6 میلیون نفر بالغ گردد. مذهب اكثر مردم، كاتولیك، زبان رسمی، اسپانیولی و پایتخت آن، شهر سان خوزه می‏باشد. شهرهای مهم آن عبارتند از: كارتاگو، آلاخوئلا و بندر لیمون. حكومت كاستاریكا جمهوری چند حزبی با یك مجلس قانون‏گزاری بوده و واحد پول آن كولون كاستاریكا است.

• صدور فرمان تاریخی “آزادی” توسط پادشاه فرانسه (1573م)
پس از شكل‏‌گیری جریان اصلاح‌طلبی توسط مارتین لوتر در اوائل قرن شانزده و به راه افتادن نهضت پروتستان، اختلافات عقیدتی با كاتولیك‌‏ها به جنگ میان دو گروه انجامید. در این میان، در فرانسه جنگ‌هایى در چهار مرحله از اوائل سال 1562 تا 1573م به طول كشید كه جنگ دوم و سوم با پیروزی كاتولیك‌‏ها و دو جنگ دیگر با برتری پروتستان به پایان رسید و حادثه سن – پارتِلْمی كه در جریان آن پروتستان‌ها و رهبران آن به دستور شارل نهم پادشاه فرانسه قتل عام شدند دراین مقطع روی داد. پس از آخرین جنگ كه حدود یك سال به طول انجامید و به پیروزی پروتستان‌ها منجر شد شارل نهم در 29 مارچ 1573 ضمن فرمان تاریخی كه به فرمان آزادی موسوم گردید به پروتستان‌ها نوعی آزادی مذهبی و آزادی در عقائد و احكام عملی داد و به یك سلسله از جنگ‏‌های مذهبی خاتمه داد گرچه تحصیل آزادی هدف اصلی پروتستان‌ها به شمار می‌رفت اما مسئله كسب قدرت و رسیدن به حكومت باعث شد تا نزاع و جنگ‏‌های دیگری نیز پس از این فرمان رخ دهد.

• امضای قرارداد تاریخی “پیرنه” میان اسپانیا و فرانسه(1659م)
پس از امضای قرارداد صلح وِستْفالی در سال 1648م، به جنگ‌های 30 ساله در اروپا پایان داده شد، اما جنگ، بین برخی از كشورهای منطقه به صورت پراكنده ادامه یافت. در این میان، بین فرانسه كه به یك امپراتوری قدرت‏مند تبدیل شده بود با كشور اسپانیا همچنان جنگ جریان داشت. در نتیجه، یازده سال بعد از پیمان وِستْفالی، با امضای قراردادی دیگر معروف به قرارداد پیرنِه در 29 مارچ 1659م، مرز میان دو كشور در سلسله جبال پیرنه تثبیت شد و جنگ‏‌ها پایان یافت.

• پیروزی امپراتوری عثمانی بر لهستان (1676م)
در 29 مارچس 1676م جنگ لهستان با عثمانی با پیروزی این امپراتوری و تصرف بخش‌هایی از سرزمین اوكراین توسط عثمانی خاتمه یافت. این جنگ از سال 1671 با شورش قزاق‌های لهستانی و حمایت امپراتوری عثمانی از آن‏ها، آغاز شد. نیروهای عثمانی یك بار در جنگ لِمبِرگ از لهستانی‌ها شكست خوردند، اما درنهایت به پیروزی دست یافتند.

• درگذشت “امانوئل سودِنْبِرگ” عالم و عارف سوئدی(1772م) 
امانوئل سودِنْبِرگ، متفكر نامدار سوئدی در 29 جنوری 1688م در استكهُلْمْسوئد به دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات خود، در ریاضیات تبحّر یافت و مهندسی معروف شد. امانوئل در 54 سالگی اعلام داشت كه دنیای واقعی را در رؤیاهایى چند، مشاهده كرده است. سودنبرگ از آن پس به مطالعات فراوانی در فلسفه پرداخت و به نشر عقاید و افكار خود مشغول شد. وی اعلام داشت كه فلسفه او، انفصال از دنیای مادی و غرق شدن در تماشای عالم معنوی است. سودنبرگ در مشاهده عالم معنا چنان تیزبین و دقیق بود كه آن را به شیوه دانشمندان، با همه جزئیاتش توصیف می‏‌كرد. سودنبرگ می‏‌گفت كه دنیای مادی و دنیای روحی، هر دو، دارای طرح و الگویى قابل انطباق هستند و بنابراین، وحدت پذیرند. هر آنچه در این دنیا هست، نظیر آن در دنیای دیگر نیز هست. وی معتقد بود كه هر چه انسان شریف‏تر باشد فهم و درك وجود خداوند برایش ممكن‏تر است زیرا خداوند، شبیه و المُثنّای نامرئی و نامشهود انسان است. سودنبرگ تاكید داشت كه همه این‌ها در سیرهای عارفانه وی به عالم بالا، برای شخص او یقینی شده است.
هر چند سودنبرگ خود را “مردی هر دو جهانی” می‌خواند. با این حال در او چیز غیر معمول و نامتعارفی وجود نداشت. دارا بودن زندگی عملی، ساده و معتدل، پرهیز از هرزگی و بی بند و باری، علاقه به مصاحبت با دیگران و علاقه به گیاه خواری و دوری ازگوشت خواری از جمله ویژگی‏‌های زندگی او بود. امانوئل سودنبرگ اندیشه‏‌های فلسفی خود را در بیش از پنجاه جلد كتاب بیان داشت كه مهمترین آن‏ها، كتاب اسرار عالم ملكوت یا رموز آسمانی است كه آن را در هشت جلد به نگارش درآورد. او در این كتاب عنوان می‌كند كه: تنها خدا زنده است و حضور او در انسان و مخلوقات دیگر است كه به آن‏ها نمودی از زندگی می‌بخشد و در ما توهّمِ وجود اختلاف میان انواع موجودات كه همه بهره‌ای از ذات واحد الهی‌اند ایجاد می‏‌كند. اسرار عالم ملكوت نه تنها مهم‏ترین اثر سودنبرگ است، بلكه یكی از بارزترین و جالب‏ترین جلوه‌‏های اندیشه عرفانی اروپای شمالی در قرن هجدهم می‏‌باشد. سودنبرگ در انگلستان و ایالات متحده امریكا دارای پیروان بسیاری بود. امانوئل سودِنبرگ سرانجام در 29 مارچ 1772م در هشتاد و چهار سالگی درگذشت.

• زادروز تاريخ‌دان و نويسنده‌ای كه راه تزار را روشن ساخت. (1817 م )
اموز زادروز كنستانتین آكساكوف Konstantin Aksakov نقدنگار، نویسنده و تاریخدان ایده آلیست روسیه است كه 29 مارچ 1817 (طبق تقویم میلادی قدیم و دهم اپریل در تقویم تازه) به دنیا آمد. وی که در یک خانواده اهل قلم به دنیا آمده بود از هواداران آزادی بیان و آزادی سرف‌ها در روسیه بود و عشق عجیبی به روسیه و روس ها داشت. وی در نوشته‌هایش روزهای طلایی روسیه را پیش بینی كرده بود و این نوشته باعث تشویق تزار و مشاورانش به توسعه طلبی و کسب اقتدار می‌شد. وی در كتاب خود «تاریخ روس ها» كه مورخان بعد از او، آن را تكمیل كرده اند نوشته است كه شرط رسیدن روسیه به دوران طلایی؛ تحكیم احساس وطن دوستی روس‌ها، اقتباس آزادی‌هایی كه در اروپای غربی وجود دارد و نیز لغو خرید و فروش كشاورزان با اراضی كشاورزی است كه ربع جمعیت روسیه را در بردگی نگه‌داشته و فكر پیشرفت و ابتكار را از آنان گرفته است.
آكساكوف در سال 1855 كه الكساندر دوم تزار روسیه شد در رساله‌ای كه انتشار داد او را فردی متفاوت از پدرش اعلام داشت و نوشت كه با سلطنت الكساندر دوم كه مردی تحصیل‌كرده و روشنفكر است دوره تاریخی تازه‌ای در روسیه آغاز شده است. وی با این اقدام خود، انجام اصلاحات از جمله لغو «سِرفدوم» را روی دست تزار تازه گذارد. آكساكوف همچنین به این تزار توصیه کرد که مجلس بزرگان را که قبلا وجود داشت و شبیه سنای روم باستان بود احیاء کند. آكساكوف عقیده داشت که بزرگان یک کشور بیش از توده‌ها نگران وطن و خواهان ترقی و سربلندی آن هستند. به باور او، توده‌ها عمدتا در فکر زندگانی روزمره و امرار معاش خود هستند تا اعتلای وطن. آکساکوف 19 دسامبر 1860 درگذشت.

• تولد “مارسل اِمه” نویسنده معروف فرانسوی (1902م)
مارسل اِمِه، داستان نویس فرانسوی، در 29 مارچ 1902م در یك طبقه پایین اجتماعی به دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات خود و قبل از آنگه منحصراً به ادبیات بپردازد، به وسیله مطالعه فراوان فكر خود را وسعت بخشید. اِمِه در ابتدا به مشاغل گوناگون پرداخت و در26 سالگی كار نویسندگی خود را با وصف زندگی دهقانان شرق فرانسه آغاز كرد. مارسل امه در 31 سالگی كتاب مادیان سبز را نگاشت كه موجب شهرت وی گردید. وی در این اثر، آداب زندگی دشت نشینان را با تصویرهای بدیع و تیزبینی بسیار و با سبكی پر جاذبه وصف كرده است. در آثار مارسل امه از طرفی ذوق خیال انگیزی تا حد وهم و رویا دیده می‏‌شود و از طرف دیگر، تندی و خشونت در هجو و انتقاد مشاهده می‏‌گردد كه گاه رنگ سیاسی و اجتماعی به خود می‌گیرد.
آثار او به صورت طنزی است تند از بعضی از ظواهر تمدن، با استادی در فن نویسندگی و طنز و لحن خشونت‏‌آمیز در تجزیه و تحلیل و واقع بینی. امه در دو كتاب دیگر تحت عناوین قصه‏‌های گربه خانگی و آخرین قصه‏‌های گربه خانگی، تأكید می‏‌كند كه این قصه‌ها را برای بچه‏‌های چهار تا هفتاد و پنج ساله نوشته است. امه در این داستان‌ها بر آن است تا خوانندگان، از ماجراهای تلخ خودشان كه در آنها عشق و پول به هم آمیخته و هر لحظه یكی، جای دیگری را می‌گیرد، فارغ شوند. این مجموعه در حقیقت شامل قصه‌هایی است كاملاً اخلاقی و در آن خوب‌ها جزای خیر می‏‌بینند. دیگر آثار مارسل امه شامل دیوارگذر، مگس آبی، پرندگان ما و رو به عقب می‌باشد. مارسل امه سرانجام در سال 1967م در 65 سالگی درگذشت.

• بمباران شبانه بندر«لوبك» آلمان (1942 م)
29 مارچ 1942 و در جریان جنگ جهانی دوم بندر «لوبك Lubeck» آلمان كه بیشتر سنگ آهن مورد استفاده كارخانه‌های فولاد‌سازی این كشور به آنجا وارد می‌شد مورد حمله صدها بمب افكن نیروی هوایی انگلستان قرار گرفت. در جریان این حمله بیش از یك هزار ساختمان و عمدتا خانه‌های مسكونی ویران شد و تلفات سنگینی وارد آمد. یكی از ساختمان‌هایی كه آسیب شدید دید كلیساهای تاریخی این بندر بود.
متعاقب همین بمباران، هیتلر دستور داد كه ابنیه تاریخی انگلستان نیز بمباران شود. آخرین موشک آلمانی از نوع V – 1 بیست و نهم مارس 1945 بر انگلستان فرود آمد.

• دژ فرانسوی «دین بین فو» زیر آتش ویتنامیان (1954 م)
بیست و نهم مارچ سال 1954 نیروهای فرانسوی مستقر در شمال ویتنام كه به عنوان بازوی استعمار فرانسه در منطقه هندوچین عمل می‌كردند در آخرین پایگاه خود در ویتنام ـ در یک منطقه کوهستانی نزدیک مرز لائوس در زیر آتش نیروهای ژنرال جیاپ اعلام عجز كردند که در رسانه‌های پاریس انعکاس یافت. این نیروی انبوه فرانسوی که از پشتیبانی ده‌ها تانک و 37 هواپیما برخوردار بودند از سایر پایگاه‌های شمال ویتنام به دژ نظامی دور افتاده «دین بین فو Dien Bien Phu» كه دارای یك فرودگاه اضطراری بود عقب رانده شده بودند. آنان در اینجا هم زیر آتش بی امان افراد ژنرال جیاپ كه گروهی داوطلب غیر نظامی مركب از ملی گرایان و كمونیست‌ها بودند قرار گرفتند. در اینجا، سیم خاردار، میدان مین و بمباران با بمب ناپالم مانع ادامه حمله افراد جیاپ و رخنه آنان به پایگاه نشد و در همین جا بود كه فرانسه از پای در آمد و به استعمار طولانی خود بر شبه جزیره هندوچین پایان داد. نبرد Dien Bien Phu چهل و پنج روز طول کشید (از 13 مارس تا هفتم ماه می). برخلاف پیش‌بینی فرانسویان، Vo Nguyen Giap (قبلا معلم درس تاریخ در دبیرستان) با بیش از 40 هزار فرد مسلح دین بین فو را محاصره کرد و زیر آتش توپ قرارداد. در این نبرد که با پیروزی ویتنامیان پایان یافت 1571 فرانسوی کشته، 6600 فرانسوی دیگر مجروح و 11 هزار و 721 نظامی فرانسوی نیز اسیر شدند. همچنین اعلام شده بود که 1729 فرانسوی نیز ناپدید شده‌اند. شکست نظامی فرانسه در «دین بین فو» به عمر جمهوری چهارم آن کشور پایان داد و نبرد استقلال در مستعمرات دیگر فرانسه ازجمله الجزایر آغاز شد. جنگ استقلال ویتنامی‌ها با فرانسه از سال 1946 تا سال 1954 طول کشید.

• مجرم شناخته شدن ستوان ویلیام کالی (1971 م)
هیات منصفه (ژوری) یک دادگاه نظامی آمریکا ستوان ویلیام کالی William Calleyفرمانده یک گروهان از تیپ 11 پیاده آمریکا را که گروهان او متهم به کشتار 400 تا 500 غیرنظامی ـ بزرگسال و کودک ـ ویتنامی ساکن روستای مای لای My Lai شده بود مجرم تشخیص داد. قضات دادگاه 7 روز بعد کالی را به زندان تمام عمر محکوم کردند که محکومیت او بعدا به تصمیم نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا به ده سال حبس در اقامتگاه خود در سربازخانه (فورت بنینگBenning) تبدیل شد و پس از سه سال و چندماه ماندن در این حبس خانگی آزاد شد. کشتار روستای مای لای و تصاویر مربوط مدتها خبر صفحات اول روزنامه ها بود. این کشتار در مارچ 1968 روی داده بود. کالی متولد 1943 است. پدر او نیز قبلا نظامی بود.

• تکمیل ناتو (2004 م)
دولت‌های استونیا، اسلواکیا، بلغارستان، لاتویا، لیتوی نیا ورومانی اعضای پیشین بلوک شرق به ناتو پیوستند و عضو کامل این اتحادیه نظامی غرب شدند. با پیوستن استونیا، لاتویا و لیتوی نیا به ناتو، این اتحادیه وارد قلمرو شوروی فرو پاشیده شد و در بالتیک و در پایگاه‌های سابق شوروی استقرار یافت بدون اینکه مقامات روس اعتراض کنند. این سه کشور حاشیه بالتیک از جمهوری‌های 15 گانه شوروی بودند. قبلا قرار بود که پس از انحلال اتحادیه نظامی بلوک شرق (پیمان ورشو)، ناتو نیز تبدیل به انجمن سیاسی شود!