مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 14 ماه عقرب هجری شمسی برابر با 5 نوامبر تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
۱۸۴۰ – امیر دوست محمد تسلیم انگلیسها شد.
جنگ اول افغان و انگلیس (۱۸۳۹ – ۱۸۴۲) در بخش جنوبی درهٔ هلمند روی داد. این جنگ که میان نیروهای کمپانی هند شرقی بریتانیا و افغانستان رخ داد، روی‌هم رفته با پیروزی افغان‌ها بر انگلیس پایان یافت. مشهور است که در این جنگ حدود ۴۵۰۰ نفر از سربازان انگلیسی و هندی کمپانی هند شرقی بریتانیا به همراه ۱۲۰۰۰ نفر از مردمان و خانواده‌های وابسته به اردوگاه انگلیس، توسط جنگجویان قبائل افغان کشته شدند، اما در نهایت در جنگ کابل، انگلیسی‌ها بر افغان‌ها فائق آمدند. این جنگ، یکی از اولین لشکرکشی‌های بزرگ قرن نوزدهم در جریان رقابت‌ها بر سر تصاحب قدرت و نفوذ در منطقه آسیای مرکزی بود که با عنوان بازی بزرگ میان امپراتوری بریتانیا و امپراتوری روسیه شناخته می‌شود.
طی این جنگ دوست محمدخان تسلیم شده و مجبور به رفتن به هند شد و شاه شجاع با حمایت نیروهای انگلیسی مستقر در کابل به حکومت رسید.
نیروهای قبایلی افغان به مبارزه با نیروهای انگلیسی پرداختند و کابل را محاصره کردند. در ماه ژانویه انگلیسها اعلان کردند که حاضر به تخلیه کابل هستند. دولت کابل به نیروهای انگلیسی تضمین داد که در راه برگشت نیروهای انگلیسی به هند به آنان کاری نداشته باشد.اما نیروهای قبایلی افغان این تضمین را نپذیرفتند.
هنگامی که دستهٔ نیروهای انگلیسی که تعدادی زن و کودک و خدمه هم همراهشان بود در حال بازگشت به هند بودند نیروهای قبایلی افغان به آنان حمله کردند و همه را قتل عام نمودند.
یک سال بعد گروهی از نیروهای انگلیسی برای گرفتن انتقام به کابل حمله کردند. آنان قلعه و بازار بزرگ شهر را به آتش کشیدند.
سرانجام مخالفان پس از هماهنگی قبلی علیه شاه شجاع قیام کردند و در طی نبرد آنها شاه شجاع کشته شد.
پس از کشته شدن شاه شجاع، دوست محمدخان از هند به افغانستان بازگشت و مورد استقبال مردم قرار گرفت.
1361- وفات استاد سید محمد ایشان حسینی از خطاطان چیره دست کشور
استاد سید محمد ایشان حسینی ، خطاط نامدار کشور پسر مرحوم سید محمد اسمعیل حسینی «ذبیح» و برادر بزرگ شادروان استاد سید محمد داؤد حسینی «کابلی» است.
وی در سال ۱٢٧٢ هجری شمسی که مطابق است به سال ۱٨٩۳ میلادی در قریۀ تیپه، که در زمان پادشاهی امیر امان الله خان غازی قصر دارالامان کابل در همان محل بنا یافته است، چشم به جهان کشوده و بروز ۱۴ عقرب سال ۱۳٦۱ خورشیدی ساعت چهار صبح گاه در منزلش واقع کارتۀ سه کابل چشم از جهان بست و حوالی ساعت یک ظهر همان روز در محوطۀ زیارت بابای خودی(ع) در پهلوی برادرش شادروان استاد سید محمدداؤد الحسینی دفن گردید.
استاد سید محمدایشان حسینی نخست هنر خوشنويسی را در دوران کودکی از پدرش و سپس از خطاط نامدار کشور سيد عطامحمد حسينی کندهاری آموخت(
1365- رای اکثریت خاطر خروج شوروی سابق از افغانستان در سازمان ملل متحد
مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اکثریت یکصدو بیست و دو رای، خروج افغانستان را تقاضا نمود.
1370 شمسی- یک خبرنگار پرتغالی هنگام مصاحبه با محمد ظاهرشاه سابق افغانستان در منزلش حومه شهر روم ایتالیا با چاقو حمله کرد – شاه سابق با برداشتن جراحات جزئی جان به سلامت برد. شاه سابق با برداشتن جراحات جرئی، جان سالم بدر برد.
1373- تصرف شهر قندهار به دست طالبان
1377 شمسی- غلام حضرت کوشان، مطبوعاتی و روزنامه نگار کشور در گذشت
مرحوم غلام حضرت کوشان فرزند مرحوم صوفی پاینده محمد کوشان در سال ۱۳۰۵هش در گذر شمعریزهای شهر کابل زاده شد. پس از تحصیل در لیسه حبیبیه، شامل خدمت در مطبوعات وطن گردید و پس از چهل سال متقاعد شد. با تجاوز قشون سرخ به وطن ابتدا به پاکستان و از آنجا به شهر هیوارد در کلیفورنیای شمالی هجرت نمود. او در همان جا روز ۱٤ عقرب ۱۳٧٧ هش برابر با ۵ نومبر ۱٩٩٨ م به عمر هفتاد و دو سالگی به اثر سکته مغزی ندای رجوع به خداوند عز و جل را لبیک گفت و امانت جان به جان آفرین سپرد و در “بوستان رحمت” آن شهر بخاک سپرده شد.
مرحوم غلام حضرت کوشان، خدمتش را در مطبوعات کشور از عضویت شعبه نشرات آغاز نمود. او در عهده های محرری، سر محرری و معاونیت روزنامه اصلاح، معاون ریاست هلال احمر افغانستان، ریاست نشرات رادیو افغانستان (دوبار) ریاست کتابخانه های عامه افغانستان، ریاست نشرات مرکز وزارت اطلاعات و کلتور، ریاست آژانس باختر و ریاست اداری آن وزارت خدمت نموده است. وی پنج سال معاون اداره اطلاعات ملل متحد در کابل بود، و پس از تقاعد چند سال بحیث مدیر عمومی مامورین شرکت هوخست نیز کار میکرده است.
1054 – طغرل سلجوقي در بغداد و استقرار حاكميت سلجوقیان
طغرل سلجوقي که بسياري از نقاط خراسان قدیم را در اشغال خود داشت پنجم نوامبر سال 1054 ميلادي اعلام كرد كه عازم بغداد مي شود. طولي نكشيد كه طغرل با سپاهي گران روانه بغداد شد و اوايل سال 1055 ميلادي اين شهر را تصرف كرد و از آن پس به نام خليفه كه در دست او آلتي بيش نبود زمام امور قلمرو عباسيان را به دست گرفت و خود را حامي خليفه اعلام داشت
طغرل سلجوقي
1492 – كريستوفر كلمبوس درپي آشناشدن با سيب زميني، گوجه فرنگي و توتون در كوبا، در اين روز با نوعي غله كه همانا ذرت بود و بوميان آن را به جاي گندم مصرف مي كردند رو به رو و با فوايد آن آشنا شد و يقين حاصل كرد كه با انتقال بذر آن به اروپا به قحطي كه هر چند سال يكبار بروز مي کرد پايان خواهد داد.
1897 – و بهانه آلمان برای تصرف گوشه ای از خاک چین!
تسلط بر ملل ديگر كه به نظر مي رسد همچنان ادامه داشته باشد، در طول تاريخ و در هر مقطع به مقتضاي زمان شكل خاصي داشته است. در زمان اقتدار روم به يك صورت و پس از كشف راههاي دريايي توسط اروپاييان به صورتي ديگر بود. در قرن 19 چهره ديگر داشت و در سده 20 با چهره تازه. به يك نمونه از اين سلطه گري در قرن 19 به مناسبت سالگرد آن اشاره مي شود:
دولت آلمان كه در صدد ايجاد يگ پايگاه دريايي در خاك چين بود كه قدرتهاي بزرگ با سوء استفاده از ضعف مديريت اين كشور سرگرم قطعه ـ قطعه كردنش به مناطق نفوذ بودند پنجم نوامبرسال 1897 ميلادي قتل دو «مروّج» آلماني «مذهب كاتوليك» را در چين بهانه قرارداد و به ناوگان خود دستور تصرف منطقه خليج «كيائو شو» را صادر كرد. اين دو « مروّج » یکم نوامبر كشته شده بودند. دولت آلمان پروتستان مذهب بود، اما آلماني بودن اين دو مبلّغ فرصت مناسبي به دست آن دولت براي تصرف اراضي مورد نظرش را در خاك چين داد كه از مدتها پيش از آن در جستجويش بود و به نام خونخواهي دستور حمله نظامي داد!.
نظامیان المانی در خاک چین
کشتی های آلمان منطقه خليج «كيائو شو» را كه مطمح نظر آن دولت در خاك چين بود تصرف كرد؛ حال آنکه دولت وقت چين در قتل دو مروج آلماني مطلقا دست نداشت. پس از این پیروزی، دولت وقت آلمان دهكده ساحلي «كينگ داو» را در آن منطقه به صورت پايگاه دريايي اش در آورد و آنجا را مجهز و كشتي ها جنگي خود را مستقر ساخت.
1914 – در اين روز كه هنوز زماني طولاني از آغاز جنگ جهاني اول نگذشته بود انگلستان جزيره قبرس ازمستملكات عثماني را متصرف شد.
با اين كه اين جزيره در نيمه دوم قرن 20 استقلال خود را به دست آورده انگلستان هنوز پايگاههاي نظامي اش را در انجا حفظ كرده است.
لاشه هواپیماهای نظامی در قبرس
2006 – صدور نخستين حكم اعدام صدام حسين.
پنجم نوامبر 2006 و سه سال و هفت ماه پس از برافتادن دولت بعثي عراق به دست آمريكا، يك محكمه عراقي به رياست عبدالرحمن رئوف كه در زمان حكومت صدام زنداني شده و آسيب ديده بود وي را در اتهام قتل 148 عراقي در سال 1982 مجرم شناخت و به اعدام محكوم ساخت. اين «حکم» كه از چند روز پيش انتظار آن مي رفت قطعي نبود و پژوهش پذير بود. قاضي كُردتبار محكمه بدوي همچنين بارزان برادر صدام و حامد البندر رئيس دادگاه انقلاب وقت عراق را به اعدام محكوم كرده بود.
Ramsey Clark
در اين ميان، خليلزاد سفير افغان تبار وقت آمريكا در بغداد حکم دادگاه بدوي درباره اعدام صدام حسين را «اراده ملت عراق» خوانده بود.
صدام در اثناي شنيدن راي محكمه نيز ساكت نبود و اعتراض مي كرد و شعار مي داد
2007 – سیستم عامل آندروید توسط گوگل رونمایی شد.
2009 – روزي که یک افسر فلسطینی تبار ارتش آمریکا 13 همقطار خودرا کشت و 31 نظامی دیگر را مجروح ساخت
قتل 13 نظامی در پایگاه ارتش آمریکا در «فورت هود» به دست یک افسر روانپزشک فلسطینی تبار که ساعت یک و 30 بعدازظهر پنجشنبه پنجم نوامبر 2009 به وقت تکزاس روی داد خبر اول آن روز جهان شده بود و مفسران گفته بودند که اين رويداد هشداری بود به ملت آمریکا.
در آن روز افسر نضال مالک حسن 39 ساله بدون زن و فرزند که مامور خاورمیانه (افغانستان) شده بود و تمایل به این ماموریت نداشت در پایگاه «فورت هود» با دو سلاح کمری به سوی گروهی از نظامیان شلیک کرد که 13 تن از آنان کشته و 31 نفر دیگر مجروح شدند و خود او که چهار گلوله خورده بود مجروح و مدتها در بیمارستان بستری شده بود. افسر حسن در آمریکا ـ ایالت ویرجینیا به دنیا آمده و تحصیلات طبی را به هزینه ارتش آمریکا بپایان رسانده است. پدر و مادر او که هردو فوت شده اند از فلسطین به آمریکا مهاجرت کرده بودند. آن دو در یک دهکده نزدیک بیت المقدس به دنیا آمده بودند. افسر حسن که به اظهار پیشنماز مسجد «سیلور اسپرینگ» واقع در حاشيه شهر واشنگتن یک مسلمان بدون چون و چرا بوده است، بارها و ازجمله در وبسایت خود مخالفتش را با ادامه جنگ در افغانستان و استقرار در عراق ابراز داشته بود و گویا نام او در فهرست کسانی بود که باید «پاییده» می شدند.
Nidal Malik Hassan
زادروزها
۱۶۱۵ – زادروز ابراهیم یکم سلطان امپراتوری عثمانی از سال ۱۶۴۰ تا ۱۶۴۸
۱۸۵۴ – زادروز پل ساباتیه شیمیدان فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل کیمیا سال ۱۹۱۲
پل ساباتیه
۱۹۱۳ – زادروز ویوین لی بازیگر انگلیسی، برندهٔ جایزه اسکار
۱۳۰۹ – زادروز فریدون ناصری، آهنگساز و رهبر ارکستر سمفونیک ایران (درگذشته ۱۳۸۴)
ویوین لی
۱۹۴۸ – زادروز ویلیام دانیل فیلیپ فیزیکدان آمریکایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۹۷ به همراه استیون چو و کلود کوهن تانوژی
۱۹۵۹ – زادروز برایان آدامز ترانه سرا، آهنگساز، گیتاریست، بیسیست، تهیه کننده، فعال اجتماعی، عکاس و از شناخته‌شده‌ترین خواننده‌های راک انگلیسی
۱۹۶۳ – زادروز ژان-پی‌یر پاپن فوتبالیست فرانسوی
برایان آدامز
درگذشت‌ها
۱۳۷۰ – درگذشت کازیمیر کبیر آخرین شاه لهستان از خاندان پیاست از ۱۳۳۳ تا ۱۳۷۷
۱۸۷۹ – درگذشت جیمز کلرک ماکسول فیزیکدان بریتانیایی
جیمز کلرک ماکسول
۱۸۸۵ – درگذشت ویل دورانت فیلسوف، مورخ و نویسنده آمریکایی.
۱۹۴۴ – درگذشت آلکسیس کارل زیست‌شناس فرانسوی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و طبی سال ۱۹۱۲
ویل دورانت
۱۹۸۹ – درگذشت ولادیمیر هوروویتس پیانیست روس-اکراینی-آمریکایی
۱۹۹۷ – درگذشت آیزایا برلین فیلسوف سیاسی، اندیشه‌نگار و نظریه‌پرداز سیاسی بریتانیایی
آیزایا برلین
۲۰۰۶ – درگذشت بولنت اجویت سیاستمدار، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار، نخست‌وزیر پیشین ترکیه
*****
