مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
قسمت دوم
ن.ک
روزنامه اطلاعات: شنبه / 9 ماه ثور 1357
مطبوعات چاپی به عنوان اسناد مکتوب، مسائل فراوان و مهم تاریخی، سیاسی و اقتصادی منطقه و جهان را در سینه دارند. در همین خصوص نشریات چاپی ایران که از همسایگان هم کیش و هم زبان با کشور ما افغانستان به شمار می آید و به دلیل اهمیتی که وقوع کودتای چپی ها دراین کشور برای حکومت پهلوی ایران داشته است، مطبوعات چاپی آن کشور همچون روزنامه اطلاعات، تحولات کودتای هفتم ثور را دقیق تر و ریزتر موشکافی می کنند و هر آنچه در روز کودتا و بعد از آن روی داده است، را بصورت گسترده منعکس می نمایند. با مطالعه مطالب نشر شده در شمارگان ماه ثور 1357 روزنامه اطلاعات می توان به حقایقی دست یافت که امکان دسترسی به آن مسائل جز از این راه ممکن نمی شود.
به همین دلیل است که وبسایت دوربین برای اولین بار به انعکاس این منابع جهت مطالعه، بررسی و تحقیق بیشتر شما گرامیان اقدام نموده است.
در شماره روز شنبه نهم ماه ثور 1357 این روزنامه، عناوین ریز و درشت فراوانی که همگی مربوط به کودتا چپی ها در افغانستان است، به چشم می خورد.
- کودتای افغانستان با موشک، تانک و توپ پیروز شد
- داود و برادرش به ضرب گلوله کشته شدند
- کابل، شهر آتش و خون
- – 50 تانک کاخ ریاست جمهوری را با خاک یکسان کردند
- خانواده داود به سفارت فرانسه پناهنده شدند، ولی آنجا هم با تانک منهدم شد
- جنرال ها و عضای کابینه یکی یکی به جکومت کودتا معرفی می کنند.
- ارتباط تلفنی، هوایی و زمینی ایران با افغانستان قطع شد
- امریکا در افغانستان غافلگیر شد
- افسران جوان، رژیم، سیاستمداران و جنرال های فرتوت را برانداختند
- رهبر کودتا یک سرهنگ دوم 37 ساله است
- گزارش رادیو لندن از تهران در باره کودتای افغانستلن: نقل و انتقال نیروی ایران در مرز افغانستان تکذیب شد
- اعضای دولت افغانستان که سرنوشت آنها نامعلوم است
همچنان روزنامه اطلاعات با نشر دوباره مطالب شماره فوق العاده خود در شماره روزشنبه، دلیل آن را اینگونه شرح داده است:
« با رسیدن نخستین گزارشهای کودتای افغانستان به ایران، به لحاظ اهمیت ویژه موضوع، اطلاعات تصمیم به انتشار فوق العاده گرفت و این فوق العاده که در 2 صفحه ، آخرین تحولات اوضاع را همراه با واکنش ها در اطلاعات لازم منعکس کرده بود.سحرگاه دیروز در تهران و سراسر مراکز استان ها و شهر های مهم کشور توزیع گردید و به سرعت نایاب شد. از آنجائیکه بسیاری از خوانندگان ما ممکن است نتوانسته باشند، این فوق العاده را بدست آورند، کما اینکه گروهی از آنان ضمن تلفن این مطلب را اطلاع دادند،مطالب فوق العاده اطلاعات در شماره امروز منعکس گردیده است. :
در دیگر صفحات این روزنامه می خوانیم:
- جزئیات تازه از اسرار پشت پرده کودتای خونین افغانستان
- گزارش خبرنگاران اطلاعات از مرز افغانستان
- رهبر کودتا خلبان نمونه است
- داود خان پشت میز کار خود خودکشی کرد
- 2000 نفر در کودتای خونین افغانستان کشته شدند
- دو چنرال افغانستان به پاکستان پناهنده شدند
- رادیو مسکو اعلام کرد اوضاع افغانستان آرام شد اما زادیو لندن عقیده دارد اوضاع هنوز مغشوش است
- زمام افغانستان به دست نیرو های چپ افتاد
- بیشتر اعضای خانواده داود خان در کنسولگری فرانسه به قتل رسیدند
- کودتا ابتدا با حرکت 8 تانک آغاز شد و ناگهان امواج آن سراسر کابل را فرا گرفت
- اکثریت رهبران کودتا افسرانی هستند که در شوروی تحصیل کرده اند
- رهبران کودتا به داود خان تکلیف کردند: یا قبول رژیم جدید یا مرگ
- داود خان اسلحه را بر داشت و به شلیک گلوله به حیات خود پایان داد
همچنان در صفحه پنجم این روزنامه در همین روز آمده است:
کابل صحنه شدید ترین جنگ های نظامی
رژیم افغانستان با کودتای خونین نظامی سرنگون شد
صفحه هشتم روزنامه اطلاعات در روز شنبه نیز به تحولات افغانستان اختصاص یافته است:
- صد ها کشته در خیابان های کابل بر زمین افتاده است
- هواپیما ها و تانک ها، کاخ رئیس جمهوری و فرودگاه را به موشک و توپ بستند
این روزنامه همچنان تفسیر وزارت خارجه امریکا در واشنگتن را به نقل یونایتدپرس منعکس ساخته، نوشته است: « در واشنگتن سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد، اوضاع افغانستان هنوز روشن نیست و بر ما معلوم نمی باشد که منابعی از کودتا حمایت می کنند و پشت آن چه اشخاصی می باشند. هادینگ کارتر همچنین گفت که تئودور آلبرت سفیر امریکا در کابل به 1300 امریکایی مقیم این شهر دستور داده است، از خانه های خود خارج نشوند و به موجب گزارش های رسیده، همه آنها سلامت هستند. »
گزارش رادیو بغداد نیز از موضوعاتی است که روزنامه اطلاعات این روز اینگونه نقل نموده است:
« امروز دولت افغانستان اعلام نمود توطئه ای ضد حکومت محمد داود رئیس جمهور افغانستان کشف نموده و تمام رهبران آنرا بازداشت کرد.
اخبار رسیده از تهران حاکیست که توطئه مزیور هنگام تشییع جنازه اکبر خیبر رهبر حزب دموکراتیک خلق ( ممنوعه ) کشف شد. قابل ذکر است که خیبر هفته گذشته در پایتخت افغانستان ترور شد و حزب وی مقامات مسئول افغانستان را عامل این ترور معرفی کرد. از سوی دیگر منابع دیپلوماتیک در دهلی نو خاطر نشان ساختند که امروز جنگ شدیدی در کابل پایتخت افغانستان درگرفت و در خلال این درگیری پنجاه تانک به علاوه سلاح توپخانه و سلاح های اتوماتیک به کار گرفته شد و جنگ نزدیگ کاخ ریاست جمهوری در گرفت»
خبرنگاران روزنامه اطلاعات از دیپلماتهای خارجی مقیم کابل نیز غافل نمانده و به نشر گزارشاتی به نقل از بعضی از این دیپلمات ها پرداخته است:
« دیپلمات های خارجی مقیم کابل پایتخت افغانستان در تماس هایی که با پایتخت های خود گرفته اند، چگونگی کودتای نظامیان را گزارش داده اند. سخنگوی وزارت خارجه امریکا در واشنگتن اعلام کرد که طبق گزارشات واصله از سفارت آن کشور در کابل، تیر اندازی نیرو های کودتا و مخالفان آنها تا ساعات اولیه صبح جمعه ادامه داشته است، ولی خوشبختانه به هیپکدام از اتباع امریکایی مقیم کابل آسیبی نرسیده است. سخنگوی فوق اضافه کرد که هنوز نمی توان بطور قاطع در باره گرایش سیاسی کودتا گران اظهار نظری کرد.
دیپلمات های دیگر گزارش داده اند که هواپیما های میگ 21 و بمب افکن های سوخو 7 نیروی هوایی افغانستان بر فراز کابل به پرواز درآمدند و نقاط و ساختمان های استراتیژک و حساس را هدف موشک های خود قرار دادند. طبق این گزارش ها حداقل 50 تانک روسی متعلق به ارتش افغانستان در جریان کودتا شرکت داشته اند و به دنبال تیراندازی تانک ها، سربازان با پاسخ دادن به آتش محافظان کاخ ریاست جمهوری، توانستند وارد کاخ بشوند. مکان های حساس دیگری جزء هدف های اولیه کودتا گران بود. شامل وزارت داخله، ساختمان پست و تلگرافت، وازت دفاع و ایستگاه رادیوی کابل بوده است.تیر اندازی بسوی کاخ ریاست جمهوری و وزارت داخله تمام بعد از ظهر و غروب ادامه داشته است.
به علت تیراندازی شدید طرفین، فرودگاه کابل مجبوراً اجازه فرود به هواپیما های مسافربری را نداده و آنها را وادار کرد به مبداء خود مراجعت کنند.
طبق گزارش های منابع دیپلماتیک در کابل، در خیابان های اطراف کاخ ریاست جمهوری و وزارت داخله و اداره پست و تلگراف تعداد زیادی جسد دیده می شود.
در این گزارش ها اشاره به چندین آتش سوزی در نقاط مختلف شهر کابل شده است. یکی از این گزارش ها از هدف قرار گرفتن ساختمان کنسولگری سفارت فرانسه و آتش سوزی در آن میباشد.
دیپلمات های مقیم کابل دیروز به پایتخت های خود خبر دادند که صبح جمعه باز هم صدای تیراندازی در کابل شنیده شد و هواپیما های سوخو 70 نیروی هوایی افغانستان، خیابان دارالامان در مرکز شهر را که در پهلوی وزارت دادگستری و همچنین مرکز فرماندهی لشکر مرکزی افغانستان قرار دارد، به موشک بسته بودند. این منابع میافزایند، ظاهراً هنوز هم در بعضی از مناطق مقاومت هایی در برابر کودتا وجود دارد. »
