تفویم تاریخ ( ۲۲ ماه قوس )

امروز 22 ماه قوس برابر با 13 دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

وفات معصومه عصمتی وردک/۱۳۸۶

معصومه عصمتی وردک نویسنده و سیاستمدار نام آشنای کشور است.

خانم عصمتی وردک در سال ۱۹۳۰ در شهر کابل به دنیا آمد. وی در سال ۱۹۵۳ از کالج بانوان کابل فارغ‌التحصیل شد.

وی در زمان ریاست جمهوری محمدنجیب‌الله به عنوان وزیر معارف افغانستان انتخاب شد.

معصومه وردک در ایام جوانی از روند بی‌عدالتی‌های اجتماعی که در جامعه افغانی حکمفرما بود نارضایتی داشت. شرایط دشوار و نحوه زندګی مردم و به‌خصوص وضع اسفبار زنان و کودکان افغان، بزودی او را در صفوف مبارزان، برای استقرار دمکراسی و رشد نهضت زنان در کشور قرار داد. وی یکی از پیشگامان نهضت زنان در افغانستان بود که چادری را از سر به‌دور انداخت و وارد کارزار و پیکار سیاسی و اجتماعی شد.

او در سال ۱۳۴۳ خورشیدی، عضو کمیسیون مشورتی قانون اساسی بود و سپس در همان سال به‌سمت نماینده مردم در لویه جرګه شرکت کرد و در سال ۱۳۴۴، به‌عنوان وکیل منتخب مردم قندهار به شورای ملی (نخستین مجلس “دهه دموکراسی” یا مجلس “دوازدهم”) راه یافت و تا سال ١٣۴٨ وکیل شورا بود.

در سال‌های ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸، عصمتی دوباره به‌تدریس در مدارس ملالی و سیدجمال‌الدین افغان روی آورد (در این زمان در افغانستان کمونیست‌ها بر سر کار آمده‌ بودند) و در سال ۱۳۵۹ عضو آکادمی علوم افغانستان شد. سپس به مدت پنج سال در دانشکده‌های ادبیات و اقتصاد دانشگاه کابل به‌تدریس پرداخت.

معصومه عصمتی وردک، از جمله زنانی بود که در زمان حاکمیت حزب دموکراتیک خلق به‌قدرت رسید.ابتدا وی رهبری شورای سراسری زنان افغانستان را به‌عهده گرفت[۱٠] و سپس در زمان حکومت جمهوری افغانستان به‌رهبری دکتر نجیب‌الله، در کابینۀ خالقیار به‌عنوان وزیر تعلیم و تربیت (وزیر آموزش و پرورش) افغانستان برگزیده شد و همزمان ريیس کمیسیون ملی یونسکو در کابل بود.

پس از حاکمیت مجاهدین و آغاز جنگ‌های داخلی، معصومه عصمتی وردک در سال ۱۹۹۲ میلادی افغانستان را ترک گفت و سال‌های اخیر زندگی را در کشور فرانسه به‌سر برد و سرانجام ساعت ۴:۳۰ دقیقه صبح روز پنجشبه ۲۲ قوس ۱۳۸۶ در شـهر مولـوز فرانسـه درگذشـت. از او، یـک پســر و چهـار دخـتر بـاز مانـد.

مجموعه داستان‌های کوتاه معصومه عصمتی وردک در سال ۱۳۳۳خورشیدی در کابل انتشار یافت و برنده جایزۀ “آریانا” شد. گذشته از این، از جمله آثار مهم او، می‌توان از کتاب‌های “خوشال‌خان کيست؟” و “انکشاف موقف زن از زمان احمدشاه ابدالی الی سلطنت امير عبدالرحمان‌خان” (که هر دو به‌زبان دری منتشر شده‌اند)، “زنان نامور جهان” (مجموعه مقالات محمود طرزی)، “د پښتی میرمنې ژوندانه انځور او انعکاس په لنډیو کې” (به زبان پشتو) و “نقش و موقف زنان در زمان امیر حبیب‌الله خان الی نهضت امانی” (که آماده چاپ است) را نام برد.

افتتاح راه لاجورد/۱۳۹۷

رييس جمهور غني راه لاجورد را از ولایت هرات رسماَ افتتاح نمود. این راه افغانستان و آسياي جنوبي را به قفقاز و اروپا وصل مي كند.
به گفته رئیس جمهور کشور راه لاجورد ٤٠٠٠ هزار سال قدامت دارد كه مصر و هندوستان از این طریق با هم پیوند می خوردند.

1048 – وفات ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ کشور که هزار سال پیش گردش زمین را محاسبه کرد

ابوريحان محمد دانشمند بزرگ کشور 13 دسامبر سال 1048 ميلادي (22 ماه قوس) در شهر غزنه  وفات يافت. او درنيمه سپتامبر سال 973 ميلادي درمنطقه خوارزم كه در قلمرو سامانيان بود به دنيا آمده بود و زادگاه او كه در آن زمان روستاي كوچكي بود بعدا به «بيروني» تجديد نام داده شده است.

بيروني در رياضيات، هيأت (علوم فضايي)، فيزيك، زمين شناسي و جغرافيا سرآمد دانشمندان عصر خود بود. دائرة المعارف علوم چاپ مسكو ابوريحان را دانشمند همه قرون و اعصار خوانده است. در بسياري از كشورها نام بيروني را بر دانشگاهها، دانشكده ها و تالار كتابخانه ها نهاده و به او لقب « استاد جاويد » داده اند.

بيروني گردش خورشيد، گردش محوري زمين و جهات شمال و جنوب را دقيقا محاسبه و تعريف كرده است. خورشيد گرفتگي هشتم آوريل سال 1019 ميلادي را در كوههاي لغمان  رصد و بررسي كرد و ماه گرفتگي سپتامبر همين سال را در در غزنه به زير مطالعه برد.

بيروني در جريان لشكركشي هاي محمود غزنوي به هند غربي (كه پاكستان امروز قسمتي از آن است) امكان يافت كه به آن سرزمين برود، زبان هندي فراگيرد و درباره اوضاع هند تحقيق كند كه محصول اين تحقيق، كتاب «هند» اوست.

1574 – سلطان سليم دوم (پسر سلطان سلیمان) امپراتور عثماني در حمام به علت افتادن بر زمين افتاد و درگذشت .

وي پس از شكست در جنگ دريايي «لپانتو» در سواحل قبرس از ناوگان مشترك اسپانيا، اتريش، پاپ و «ونيز» و از دست دادن 230 كشتي جنگي دچار آنچنان اندوهي شده بود كه از خوابگاهش به ندرت بيرون مي آمد و به شراب پناه برده بود.

1916 – درجريان جنگ جهاني اول، بهمن در منطقه تيرول در كوههاي آلپ 16 هزارسرباز اتريشي و ايتاليايي را زنده به گور كرد و يك تن جان سالم به در نبرد 

رويدادي كه تاريخ نظير آن را ثبت نكرده است .

1920 – ايجاد محکمه بين المللي

جامعه ملل 13 دسامبر سال 1920 تصميم به ايجاد يك محکمه جهاني در شهر لاهه گرفت. اين محکمه پس از تاسيس سازمان ملل وظايف بيشتري به دست آورد كه اخيرا به تصويب مجمع عمومي اين سازمان موضوع دادرسي بين المللي و تعميم آن وارد مرحله جدي خود شده، یک محکمه بین الملل کیفری بوجود آمده و احتمال گسترش دادرسی های جهانی افزايش يافته است که مورد نياز مبرم ملل است. مسئله کار در اين است که اين دستگاه قضايي نيز در کنترل برخي از قدرتهاست که به صورت ابزار و حربه از آن استفاده مي کنند.

1937 – افتادن نانژینگ به دست جاپانی ها و قتل عام فجیع 300 هزار چيني

13 دسامبر 1937 و در جریان تعرض نظامی جاپان به چین، سپاهیان جاپانی که نهم اکتبر این سال شانگهای را تصرف کرده بودند نانژینگ (نانکینگ) پایتخت وقت چین را هم متصرف شدند. مقامات جمهوری چین دو روز پیش از تعرض ژاپنی ها، نانژینگ را ترک کرده بودند. در حمله به نانژینگ 240 هزار نظامی جاپانی شرکت کرده بودند حال آنکه از این شهر تنها 70 هزار نظامی چینی دفاع می کرد که ده هزار نفرشان کشته شدند. ژاپنی ها پس از تصرف نانژینگ، در این شهر قتل عام به راه انداختند و بیش از سیصد هزار تن را به طرزی فجیع کشتند.

1928 – نیکتایی به بازار آمد.

1947 – گزارش مشروح تلفات جنگ جهانی دوم انتشار یافت که نشان داد در این جنگ کمی بیش از 50 میلیون انسان کشته شدند.

از این شمار، تلفات شوروی بیش از همه و نزدیک به 27 میلیون نفر بود.

1966 – آمريكا در جريان جنگ ويتنام بمباران شهر هانوي را آغاز كرد.

2000 – آغاز ریاست جمهوری جرج دبلیو بوش

در چنین روزی درسال 2000 میلادی جرج دبلیو بوش پس ازگذشت 5 هفته به دلیل برخی تشکیکات درچگونگی رای گیری با حکم محکمه و با رایی مردم امریکا به ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا منصوب شد . وی درسال 2004 میلادی نیزتوانست به رایی بالاتر از رقیب خود جان کری نامزد دموکرات ها دست یابد .

۲۰۰۲ – پذیرش کشورهای قبرس، چک، استونی، مجارستان، لاتویا، لیتوانی، مالت، لهستان، اسلواکی و اسلوونی به عضویت در اتحادیه اروپا.

2003 – دستگیر شدن صدام حسین رئیس جمهور اسبق عراق

13 دسامبر 2003 صدام حسین تکریتی که از روز سقوط بغداد ناپدید شده بود در ناحیه الدوّار واقع در 15 کیلومتری جنوب تکریت و نه چندان دور از دجله در حفره ای در یک خانه روستایی دستگیر شد. وی یک تفنگ و یک تپانچه با خود داشت ولی از آنها برای مقابله با نظامی آمریکایی که پوشالهای روی حفره را عقب زده بود استفاده نکرد . برای نشان دادن صدام 25 میلیون دالر پاداش تعیین کرده بودند که همین پاداش باعث افشای محل اختفای او شده بود.

زادروزها

۱۵۲۰ – زادروز سیکتوس پنجم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک روم
۱۵۵۳ – زادروز هانری چهارم پادشاه فرانسه و ناوار ، نخستین پادشاه از دودمان بوربون
۱۷۹۷ – زادروز هاینریش هاینه از مشهورترین شاعران و خبرنگاران آلمانی

درگذشت‌ها

۱۰۴۸ – درگذشت ابوریحان بیرونی دانشمند ، ریاضیدان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس و تاریخ‌نگار بزرگ کشور

1397- وفات پروفیسور داکتر غلام حیدر داور، سابق وزیر مالیه در دوران دهه دیموکراسی دولت افغانستان.
۱۲۵۰ – درگذشت فریدریش دوم، امپراتور مقدس روم ، پادشاه اورشلیم
۱۹۳۵ – درگذشت ویکتور گرینیارد شیمیدان فرانسوی ، برنده جایزه نوبل کیمیا سال ۱۹۱۲