تقویم تاریخ ( 29 ماه سنبله )

امروز 29 ماه سنبله برابر با 20 سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته  است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

در سال ۱۳۳۶ در دانشکده شرعیات دانشگاه کابل همراه دیگر استادان آن دانشگاه نظیر استاد غلام محمد نیازی، سید محمد موسی توانا، وفی‌الله سمیعی (آخرین وزیر عدلیهٔ حکومت ظاهرشاه)، استاد محمد فاضل، عبدالعزیز فروغ، سید احمد ترجمان و هدایت نهضت جوانان مسلمان را تأسیس کردند که با استعفای غلام محمد نیازی از رهبری آن در سال ۱۳۵۱، ربانی رهبری آن را با نام جمعیت اسلامی افغانستان به دوش گرفت.

با کودتای محمد داوودخان در سال ۱۳۵۲، اعضا و هواداران نهضت اسلامی افغانستان (اخوانی‌ها) تحت فشار رژیم وقت، که تحت تأثیر شاخهٔ پرچم حزب دموکراتیک خلق افغانستان بود، قرار گرفتند. افسران و نظامیانی که محمد داوودخان را در کودتا یاری رسانیده بودند به احزاب کمونیستی افغانستان تعلق داشتند و در آن سال‌ها و در دههٔ دموکراسی، مبارزان رقیب هم محسوب می‌شدند؛ آن‌ها در مکاتب، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و ادوار دولتی باهم درگیری‌هایی داشتند. با قدرت گرفتن آن‌ها، مخصوصاً وزیر داخلهٔ وقت که عضو حزب خلق بود، دستگیری وسیع و گستردهٔ اعضای اسلام‌گرای رقیب آن‌ها در شهرهای مختلف افغانستان آغاز شد.

در سال ۱۳۵۳ ربانی و عده‌ای دیگر از فعالان اسلام‌گرا که تحت تعقیب حکومت داوودخان بودند، از افغانستان خارج شده و به پاکستان فرار کردند. در آن‌جا احزاب اسلام‌گرا و حکومت ذوالفقار علی بوتو که روابط سردی با دولت افغانستان به خاطر مسئلهٔ پشتونستان داشت، از آن‌ها پذیرایی کرده و دست به مسلح کردن مهاجران نهضت اسلامی زد تا آن‌ها را برای براندازی حکومت داوود خان آماده کند. اما عده‌ای از رهبران نهضت اسلامی از جمله ربانی مخالف جنگ مسلحانه علیه حکومت داوودخان بوده‌اند؛ آن‌ها به خاطر نزدیکی روابط بعضی از حلقه‌های نهضت اسلامی به دولت وقت پاکستان، عناصر میانه‌روتر مهاجران که زیر فشار قرار گرفته بودند، پاکستان را ترک کردند؛ ربانی در آن میان به عربستان سعودی سفر کرد.

همزمان با استعفای شاه محمود خان سردار محمد داوود برادر زاده اش به جای او می نشیند و چندی بعد در چنین روزی کابینه جدید خویش را اعلام می نماید.

در این وقت جنگ سرد بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد شوروی در حال تشدید بود. ایالات متحده آمریکا سعی داشت با ایجاد پیمان های نظامی، اتحاد شوروی را که تازه از انزوای استالینی بیرون شده محاصره کند و جلو پیشروی آن را بگیرد.

افغانستان مثل سایر کشور های کوچک باید مناسبات بین المللی خود را با توجه به این جنگ سرد، تعیین می کرد و این در حالی بود که مرز های تحمیل شده استعماری در بسیاری از مناطق آسیا و خاور میانه و ازجمله در افغانستان مورد سوال قرار گرفته بود.

در داخل افغانستان، خانواده سلطنتی آزادی های محدود دموکراتیک دهه دموکراسی را از مردم پس گرفته بودند.

آزادی مطبوعات سلب شده بود، جراید آزاد و مطبعه های خصوصی که در واقع ماشین های گستتنر بودند مصادره شد، حکومت دوباره در انتخابات شورا مداخله کرد و شماری از روشنفکران و ژورنالیست های آزادیخواه به زندان افتادند

ساختمان آرشیف ملی که خود یک اثر تاریخی است، در زمان پادشاهی امیر عبدالرحمن‌خان در محوطه باغ چرمگری کابل برپا گردیده که از جمله بهترین باغ‌های شهر کابل به‌شمار می‌رفت. گرچه تاریخ دقیق ساخت این سازه آشکار نیست اما نظر به روایاتی بنای آن پس از ساخت بستان‌سرای کابل، یعنی در سال ۱۳۱۰ برابر با ۱۲۷۱ با کاربرد دفتر کار شاهزاده حبیب‌الله‌خان ساخته شد. گویند وقتی امیر عبدالرحمن‌خان از سفر بخارا برگشت، یک عده از مهندسان و نگارگران بخارایی را با خود به کابل آورد و بر پایهٔ بازگفته‌ها این ساخت و ساز نیز بدست ایشان انجام گرفت.

این ساختمان در آغاز بمنظور دفترکار شاهزاده حبیب‌الله‌خان در نظر گرفته شده بود. هنگامی که شاهزاده حبیب‌الله خان می‌خواست به این کاخ بیاید، در جریان راه پای اسب وی به سوراخ موش فرورفته و شاهزاده از اسب به زمین می‌افتد. شاهزاده از همان آغاز فال آن را خوب نگرفته به قصر داخل نشد.

بعداً از این ساختمان به عنوان مهمانخانه دولتی بهره می‌گرفتند. بعدها دوره آموزش عالی افسران در این ساختمان تأسیس و آهسته آهسته متروکه شده و وزارت دفاع وقت از آن به عنوان دپوی لجستیکی بهره می‌گرفت تا اینکه در سال ۱۳۵۱ اندیشه تأسیس اداره‌ای بنام آرشیف ملی ایجاد شد اما این اندیشه اجرا نشد. سرانجام در هفدهم سنبله سال ۱۳۵۲ در وقت زمامداری سردار محمد داود، این اداره بطور نمایشی با داشته‌های سخت اندک و ناچیز در همچون بخشی از کتابخانه مربوط وزارت اطلاعات و فرهنگ وقت برپا شد و بعداً تصمیم گرفته شد تا از این ساختمان برای بایگانی تاریخی کار گرفته شود که کار ترمیم و باز سازی آن درسال ۱۳۵۲ آغاز و تا سال ۱۳۵۶ ادامه پیدا کرد.

مجاهدین که متشکل از اقوم مختلف افغانستان بودند، پس از روی کار آمدن رژیم کمونیستی توسط حزب دمکراتیک خلق افغانستان به رهبری تره‌کی که با همکاری اتحاد جماهیر شوروی و در اثر کودتای افسران کمونیست به وجود آمده بود، آنان به مخالفت و جنگ مسلحانه پرداختند.

356 پيش از ميلاد – زادروز اسكندر مقدوني

زادروز اسكندر مقدوني را بيستم سپتامبر در سال 356 پيش از ميلاد به دست داده اند. وي در 20 سالگي در پي ترور پدرش فيليپ دوم كه موفق به تصرف همه کشور ـ شهرهاي يونان شده بود جانشين او گرديد.

اسكندر كه در نوجواني شاگرد ارسطو بود و به دست او يک مرد «انديشه و عمل» شده بود، در منطقه خود در 16 سالگي يك سوار جنگي بنام بشمار مي رفت. وي تا 32 سالگي كه در بابل (عراق جنوبي) درگذشت تمامي خاورميانه و آسياي جنوبي و ميانه را متصرف شده بود. پاره اي از مورخان سال تولد اورا سال 357 پيش از ميلاد نوشته اند.

تصوير يکي از مجسمه هاي اسکندر

اسکندر تلاش کرده بود که از طريق رفتار (نه تنها حرف و سخن)، فرهنگ يوناني ازجمله تفکر حکومت دمکراتيک (انتخاب بهترها براي مديريت جامعه)را در متصرفات خود ترويج دهد. حکومت دمکراتيک اشکانيان نشان داد که تلاش اسکندر تا چه حد موثر افتاده بود. اشکانيان جانشينان اسکندر را از شرق مديترانه بيرون راندند ولي نه همه دستاوردهاي يونانيان ازجمله حکومت قانون و قانونمداري و …. را.

از نيمه هزاره دوم و پس از ترجمه و انتشار عقايد و نظريه هاي فلاسفه يونان باستان و تاثير معلم در پرورش انسان، در اروپا سعي در رعايت اين اصل افلاتون شده است که مدير جامعه (حاکم) بايد هم مرد عمل باشد و هم مرد انديشه (فيلسوف). بزرگان کشورهاي اروپايي از همان عصر رُنسانس در صدد اجراي آن برآمدند و در انگلستان بعدا يک کالج براي پرورش چنين اشخاصي تاسيس شد که هنوز بکار ادامه مي دهد. بخشي از پيشرفت هاي اروپايي به دليل داشتن و بکار گماردن چنين افرادي است. همين افراد بودند که در لباس نظامي و ديپلمات بر شرق آمدند و دولت لندن را بر آسياي جنوبي و خاور ميانه مسلط ساختند.

1831 – اختراع سرویس بخار توسط “گوردون برانز” مبتكر انگليسي

در بيستم سپتامبر 1831م، اولين سرویس ( بس ) بخاري توسط يك مبتكر انگليسي به نام گوردون برانز ساخته شد. ساخت و اختراع اين سرویس كه از نيروي بخار براي حركت آن استفاده مي‏شد، درست دو سال پس از اختراع اتوبوس اسبي صورت گرفت. برانز پس از مشاهده سرویس اسبي به فكر اختراع سرویس بخاري افتاد و آن‏را در اين روز به كار انداخت. سرویس جديد ظرفيت 30 نفر را داشت و سرعتِ آن بسيار كم بود. امروزه سرویس ها با استفاده از سوخت‏هاي جديد و تجهيزات پيشرفته، در شمار مهم‏ترين وسايط نقليه عمومي تبديل شده ‏اند.

1979 – كودتا در افريقاي ‏مركزي و سرنگوني “ژان بدِل بوكاسا” امپراتور اين كشور

ژان بدِل بوكاسا ديكتاتور خون‏آشام افريقاي مركزي در 22 فوريه 1921م در اين كشور به دنيا آمد و در كودكي در مدارس فرانسوي تحصيل كرد. او در دوران تحصيل با شخصيت ناپلئون بُناپارت آشنا شد و شيفته او گرديد. هم‏چنين وي ژنرال دوگل، رهبر فرانسه را همانند پدر خود مي‏دانست و مرگ او را به منزله يتيم شدن خود عنوان كرد. بوكاسا در سال 1965م در زماني كه فرماندهي كل قواي كشور افريقاي مركزي را بر عهده داشت، با بركنار كردن پسر عمويش، داكو، در يك كودتاي تقريباً بدون خون‏ريزي به قدرت رسيد. از آن پس، بوكاسا با درجه فيلْدْ مارشالي، دبير كلّي تنها حزب كشورش، وزارت دادگستري، دفاع، خدمات غير نظامي، بيمه‏هاي‏اجتماعي و خلاصه 14 وزارت از 16 وزارت را در آنِ واحد برعهده گرفت.

ژان بدِل بوكاسا

بوكاسا در سال 1976م اعلام نمود كه به اسلام گرويده است، از اين رو، ساير مقاماتِ كشور نيز بر وي تاسي كرده و كشور، رسماً اسلامي شد. اين امر باعث شد تا رهبران كشورهاي عرب، ميليون‏ها دلار به وي هديه كردند اما بوكاسا پس از دريافت پول‏ها، دوباره مسيحي كاتوليك شد و بار ديگر مقامات از او پيروي كردند. او سپس خود را امپراتور بوكاساي اول ناميد و پول‏هاي اهدايي كشورهاي عرب را صرف مراسم تاج‏گذاري بسيار پرهزينه خود كرد. بوكاسا سرانجام در بيستم سپتامبر 1979م زماني كه در ليبي به سر مي‏بُرد در يك كودتاي نظامي از قدرت بر كنار شد و بار ديگر، داكو پسر عموي بوكاسا به قدرت رسيد. بوكاسا در طول 14 سال حكومت بر افريقاي مركزي، جنايات و كشتارهاي فراواني انجام داد و ثروت كشور را به تاراج برد. بوكاسا حتي به آدم خواري نيز متهم شد و لقب قصاب افريقاي مركزي گرفت، اما هيچ گاه اين اتهام را رد نكرد. بعدها در جريان محاكمه وي مشخص‏شد كه او از گوشت بدن زندانيانِ خود تغذيه مي‏كرده و خوردن گوشت حيوانات را دون شأن يك امپراتور مي‏دانسته است.

زادروزها

۱۸۳۳ – زادروز ارنستو مونتا روزنامه‌نگار و فعال صلح‌طلب ایتالیایی ، برندۀ جایزه صلح نوبل
۱۹۳۴ – زادروز سوفیا لورن ، بازيگرايتاليایی

سوفیا لورن

۱۹۴۰ – زادروز استاد برهان‌الدین ربانی رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان، رئیس جمهور سابق کشور
۱۹۴۰ – زادروز تارو آسو سیاستمدار ژاپنی ، نودو دومین نخست‌وزیر این کشور

برهان‌الدین ربانی

۱۹۴۸ – زادروز جورج آر. آر. مارتین نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس آمریکایی سبک‌های فانتزی، نویسنده «بازی تاج و تخت»
۱۹۵۲ – زادروز مانوئل زلایا سیاستمدار هندوراسی ، رئیس جمهور هندوراس

جورج آر. آر. مارتین

درگذشت‌ها

۱۸۶۳ – درگذشت یاکوب گریم حقوق‌دان، زبان شناس، نویسنده و اسطوره‌شناس آلمانی
۱۹۳۸ – درگذشت گابریل دانونزیو، نویسنده و ادیب معروف ایتالیا.

یاکوب گریم

۱۹۵۷ – درگذشت ژان سیبلیوس آهنگساز فنلاندی و از محبوب‌ترین چهره‌های موسیقی کلاسیک
۱۹۷۵ – درگذشت سن-ژان پرس شاعر برجستۀ فرانسوی

ژان سیبلیوس

۱۹۹۶ – درگذشت پل اردیش ریاضی‌دان مجار
۲۰۰۰ – درگذشت گرمان تیتوف کیهان‌نورد روس

پل اردیش