ساختمان باشکوه نمکدان در شمال باغ گازرگاه که در واقع به شکل نمکدان طراحی شده از یادگارهای عهد «امیر علی شیر نوایی» است.
این آبده زیبا در سمت غربی آرامگاه خواجه عبدالله انصاری متصل به باغ سمت غربی موقیت دارد بنام نمک دان نامگذاری شده است . تعمیر اعمار شده از بیرون بشکل 12 ضلعی واز داخل به شکل 8 ضلعی میباشد. ازداخل در چهار سمت آن خانه های کوچکی بشکل ایوان پوش موجود است که در هر کدام آن دروازه ورودی به چشم میخورد و در چهار ضلع دیگر آن اتاق های کوچک 8 ضلعی ساخته که دارای سوفهای کوچک در دو طرف آن موجود میباشد و بدو منزل اعمار گردیده این اتاق های کوچک وبزرگ بخاطری ساخته شده است که نمائی بیرونی آنرا جالب تر نموده و بشکل نمکدان بخوبی مشاهده میشود که میتوان گفت از لحاظ هنر معماری اسلامی این آبده زیبا 12 ضلعی طرح شده چشم بینده را بخود جلب میکند.
وزیر دانشمند امیر علی شیر نوائی (838 – 906 هق ) که از همصنفی ها ودوستان صمیمی سلطان حسین بایقرا بود در زمان حکمرانی سلطان که مدت 38 سال سلطنت آن میباشد. امیر علی شیر نوائی سمت وزارت را بدوش داشت این وزیردانشمند و هنر پرور به ترمیم اکثر بناهای تاریخی هرات توجه خاص نمود و به ترمیمات آن همت گماشت که از جمله اعمار نمکدان و باغ سمت غربی آرامگاه خواجه عبدالله انصاری میباشد.
از این خانه ویا نمکدان امیر علی شیر نوائی برای پذیرائی مهمانها وجمع آوری شاعران، نویسنده ها ،خطاطان، نقاشان وحکاکان بخاطر مشوره های هنری وفرهنگی دوره هم جمع مینمود و همچنان برای امورات رسمی از آن استفاده به عمل می آورد این خانه در بعضی از کتب بنام خانهء فرهنگیان عصر تیموری نیز تذکر داده شده وفعلاً هم این خانه برای پذیرائی مهمانان که به زیارت آرامگاه خواجه عبدالله انصاری (رح) میآیند توسط میر صاحب گازرگاه که یکی از بزرگان هرات میباشد استفاده میشود.
با عرض سلام خسته نباشید خدمت شما بزرگمهران
مریم خرسد هستم از باشتدگان شهر هرات
خودم باوجودی که به هرات متولد شدم
و بار ها از مزار خواجه عبدالله انصاری دیدن کردم
اما موفق ب دیدن ای اثر باستانی نشدم و به امید خدا ب زود ترین فرصت دیدن میکنم .
ساختمان نمکدان در ضلع غربی زیارت خواجه عبدالله انصاری و در وسط پارک آن موقعیت دارد و یکی از ساختمان های باشکوه و در عین حال قدیمی شهر هرات به شمار می آید. امید فرصت دیدن آن را در آینده های نچندان دور بدست آورده بتوانید.