مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 4 ماه قوس سال هجری شمسی برابر با 25 نوامبر تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
سینما پامیر سینمایی دولتی در مرکز شهر کابل افغانستان است. ساختمان آن از معدود ساختمان‌هایی است که از دوره شوروی به جا مانده‌است.
در دورهٔ دولت جمهوری دموکراتیک افغانستان، در این سینما فیلم‌های سوسیالیستی نمایش تمام وقت داشت و موج مردم را به سالن سینما می‌کشاند که تا نیمه شب ادامه داشت. در جنگ‌های کابل که بیشتر خانه‌های اطراف ویران شدند، ساختمان بتنی این سینما پابرجا ماند.
امروزه وزارت مالیه افغانستان این سینما را اجاره داده و پولش را خود این وزارت می‌گیرد. هنوز در این سینما فلم نمایش داده می‌شود.
از جمله رویداد های مهمی که به دنبال حادثه یازده هم سپتمبر در پی آمده است جنگ خونینی در حومه غربی شهر مزار در قلعه جنگی میباشد که در آن صد ها تن از افراد و رهبران طالبان در مقابل نیرو های جنرال دوستم و همکاران و مشاوران بین المللی آنان بعد از آن که اسیر میشوند به مقابله پرداختند.
حوادث خونین مانند دشت لیلی، محاصره ولایت قندز در شمال شرق، رخداد های خونین قلعه زینی, شورش دسته جمعی طالبان و افراد وابسته به القاعده در قلعه جنگی و چندین رویداد بزرگ دیگر از پی آمد های سرنوشت ساز برای افغانستان در شمال این کشور بوده است که پس از حادثه یازده هم سپتمبر به وقوع پیوسته است.
گفته می شود، اسیران طالبان و القاعده در داخل قلعه جنگی شوریدند و در نتیجه صدها اسیر و نگهبان کشته شدند.
سال 2348 پيش از ميلاد – توفان نوح
به روايت روزنگار (تقويم تاريخ) اسقف جيمز آشرUssher ، توفان نوح (The Great Deluge) بيست و پنجم نوامبر سال 2348 پيش از ميلاد آغاز شد. طبق اين روزنگار، نوح كه از پيش وقوع اين توفان به وي الهام شده بود، يك كشتي ساخت و گروهي از مردم و موجودات ديگر را در آن قرار داد كه نجات يابند و نسلشان منقرض نشود.
بعضي را نظر بر اين است كه بقايايي كه در كوههاي آرارات كشف شده و هنوز باقي است متعلق به همان كشتي نوح است كه پس از رفع توفان در آنجا بر زمين نشسته است.
به نوشته اسقف آشر، از سه پسر نوح: «سام Shem ، حام و يافث (يافظ) Japheth» بعدا سه گروه جمعيت به وجود آمدند كه اعراب و يهوديان از نسل سام هستند.
ديگران كه در اين زمينه مطالعه كرده اند وقوع توفان نوح را در اواخر ماه نوامبر، ولي هزاران سال پيش از زماني كه اسقف آشر به دست داده رقم زده اند.
بايد دانست که جهان در طول تاريخ، در بيست و پنجم نوامبر شاهد زمين لرزه ها، سونامي ها، توفانها و گردبادهاي متعدد پُر تلفات بوده است.
266 – روزي كه شهر بيشاپور ساخته شد
به گزارش كرونيكلهاي جهان (روزشمار رويدادهاي مهم ملل جهان در طول زمان)، شهر بيشاپور در منطقه كازرون 24 نوامبر سال 266 ميلادي تكميل شد. كار ساختن اين شهر كه به تصميم شاپور يكم، شاه ساساني وقت ساخته شد نزديك به شش سال طول كشيد. در ساختن اين شهر هم از اسيران رومي استفاده شد. ارتش آریانا به فرماندهي شاپور يكم در سال 260 در ناحيه «ادسا (امروز: ارفا = اورفا)» در شرق فرات (جنوب تركيه امروز) ارتش روم را شكستي سخت داد و والرين امپراتور اين كشور با 71 هزار نظامي رومي را اسير كرد كه از اين اسيران براي ساختن سد شوشنر (بند قيصر)، ساختن شهر گندي شاپور در بيشاپور استفاده شد. در ساختن شهر بيشاپور از معماران يوناني و رومي هم استفاده شده بود. شكل ساختمانها و خيابان بندي شهر بيشاپور (خيابانهاي متقاطع) حكايت از آریایی ـ اروپايي بودن اين شهر دارد.
بقاياي كاخ شاپور يكم در شهر بيشاپور
1783 – تخليه و خروج نيروهاي استعماري انگلستان از سرزمين امريكا
انگلستان از اولين سالهاي قرن هفدهم حضور استعماري خود در امريكا را آغاز نمود و آن منطقه را براي فعاليت تجاري بازرگانان انگليسي آماده كرد. همزمان با انگلستان و پيش از آن، ساير كشورهاي اروپايى همچون اسپانيا و فرانسه نيز در امريكا حضور استعماري داشتند. سلطه گران اروپايى علاوه بر تاراج منابع و ذخاير ارضي، به قتل عام بوميان و سرخپوستان اين منطقه مبادرت ميورزيدند. با اين حال از سالهاي نخست قرن هجدهم، فعاليتهاي استقلالطلبانه در امريكا رشد نمود و به صدور اعلاميه استقلال امريكا در چهارم ژوئيه 1776م انجاميد. در عين حال جنگهاي استقلال ادامه يافت و نيروهاي فرانسوي نيز بر اساس مصالح خود در اروپا، به كمك استقلال طلبان آمدند. از سوي ديگر انگلستان نيز خواهان پايان جنگ و خروج از باتلاقي بود كه پايان نداشت. از اوائل سال 1782م مذاكرات صلح به صورت محرمانه آغاز شد و با به رسميت شناختن استقلال امريكا توسط انگلستان خاتمه يافت. بر اساس توافقات به عمل آمده، كانادا در اختيار انگلستان باقي ماند و ساير مناطقْ، استقلال خود را به دست آوردند.
سرانجام اين قرارداد كه مسئله مالكيت مناطق ديگري از جهان را نيز تعيين مينمود، در سپتامبر 1783م به امضاء رسيد. با اين حال هنوز يك سپاه انگليسي در بندر نيويورك حضور داشت. بالاخره در 25 نوامبر 1783م آخرين كشتي انگليس اين بندر را ترك نمود. بدين ترتيب حضور مستقيم و استعماري انگلستان در امريكا پس از حدود دو قرن، خاتمه يافت. انگليسيها از يك طرف معتقد بودند امريكاييها بعداً از اين جدايي پشيمان شده باز هم به دامان انگلستان باز ميگردند و از سوي ديگر، با آزاد شدن نيروهاي انگليسي از منطقه امريكاي شمالي، انگلستان توانست در مناطق ديگر جهان به گسترش مستعمرات خود بپردازد.
1867 – پشیمانی نوبل از ساخت دینامیت، وقف اموال براي جوایز نوبل
آلفرد نوبل (مهندس سوئدي فارغ التحصيل روسيه) 25 نوامبر سال 1867 اعلام کرد که ماده منفجره ديناميت را اختراع و توليد کرده است و در همین روز این اختراع را به ثبت داد. وي بعدا از اينکه يک وسيله تخريب و کشتار ساخته بود پشيمان شده بود و برای جبران آن دارايي اش را وقف دادن جايزه سالانه به کساني کرد که در طول سال به بشريت خدمت بزرگ کرده باشند. دادن اين جوايز که در دهه های اخیر رنگ سیاسی به خود گرفته است برغم انتقادهاي تند با همان روش هنوز ادامه دارد.
Alfred Nobel
1973 – دولت سرهنگ جورج پاپادوپولوس در يونان در يک کودتاي بدون خونريزي که توسط سرتيپ دمتريوس لئونيديس فرمانده دژبان ارتش انجام شد برکنار گرديد.
جورج پاپادوپولوس و چند سرهنگ ديگر در سال 1967 کودتا کرده و حکومت را به دست گرفته بودند که دولت آنان به حکومت سرهنگها معروف است. پاپادوپولوس که پس از پيروزي کودتا برغم سلطنتي بودن يونان خودرا رئيس جمهور خوانده بود ديکتاتوري پيشه کرده بود و فساد گسترش مي يافت. بعضي منابع، پاپادوپولس را حقوق بگير «سيا» قلمداد کرده و نوشته اند که طبق نقشه آن سازمان اطلاعاتي آمريکا بر سر کار آمده بود. اعتراض و تظاهرات دانشجويان يوناني که از ديکتاتوري پاپادوپولوس خسته شده بودند در نوامبر 1973 که بيش از يک هفته طول کشيده بود وسيله به دست فرمانده دژبان داد تا کودتا کند که اين کودتاگر هم نتوانست بيش از چندماه حکومت کند و دمکراسي به يونان بازگشت و کارامانليس نخست وزير شد و کودتاگران قبلي محاکمه و مجازات شدند.
papadopoulos
1978 – يک جت مسافربر امريکن ارلاينز از نوع «دي سي ـ 10» هنگام بلند شدن از میدان هوایی شيکاگو سرنگون شد و 275 تن کشته شدند. اين نوع طیاره که قبلا هم سانحه بوجود آورده بود از آن پس به تدريج به حمل بار اختصاص يافته اند.
زادروزها
۲۵۹ – زادروز ابونصر فارابی، فیلسوف و دانشمند بزرگ کشور.
۱۵۶۲ – زادروز لوپه د وگا نمایشنامه نویس و شاعر اسپانیایی
ابونصر فارابی
۱۸۳۵ – زادروز اندرو کارنگی سرمایه‌دار و نیکوکار اسکاتلندی‌تبار آمریکایی، بنیانگذار شرکت فولاد کارنگی
۱۸۴۴ – زادروز کارل بنز مهندس آلمانی ،طراح ماشین، موتر پطرولی و بنیانگذار مرسدس بنز
اندرو کارنگی
۱۸۸۱ – زادروز ژان بیست‌وسوم دویست و شصت و یکمین پاپ در کلیسای جامع رم
۱۹۰۰ – زادروز رودلف هس فرمانده دوم نیروی اِس اِس و از اعضای کابینه هیتلر
کارل بنز
۱۹۱۵ – زادروز آگوستو پینوشه رئیس جمهور شیلی از ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۰
۱۹۸۱ – زادروز ژابی آلونسو فوتبالیست اسپانیایی
آگوستو پینوشه
درگذشت‌ها
۱۶۸۶ – درگذشت نیلز ستی‌اینسن دانشمند دانمارکی، پدر زمین‌شناسی و چینه‌شناسی
۱۲۹۹ – درگذشت گاستون شورولت، راننده و تولید کننده و بنیانگذار شرکت شورولت
گاستون شورولت
۱۹۵۰ – درگذشت یوهانس ویلهلم ینسن نویسندهٔ دانمارکی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۴۴
۱۹۶۸ – درگذشت آپتن سینکلر رمان‌نویس، روزنامه‌نگار، فعال سیاسی آمریکایی، برندهٔ جایزه پولیتزر
۱۹۷۰ – درگذشت یوکیو میشیما نویسنده، شاعر، نمایشنامه‌نویس، بازیگر و کارگردان جاپانی
آپتن سینکلر
۱۹۷۴ – درگذشت او تانت دیپلمات برمه‌ای، سومین دبیرکل سازمان ملل متحد
۲۰۰۵ – درگذشت جرج بست فوتبالیست اهل ایرلند شمالی
جرج بست
2011 – درگذشت واسيلي الكسيف ، اسطوره وزنه برداری
واسيلي الكسيف
*****
منابع:
