مجله دوربین دانشنامه هرات، ادبی، فرهنگی، هنری و اجتماعی 
امروز 24 ماه اسد برابر با 15 آگوست تقویم میلادی است. روزی که در افغانستان و جهان اتفاقات زیادی به وقوع پیوسته است و ما به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
تولد عبدالمجید زابلی ( موسس اولین بانک در افغانستان/ 1275 شمسی
عبدالمجید زابلی فرزند عبدالحکیم تره کی در سال ۱۲۷۰ هجری در هرات به دنیا آمد. وی تحصیلات عالی‌اش در شهر تاشکند ازبکستان به اتمام رساند و بعد از کسب تجارب در کشورهای متعدد، فعالیت‌های اقتصادی وتجارتی‌اش را در افغانستان آغاز کرد و به یکی از چهره‌های موفق دراین عرصه مبدل گشت.
بانک ملی افغان نخستین بانکی است که در افغانستان در تاریخ نهم ماه ثور ۱۳۱۲ هجری شمسی ت توسط تاجر هراتی، عبدالمجید زابلی تأسیس شد.
636 – جنگ يرموك؛ آغاز پايان دو امپراتوري عهد باستان و ايجاد يك دولت اسلامي سراسري
پانزدهم آگوست 636 ميلادي نبرد يرموك (Yarmuk) ميان سپاه اعراب مسلمان و ارتش روم شرقي (بيزانتين) آغاز شد كه بيستم این ماه به شكست كامل روم شرقي و خروج آن براي هميشه از سوريه و فلسطين انجاميد. در اين جنگ، خالد ابن وليد (متوفي در سال 642 ميلادي و مدفون در حُمص سوريه) فرماندهي سپاه اعراب مسلمان را برعهده داشت. وي قبلا با سپاهي مركب از 20 تا 30 هزار و عمدتا سوار سبك اسلحه وارد سوريه شده و دمشق و حُمص را تصرف كرده بود. اين نخستين لشكركشي مسلمانان به خارج از جزيرةالعرب بود. هراكليوس امپراتور روم شرقي كه چنين لشكركشي را پيش بيني نمي كرد سريعا سپاهي مركب از روميان، اسلاوها و اعراب غسّاني و جمعا شصت هزار نفر روانه سوريه كرد. هراكليوس قبلا در جنگ با خسروپرويز (شاه ايران) سوريه و فلسطين را به تصرف خود درآورده بود. قرار بود كه ارمني ها نيز در اين جنگ به هراكليوس کمک کنند كه در آخرين هفته از ورود به جنگ منصرف شدند.
خالد با اطلاع از نزديك شدن سپاه روم شرقي، شهرهاي دمشق و حمص را تخليه كرد و در كنار رود يرموك كه اينك مرز اردن با سوريه را تشكيل مي دهد و به رود اردن مي پيوندد موضع گرفت. زد و خورد دو سپاه از پانزدهم آگوست آغاز شد. خالد اطلاع داشت كه وضعيت مالي امپراتوري روم شرقي در پي چند جنگ با ايران در حالت مساعد قرار ندارد و مقرري نظامیان، ماههاست كه پرداخت نشده و به علاوه، نظامیان رومي عمدتا از مناطق دوردست اين امپراتوري هستند و حاضر به فدا كردن جانشان براي دولت قسطنطنیه نيستند. لذا درصدد تطميع اعراب غسّاني ارتش روم برآمد و موفق شد.
در دومين روز نبرد، يك بخش از ارتش روم به فرماندهي جنرال باآنس شكست خورد و نيروهاي جنرال ديگر، تئودور، گرفتار توفان شن شدند و آرايش نظامي را ازدست دادند و قسمتي از آنان نيز در انحناي رودخانه به دام افتادند و با تلفات سنگين شكست خوردند و روز بيستم آگوست جنگ پايان يافت.
هنگامي كه خبر اين شكست به گوش هراكليوس كه در انتاكيه بود رسيد، عوامل خود را جمع كرد و با صداي بلند گفت: خدا حافظ سوريه و فلسطين و به قسطنطنيه بازگشت و يك دوره از تاريخ بسر آمد و بسته شد.
دو سال پيش از عمليات خالد ابن وليد در سوريه، اعراب مسلمان با سپاهي ديگر در منطقه حيره (عرب نشين) با دسته اي از سپاهيان آریانا به فرماندهي جنرال هرمزان وارد جنگ شده بودند كه اين نبرد به جنگ جسر (پل) معروف است. در اين جنگ، اعراب موفق نشدند و از مرز جنوب غربي آریانا بازگشتند. دو امپراتوري آریانا و روم شرقي قبلا در يك رشته جنگ غير ضروري باهم درگير و تضعيف شده بودند. اعراب مسلمان با تجربه اي كه از نبردهاي يرموك و جسر به دست آورده بودند و متوجه ضعف هاي دو امپراتوري قديمي شده بودند، به حملات نظامي خود ادامه دادند و ظرف چند دهه، كل خاورميانه، شمال افريقا، قسمت هايي از آسياي ميانه و جنوبي را تصرف كردند و بعدا در غرب (اروپا) تا پواتيه فرانسه پيش رفتند، و به اين سبب است كه مورخان، جنگ يرموك را در رديف چند جنگ تاريخ ساز جهان قرار داده اند.
بايد دانست كه شمار نيروهاي دو طرف در جنگ يرموك دقيقا به دست نيامده است، زيرا كه مورخان عرب كوشيده اند كه شمار نيروهاي رومي را بيش از آنچه كه بوده قلمداد كنند و مورخان مسيحي درباره شمار مسلمان راه اغراق پيموده اند.
نگاره ای مربوط به نبرد یرموک
جنگ يرموك چهار سال پس از وفات پيامبر اسلام و درست يك سال و هفت روز پس از درگذشت حضرت ابوبكر (رض) روي داده بود.
در پي فتح يرموك، نيروهاي عرب در سال 638 ميلادي اورشليم را تصرف کردند و به بيت المقدس تغيير نام دادند.
718 – محاصره دریایی ـ زمینی دو ساله قسطنطنیه Constantinople (استانبول) با شکست نظامی خلیفه اموی پایان یافت. این محاصره دومین تلاش امویان برای تصرف قسطنطنیه و پایان دادن به عمر روم شرقی بود. محاصره زمینی ـ دریایی قسطنطنیه از سال 717 میلادی آغاز شده بود. بلغارها از راه زمین و یونانیان از راه دریا به امپراتور بیزانتیوم (روم شرقی) کمک کردند تا اعراب را براند.
هجوم به قسطنطنیه از نگاه نقاش فرانسوی
1281 – قوبیلای قاآن (کوبیلای خان) نوه چنگیز و خان بزرگ مغولان که در چین می نشست در دومین تلاش خود برای تصرف ژاپن ناموفق ماند. این بار کشتی های او در دریا دچار تندباد شدند و بسیاری از آنها از میان رفتند. ژاپنی ها این تندباد را باد مامور شده از جانب خدا ـ باد الهی Kamikaze = Divine Wind خواندند. آنان این نام را در دوران جنگ جهانی دوم بر هواپیماهای انتحاری خود گذاردند. خلبانان، این هواپیماهای پر از مواد منفجره را بر کشتی های نظامی متفقین می کوبیدند و آسیب می زدند و یا غرق می کردند. از این پس این واژه به معنای «حمله هوایی انتحاری» جهانی و وارد فرهنگ لغات شده است.
1914 – افتتاح رسمي كانال پاناما و اتصال اقيانوس آرام و اطلس
در اول جنوری 1880م يك شركت فرانسوي، حفر كانال پاناما را آغاز كرد و 11 سال بعد در سال 1891م در حالي كه 33 كيلومتر از حفر كانال به پايان رسيده بود، به علت سوء استفادههاي مالي و ورشكستگي، از ادامه حفاري باز ماند. در سال 1902م دولت امريكا شركت فرانسوي را خريداري كرد و در سال بعد، كار حفاري را به شرط تسلط بر نواري به عرض 16 كيلومتر در دو طرف كانال و همچنين استيلا بر آبهاي دو دهانه كانال آغاز كرد. امريكا با اين كار، ثروت قابل توجهي را براي خود به ارمغان آورد و با ايجاد پادگان نظامي در منطقه، امريكاي لاتين را تحت كنترل و نظارت گرفت. در نهايت، كار حفاري كانال پاناما به طول بيش از 60 كيلومتر كه دو اقيانوس اطلس و آرام را به هم متصل ميكرد، در روز 15 اوت 1914م پايان پذيرفت و در اين روز افتتاح شد. مردم پاناما طي سالهاي بعد با حضور نيروهاي امريكا در منطقه مخالف بودند. از اين رو با مبارزات خود، قراردادِ حضور نيروهاي امريكا را منسوخ كردند و طي قراردادي، در سال 1977م قرار بر اين شد كه امريكا تا سال 2000م خاك پاناما را ترك كند و در نهايت در سال 2000م پس از يك قرن، خاك پاناما از قواي امريكايي تخليه شد.
1947 – روز استقلال “هند” از استعمار انگليس
نهضت استقلالطلبي در شبه قاره هند در سالهاي دهه 1930م اوج گرفت و طي سالهاي جنگ دوم جهاني قدرت بيشتري يافت. اين امر انگليسيها را وادار كرد كه بلافاصله بعد از پايان جنگ، آمادگي خود را براي اعطاي استقلال به اين كشور اعلام نمايند. ولي آنان در عين حال با ايجاد اختلاف بين رهبران هندو و مسلمان از تحقق يافتن اين امر جلوگيري ميكردند. اين اختلافات سرانجام با توافق درباره تقسيم هندوستان به دو كشور هند و پاكستان حل شد و قانون استقلال هند كه منجر به تشكيل دو حكومت جداگانه در هندوستان شد، روز هجدهم ژوئيه 1947م از تصويب پارلمان انگليس گذشت. به موجب اين قانون، دو حكومت جديد كه دومينيون يا قلمرو حكومتي خوانده ميشدند، در عين خودمختاري همچنان تحت سرپرستي انگلستان باقي ميماندند و كميسر عالي انگليس به نمايندگي پادشاه انگلستان بر امور اين كشورها نظارت ميكرد. قانون استقلال هند همچنين مهاراجهها و شاهزادگان بيشمار هندي را نيز كه هر يك داراي قلمرو حكومتي يا اميرنشين بودند در انتخاب خودمختاري يا پيوستن به يكي از دو كشور هند و پاكستان مخير مينمود. قانون استقلال هند در عمل مشكلات زيادي به وجود آورد زيرا اولا جمعيت مسلمانان هندوستان در سراسر شبه قاره هند پراكنده بودند و بين اقليت مسلمان و اكثريت هندو در قلمرو حكومت هند، و بين اقليت هندو و اكثريت مسلمان در قلمرو حكومت پاكستان برخوردهاي خونيني روي داد و يك جو خصومت و اختلاف بين دو كشور به وجود آورد. با نزديك شدن خاتمه نفوذ و استعمار چند صد ساله انگلستان در هند و به دنبال آن، طرح تأسيس يك حكومت مستقل اسلامي در ناحيه مسلماننشين اين شبه قاره، كشور پاكستان متشكل از دو ناحيه شرقي (بنگلادش) و غربي (پاكستان) در اوضاعي آشفته تشكيل شد. در همين زمان آخرين نايبالسلطنه هند، در پانزدهم اوت 1947م استقلال هند و پاكستان پس از 200 سال استعمار را اعلام كرد و گاندي رهبري هند و محمدعلي جناح مسئوليت اداره پاكستان را به عهده گرفتند. در اين زمان هر يك از ايالاتْ حق پيوستن به كشورهاي مسلماننشين هند و يا پاكستان را داشتند. پس از مدتي قسمت شرقي پاكستان به صورت كشور بنگلادش استقلال يافت. از آن زمان تا كنون نيز درگيريهاي مرزي بر سر ناحيه جامو و كشمير ميان هند و پاكستان جريان دارد.
1971 – روز استقلال “بحرين” از انگلستان
سرزمين بحرين از زمان قبل از اسلام در دست آریانا بود و پس از اسلام بارها به دست قدرتهاي گوناگون افتاده است. از قرن شانزدهم، پرتغاليها بر اين جزيره دست يافتند و هشتاد سال آن را اداره كردند. از آن زمان به بعد به تصرف شاه عباس صفوي درآمد و پس از 220 سال انگلستان زمام امور آن را به دست گرفت و در سال 1914 به طور كلي تحت الحمايه انگليس واقع شد، هر چند دولت ايران بر مالكيت آن اصرار داشت. ولي سرانجام دولت ايران در سال 1971 م (1350ش) مراجعه به آراي عمومي با نظارت سازمان ملل را پذيرفت و در نتيجه رايگيري كه در 15 اوتِ 1971 انجام شد، بحرين به استقلال دست يافت. بحرين مجمع الجزايري است واقع در آبهاي جنوبي خليج فارس و جنوب غربي آسيا كه از 33 جزيره بزرگ و كوچك تشكيل شده است. مساحت بحرين 694 كيلومتر مربع و جمعيت آن 691 هزار نفر ميباشد. پايتخت بحرين منامه نام دارد و محرق و رفاع از شهرهاي مهم آن هستند. واحد پول بحرين دينار و مليت مردم آن عرب است. زبان رسمي مردم اين كشور، عربي و دين آنها اسلام است. پيشبيني شده است جمعيت بحرين تا سال 2025 نزديك به 860 هزار نفر باشد. نوع حكومت بحرين پادشاهي است.
زادروزها
۱۷۴۲ – زادروز پیوس هفتم از پاپ های کلیسای کاتولیک رم
۱۷۷۷ – زادروز هانس کریستین اورستد شیمیدان و فیزیکدان سرشناس دانمارکی
هانس کریستین اورستد
۱۸۶۷ – زادروز جان گالزورثی نویسنده و نمایشنامه نویس انگلیسی ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۳۲
۱۸۸۸ – زادروز جان لوگی برد مهندس بریتانیایی، مخترع تلویزیون
جان گالزورثی
۱۹۵۹ – زادروز مجیک جانسون بسکتبالیست آمریکایی
۱۹۶۶ – زادروز هلی بری بازیگر آمریکایی، برنده جایزه اسکار
۱۹۸۳ – زادروز میلا کونیس بازیگر آمریکایی
میلا کونیس
درگذشت‌ها
۱۹۴۱ – درگذشت پل ساباتیه شیمیدان فرانسوی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۱۲
۱۹۵۶ – درگذشت برتولت برشت نمایشنامه‌نویس ، کارگردان تئاتر و شاعر آلمانی
برتولت برشت
۱۹۵۸ – درگذشت فردریک ژولیو کوری فیزیکدان و شیمیدان فرانسوی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۳۵ به همراه همسرش ایرن ژولیو کوری
۱۹۸۸ – درگذشت انزو فراری بنیانگذار فراری ایتالیایی
انزو فراری
۱۹۹۴ – درگذشت الیاس کانتی نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۸۱
۲۰۰۴ – درگذشت چسلاو میلوش شاعر و مترجم لهستانی ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال
الیاس کانتی
