تقویم تاریخ ( دهم ماه حوت )

امروز دهم ماه حوت برابر با 1 مارچ تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان باتفاقات زیادی بوقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

173 پیش از میلاد – برقرارشدن دمكراسي در ايران

به نوشته مورخان رومي ـ يوناني و ارمني و تطبيق تقويمها، مِهرداد يکم [معروف به مهرداد بزرگ] ششمين شاه آریانا از دودمان اشكانيان [پارت ها = خراسانیان قدیم] یکم مارچ سال 173 پيش از ميلاد دراجتماع بزرگان آریانا اعلام كرد كه تصميم گرفته است كشور داراي ضوابط لاتغيير (اصول اساسي) شود تا حقوق و تكاليف همه [دولت و ملت] در آن روشن باشد. اين تصميم مِهرداد مورد تاييد حاضران در نشست قرارگرفت و آریانا داراي قانون اساسی و دو مجلس شد كه مجموعه این دو مجلس را «مِهِستان» مي گفتند (مِه به كسر «ميم» به معناي بزرگ). انتخاب وليعهد از ميان شاهزادگان، اعلان جنگ و پيشنهاد صلح، بسيج نيرو، عزل شاه درصورت ديوانه شدن، بيماري ممتد، ارتکاب اشتباه (حتی بدون داشتن سوء نیّت) و … و نیز تغيير اشل مالياتها و صدور دستور ضرب سكه با تصوير تازه، تعيين شاهان ارمنستان، تاييد تشريفاتي (ضمني) شاهان پارسي تبار سرزمين پنتوس (منطقه ساحلي جنوب و جنوب شرقی درياي سياه در آناتولي به پايتختي شهر سينوپ) و همچنین انتصاب فرمانده كل ارتش براي يك دوره معيّن و يا مديريت جنگ از جمله اختيارات مهستان بود. در موارد متعدد، مِهِستان كه بنیادی مشابه سناي روم بود شخص شاه را به عنوان فرمانده ارتش، فرمانده جبهه و مسئول لشكركشي تعيين كرده بود. مهستان از سال 135 پیش از میلاد (2148 سال پیش) و پس از تکمیل شهرسازی تیسفون (واقع در 36 کیلومتری جنوب بغداد امروز) و انتقال پایتخت ایران به این شهر، جلسات خودرا در اینجا برگزار می کرد. شهر تیسفون در ساحل دجله از سال 135 پیش از میلاد تا سال 637 میلادی به مدت 772 سال پایتخت آریانا بود که در این سال و پس از نبرد قادسیه به دست عرب افتاد و رو به ویرانی گذارد ولی ویرانه کاخ خسروانوشیروان (طاق کسری) همچنان پابرجا مانده است که تاریخ نگاران آن را «کاخ عدل» لقب داده اند

تصوير مهرداد يکم بر سکه اش

590 – كشته شدن خسروپرويز پادشاه ساساني

خسرو پرويز از سلاطين ساساني است كه در مدائن مي‏زيست و از سال 590 ميلادي – بيست سالگي حضرت محمد(ص) – به مدت 38 سال بر آریانا حكومت كرد. وي در عصر پيامبر اسلام(ص) مي‏زيسته و حضرت طي نامه‏اي، او را به اسلام دعوت نمود. اين پادشاه مغرور نامه‏ي پيامبر اكرم(ص) را پاره كرد و به نماينده‏ي خود در يمن، دستور دستگيري پيامبر را داد. هنگامي كه فيروز، نماينده خسرو پرويز به حضور پيامبر رسيد گفت: خداوندگارم، خسرو، مرا فرموده كه تو را به نزد او ببرم. حضرت فرمود: خداي من، مرا خبر داد كه ديشب خداي تو به قتل رسيده است. پس از چندي خبر قتل خسرو پرويز و جانشيني پسرش، شيرويه، به مدينه رسيد و فيروز و همه‏ي همراهانش به اسلام گرويدند.

خسرو پرويز

1562 – وقوع فاجعه واسي و آغاز جنگ‏هاي مذهبي اروپا

شكل‏ گيري مذهب پروتستان در قرن شانزدهم ميلادي و ايجاد انشعاب در مسيحيت زمينه‏ ساز منازعاتي شد كه در تاريخ اروپا به جنگ‏هاي مذهبي موسوم مي‏باشد. در 17 جنوری 1562م به موجب فرمان صلح نايب‏السلطنه شارل نهم، پروتستان‏ها، نوعي آزادي در اعمال مذهبي پيدا كردند. اين وضعيت مي‏توانست به حل منازعات بين اين گروه بيانجامد. اما در اول مارچ همين سال در جريان عبور رهبر كاتوليك‏ها از منطقه واسي در فرانسه، بين طرفداران دو مذهب درگيري رخ داد كه سبب كشته شدن 23 نفر از پروتستان‏ها گرديد و جنگ‏هاي مذهبي به انتقام از آنها آغاز شد. اين جنگ‏ها در هشت مرحله حد فاصل سال‏هاي 1562 تا 1598م جريان داشت. جنگ‏هاي نخستين به نفع پروتستان‏ها به پايان رسيد تا اينكه اين جنگ‏ها پس از 36 سال، در سال 1598م با فرمان هانري چهارم معروف به فرمان نانْتْ، خاتمه يافت. بر اساس اين فرمان يك سري آزادي‏هايي براي پروتستان‏ها در نظر گرفته شد. از جمله آزادي عقيده، آزادي عبادت خصوصي و دسته جمعي، بهره‏مندي از حقوق مدني، بقاي تشكيلات كليساي پروتستان و… . هفتاد سال بعد از آن، در زمان لويي چهاردهم فرمان نانت ملغي گرديد.

1868 – نشریه انقلابی زنان آمریکا

«سوزان انتوني» بانوي آمريكايي كه از اول جنوری 1868 (145 سال پیش) نشريه «انقلاب» را منتشر كرده بود پس از دو ماه، از اول مارچ این سال با دعوت از نويسندگان مبارزي چون «اليزابت ستانتون» نشريه خودرا كه در نيويورك انتشار مي يافت به «منادي حق» تغییر نام داد. اين نشريه که كاررا با دفاع از «خواست حق راي در انتخابات براي زنان» آغاز كرده بود سپس به ساير حقوق درخواستی بانوان گسترش داد.

اين نشريه كه در 16 صفحه و با هزينه اي برابر 600 دلار براي هر شماره انتشار مي يافت سپس خواستار دستمزد برابر براي كار برابر (صرف نظر از مرد و یا زن بودن) و دادن اهميت به اتحاديه هاي كارگري و صنفي به عنوان مدافعان حقوق اعضاي خود شد. آنگاه خواستار قانونی شدن طلاق شد که در مذهب کاتولیک ممنوع است.

سوزان انتوني

اين نشريه در جريان مبارزات خود تا به آنجا پيش رفت كه خواستار انتصاب زنان به كشيشي در كليساهاي كاتوليك شد. هنگامي كه نشريه دچار مسائل پولي شد و سوزان جريان را نوشت؛ برخلاف تصور، مردي به نام «جورج ترين» پرداخت همه هزينه نشريه را بر عهده گرفت.

1871 – پايان حكومت سلطنتي در فرانسه با خلع ناپلئون سوم از سلطنت

لويى ناپلئون، برادرزاده ناپلئون بُناپارت، در سال 1848م به رياست جمهوري فرانسه رسيد و از اين زمان جمهوري دوم فرانسه آغاز شد. وي پس از چندي خود را امپراتور فرانسه خواند و 18 سال در اين مقام ماند. عاقبت پس از شكست سنگين فرانسه از آلمان، مجلس ملي فرانسه، ناپلئون سوم، پادشاه اين كشور را از سلطنت خلع و نظام سلطنتي را لغو كرد. با انقراض سلطنت در فرانسه در اول مارس سال 1871، جمهوري سوم در اين كشور آغاز شد.

ناپلئون سوم

714 – تصرف اندلس توسط اعراب

یکم مارچ در سال 714 ميلادي اعراب مسلمان كار تصرف اسپانيای جنوبی (اندلس Andalusia) را تكميل كردند. سپاهيان عرب به فرماندهي طارق بن زياد در جولاي سال 711 از تنگه هركول كه از آن پس به نام وي «جبل طارق» خوانده مي شود گذشته، قدم به اسپانيا گذارده بودند و واحدهاي ارتش «رودريك» پادشاه ويزوگت (ژرمن تبار) اسپانيا را شكست داده بودند. نزديك به سه سال طول كشيد تا اسپانياي جنوبي به تصرف عرب درآمد كه آن را «اندلس» نامیدند.

اعراب مسلمان سالها بعد، از اسپانيا وارد فرانسه شدند و تا «پواتيه» در مركز فرانسه پيش رفتند و در آنجا از «شارل مارتل» سردار فرانك ها شكست خوردند و به اسپانیا بازگشتند.

1811 – محمدعلي پاشا خديو مقدونیایی مصر با هدف خلاص كردن خود از اشراف مصري بازمانده از دوران «مملوك» ها سران آنان را به كاخ خود براي شركت در ضيافت پسرش دعوت كرد و به نظامیانش دستور داد كه همه آنان را كه نزديك به پانصد تن بودند بكشند. وی سپس به تخريب دژها و تصاحب اموال اشراف دوران حکومت «مملوک» دست زد و به كار آنان پايان داد.

محمدعلي پاشا خديو

1872 – پارک ملی یلوستون، اولین پارک ملی در جهان، تاسیس شد.

پارک ملی یلوستون

1947 – صندوق جهانی پول سازمان ملل متحد فعالیت مالی خود را آغاز کرد.

1316 – افتتاح شرکت سامسونگ در کوریا.

اولین لوگوی سامسونگ

1941 – یک فرستنده رادیو FM در آمریکا کار خودرا آغاز کرد که نخستین فرستنده غیر آزمایشی از این دست بود.

1992 – بوسنی ـ هرزگوینا از اعضای کنفدراسیون یوگوسلاوی اعلام استقلال کرد و زد و خوردهای خونین نژادی در آنجا آغاز شد که مدتها ادامه داشت. تحریک و دست دولتهای عضو «ناتو» در این ماجرا مشهود بود.

زادروزها

۱۹۲۲ – زادروز اسحاق رابین پنجمین نخست وزیر اسرائیل.

کارلوس کی روش

۱۹۵۶ – زادروز دالیا گریبائوسکایته رییس‌جمهور فعلی کشور لیتوانی و کمیسر سابق بودجه و برنامه ریزی مالی اتحادیه اروپا.

خاویر باردم

۱۹۶۹ – زادروز خاویر باردم بازیگر اهل لاس پالماس جزایر قناری ، برندۀ جایزه اسکار.
۱۹۹۴ – زادروز جاستین بیبر خواننده، ترانه‌سرا، آهنگساز، نوازنده، بازیگر و سرگرمی‌ساز کانادایی.

جاستین بیبر

۱۹۸۷ – کِشا رُز سبرت خواننده و ترانه سرا آمریکایی

کِشا

درگذشت‌ها

۱۴۳۱ – درگذشت مارتین پنجم دویست وششمین پاپ کلیسای کاتولیک رم
۱۷۹۲ – درگذشت لئوپولد دوم امپراتور مقدس روم ،پادشاه اتریش و فرمانروای مجارستان

مارتین پنجم

۱۹۱۱ – درگذشت یاکوبوس هنریکوس وانت‌هوف فیزیکدان و شیمیدان آلی هالندی
۱۹۳۸ – درگذشت گابریله دانونزیو شاعر و نویسندهٔ ایتالیائی