دوربین، ماهنامه فرهنگی و اجتماعی در هرات، در نمایشگاهی صد سال فعالیت مطبوعاتی در غرب افغانستان را پیش چشم آورد.

تا کنون هیچ مرکزی برای ثبت و نگهداری نشریه‎های چاپی در غرب افغانستان و به ویژه هرات وجود نداشته است.

این اولین بار است که نمونه‎هایی از تمامی نشریات و جرایدی که تا کنون در غرب افغانستان چاپ شده‎اند گردآوری و به نمایش گذاشته می‎شود.

نمونه‎هایی از نزدیک به چهار صد عنوان روزنامه، ماهنامه، هفته‎نامه و گاهنامه، عکس‎های مدیران این جراید و نویسندگان مطرح هرات در یک قرن گذشته کنار هم چیده شده‎اند.

نوراحمد کریمی مدیر مسئول مجله دوربین می‎گوید: “در نمایشگاه صد سال با مطبوعات در هرات، بیش از چهارصد عنوان نشریه از ولایت‎های هرات، غور، بادغیس، نیمروز و فراه گردآوری و آرشیو شده و برای هر کدام شناسنامه جداگانه ترتیب شده و به همراه عکس‎های دست‎اندرکاران و مدیرمسئولان آنها به نمایش گذاشته شده است.”

آقای کریمی افزود: “بیشتر سعی شده که سیر تکاملی مطبوعات در غرب افغانستان به نمایش گذاشته شود.”

مدیر دوربین می‎گوید حدود ۳۰۰ عنوان از این مجموعه نشریات چاپی هرات و بقیه از ولایات دیگر در غرب افغانستان است.

در یک قرن اخیر تنها در هرات نزدیک به ۳۰۰ عنوان نشریه چاپ شده است. اتفاق اسلام تنها نشریه‎ای است که از نزیک به یک قرن پیش تا حالا زنده است. بسیاری از جرایدی که نسخه‎هایش در ین نمایشگاه دیده می‎شود اما فراموش شده‎اند. تا اکنون هیج مرکزی برای نگهداری این آثار وجود ندارد.

برگزارکنندگان این نمایشگاه می‎گویند در نظر است که به‎زودی اولین مرکز پژوهشی مطبوعات غرب افغانستان راه‎اندازی شود.

تحولات سیاسی در آیینه مطبوعات

این نمایشگاه تنها به جراید، روزنامه‎ها و ماهنامه‎ها اختصاص نیافته است. نوراحمد کریمی مدیر مسئول مجله دوربین می‎گوید: “کلیه آثار نوشتاری که شامل روزنامه‎ها، هفته‎نامه‎ها، دوهفته‎نامه، ماهنامه‎ها، فصلنامه‎ها و ویژه‎نامه‎ها می‎شود، در قالب این نمایشگاه گردآوری شده است.”

آقای کریمی افزود: “یک بخش خاص دیگر، که می‎تواند بازگوکننده تحولات سیاسی نظامی کشور ما در سه دهه گذشته باشد، نیز وجود دارد. مثلا ابلاغیه‎هایی که حکومت [حزب دموکراتیک] خلق و [شاخه] پرچم [این حزب] پخش می‎کردند یا شبنامه‎هایی که مجاهدین در آن زمان در شهر پخش می‎کردند.”

مدیر دوربین همچنین گفت: “نسخه‎های از این ابلاغیه‎ها و شبنامه‎ها را نیز در اثر جستجوهای زیاد، یافته و این‎جا گذاشته‎ایم.”

علاوه بر این‎ها، بیش از صد عنوان نشریه‎های مجاهدین و بیش از ۷۵ عنوان از نشریه‎های متعلق به مهاجران هم در بخشی از این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده است.

تمامی آثاری که در این نمایشگاه گذاشته شده‎اند، به کمک فرهنگیان هرات از کتابخانه‎های شخصی جمع‎آوری شده‎اند.

این نمایشگاه با استقبال گرم فرهنگیان غرب افغانستان روبه‎رو شد.

در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه شماری از سخنرانان بر انتقال این نمایشگاه به دیگر ولایات و از جمله کابل، پایتخت، هم تاکید کردند.

مطبوعات و کسادی بازار

مطبوعات هرات نزدیک به یک قرن پیش، به تناسب امکانات موجود در صد سال پیش، کارنامه درخشانی دارد، ولی فعالیت مطبوعاتی در افغانستان در چهار دهه گذشته با افت و خیزهای زیادی همراه بوده است.

شماری از فرهنگیان هرات نسبت به آنچه که کسادی بازار رسانه‎های چاپی خوانده می‎شود ابراز نگرانی می‎کنند.

جاوید نورزاد مدیر مسئول روزنامه اتفاق اسلاممی‎گوید‎: “رسانه‎های چاپی متاسفانه در این سال‎های اخیر به اثر آمدن موجی از رسانه‎های صوتی و تصویری مقداری منزوی شد.”

آقای نورزاد افزود: “مردم آن‎قدر سواد کافی هم نداشتند و زیاد علاقه به نشریه‎های چاپی پیدا نکردند. کسی هم در این زمینه سرمایه‎گذاری نکرد. ما رسانه‎های زیادی را در این سال‎ها دیدم که یکی دو شماره چاپ شد، اما به دلیل نبود سرمایه و امکانات دوباره سقوط کرد.”

انتظار می‎رود با برگزاری چنین نمایشگاه‎ها زمینه تحقیق در باره پیشینه فعالیت‎های فرهنگی در افغانستان بیشتر از گذشته میسر شود و به تبع آن اقدامات اساسی برای ترویج فرهنگ روزنامه‎خوانی انجام یابد.